Danıştay 13. Daire 2021/2702 Esas 2021/3282 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2702
Karar No:2021/3282



TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- ... Köyü ... Derneği
2- ... Köyü Doğa ve Çevre Koruma Derneği
3- ... Çevre Derneği
4- ...Çevre Derneği
5- ... Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği
6- ... Çevre ve Kültür Derneği
7- ... Derneği
8- ... Köyü Tüzel Kişiliği
9- ... Çevre Koruma Derneği
10- ... Tabib Odası
11- ... Çevre Koruma Derneği
12- ... Derneği
13- ... Koruma Derneği
14- ... Birliği ... Odası Başkanlığı
15- ...
16- ...
17- ...
18- ...
19- ...
20- ...
21- ...
22-...
23- ...
24- ...
25- ...
26- ...
27- ...
28- ...
29- ...
30- ... Mühendisleri Odası
31- ... Tabiat Derneği
VEKİLİ : Av. ...


KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:.... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, 606 adet maden sahasının 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 30. maddesi kapsamında ilan edilerek ihale edilmek üzere ilanın Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren en az on beş gün süre ile http://www.mapeg.gov.tr. adresinde ilan edileceğine ilişkin 26/02/2021 tarih ve 31407 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ihale ilanının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinde, dava açma süresinin, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hâllerde idare mahkemelerinde altmış gün olduğu, aynı Kanun'un 18/06/2014 tarihinde yürürlüğe giren 20/A maddesiyle, ihalelerden yasaklama kararları hariç ihale işleri için dava açma süresinin 30 gün olduğunun kurala bağlandığı, bu durumda, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işleri için getirilen 30 günlük dava açma süresinin özel bir kanunda değil, idari yargılama usulünün genel nitelikteki kanunu olan 2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu'nda düzenlendiği açık olduğundan, bu davalar için genel dava açma süresinin 30 gün olarak kabulü gerektiği, olayda davacıların, 26/02/2021 tarihinde öğrenmiş olduğu ihaleye ilişkin işlemi 30 günlük dava açma süresi içinde, en geç 28/03/2021 tarihinde, o tarihinde tatil günü olması dolayısıyla en geç 29/03/2021 tarihinde dava konusu edebileceği anlaşıldığından, bu tarihten sonra 12/04/2021 tarihinde açılan davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, dava konusu işlemin 15 günlük askı ve ilan süresinden sonra dava açma süresi içerisinde 12/04/2021 tarihinde açılan davanın yasal süresinde olduğu, ihale ilanının 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde sayılan ihale işlemlerinden olmadığı, madencilik faaliyetleri ile iklim değişikliğinin koronavirüs gibi salgın hastalıklara sebep olduğuna ilişkin bilimsel makalelerin bulunduğu, dolayısıyla doğayı tahrip eden madencilik faaliyetlerinin ve buna yönelik ihalelerin sona erdirilmesi, halkın yaşama ve sağlık hakkına öncelik verilmesi ve korunması gerektiği, kararda etkili başvuru haklarının ihlâl edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin ilgili mevzuata uygun olarak tesis edildiği, hukuka aykırı bir hususun bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Dairemizin 29/06/2021 tarihli ara kararının tebliğinden itibaren verilen on beş günlük süre içerisinde usulünce adlarına düzenlenmiş vekâletname sunulmayan ve yapılan işlemlerin kabul edildiğine veya davayı bizzat takip edeceklerine yönelik dilekçe vermeyen ... Çevre ve Kültür Derneği ile Ayvalık Tabiat Derneği açısından temyize konu Mahkeme kararının temyiz edilmemiş sayılmasına karar verilmesi, diğer davacılar yönünden ise temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacıların duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, 3213 sayılı Maden Kanunu uyarınca hukukî durumları sona eren 606 adet maden sahasının aynı Kanun'un 30. maddesine göre ilan edilerek ihaleye çıkarılmasına ve ilgili sahaların Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihden itibaren en az on beş gün süre ile http://www.mapeg.gov.tr adresinde ilan edileceğine ilişkin ilan 26/02/2021 tarih ve 31407 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
Bunun üzerine davacılar tarafından ihale ilanının askıdan indirildiği tarih olan 14/03/2021 tarihinde dava konusu işlemin taraflarına tebliğ edilmiş sayılacağı (dava dilekçesinin "tebliğ tarihi" başlığı altında her ne kadar 14/02/2021 tarihinde işlemin tebliğ edildiği belirtilmişse de, dilekçenin içeriğinin incelenmesinden davacıların ihale ilanını, askı tarihinin bittiği 14/03/2021 tarihinde öğrendikleri anlaşılmaktadır.) belirtilerek 12/04/2021 tarihinde bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü" başlıklı 11. maddesinde, Anayasa hükümlerinin, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğu; "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesinde, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu; "Yargı yolu" başlıklı 125. maddesinde, idari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin, yazılı bildirim tarihinden başlayacağı kuralına yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinin 1. fıkrasında, dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hâllerde idare mahkemelerinde "altmış gün" olduğu belirtilmiş; aynı maddenin 2. fıkrasında, dava açma süresinin idarî uyuşmazlıklarda, yazılı bildirimin yapıldığı, 4. fıkrasında ise ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı kuralı yer almıştır.
2577 sayılı Kanun'a 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda ivedi yargılama usulünün uygulanacağı; aynı maddenin 2. fıkrasında, ivedi yargılama usulünde dava açma süresinin "otuz gün" olduğu kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasa'nın 125. ve 2577 sayılı Kanun'un 7. maddelerinde, idarî işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin, yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlayacağı belirtilmek suretiyle dava açma süresinin başlamasında, "yazılı bildirim"in esas alınması öngörülmüş olup, hak arama özgürlüğünün kullanılması bakımından, idarî işlemlerin idare tarafından ilgililere açık ve anlaşılabilir biçimde bildirilmesi gerekmektedir.
Düzenleyici işlemler dışında kalan bireysel nitelikteki idarî işlemlerin iptali istemiyle açılan davalarda, dava açma sürelerinin hesabında, idarî işlemin ilgilisine tebliğ edildiği tarihin esas alınması gerekmekte ise de, idarece tesis edilen işlemin doğrudan tarafı olmayan ve bu nedenle de idarece yazılı bildirim zorunluluğu bulunmayan kişilerin açacakları davalarda, bu kişilerin idarî işlemi öğrenme tarihinin belirlenebildiği durumlarda, öğrenme tarihinin esas alınması gerekmektedir.
Öte yandan, 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenen, dava açma süresinin hesabında bildirim yerine ilanın esas alınarak sürenin ilan tarihini izleyen günden itibaren başlamasına ilişkin kural, ilanı gereken düzenleyici işlemlere karşı açılan idarî davalara yöneliktir.
Düzenleyici idarî işlemler, genel ve kişilik dışı olan idarî işlemlerdir. Örneğin, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, tüzük ve yönetmelik gibi işlemler bu niteliktedir. Düzenleyici işlemler, maddi kriter bakımından, yani içerikleri itibarıyla, kanunlara benzerler. İdare, düzenleyici işlemlerle kurallar (normlar) koyar (GÖZLER Kemal, İdare Hukuku, Cilt:1, Ekin, Mayıs 2019, Bursa, s.770).
2577 sayılı Kanun'da düzenleyici işlemlere karşı dava açma süresinin başlangıcı olarak öngörülmüş olan ilân tarihinin, bireysel işlem niteliğinde olan ihalelere yönelik işlemler açısından uygulanması mümkün olmayıp, bu işlemlerin de yazılı bildirim veya öğrenme üzerine yasal süresi içinde dava konusu edilebileceğinin kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu ihale ilanına yönelik işlem, ilanı gereken düzenleyici işlem niteliğinde olmadığından dava açma süresinin ilanla başlamayacağı ve yazılı bildirim yapılmayan hâllerde işlemin bütün unsurlarıyla ilgililer tarafından öğrenildiği tarihten itibaren dava açma süresinin başlayacağı dikkate alındığında, davanın, ilan veya ihale tarihinden itibaren değil ihaleden haberdar olunduğu ve öğrenme tarihi olarak belirtilen tarihi izleyen günden itibaren süresi içinde açılıp açılmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, dava dilekçesinde davacıların, dava konusu işlemden ilan süresinin sona erdiği 14/03/2021 tarihinde haberdar oldukları yönünde beyanda bulundukları, dava dosyasında bu tarihten daha önce işlemi öğrendiklerine ilişkin herhangi bir bilgi veya belgenin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacılar tarafından dava konusu işlemin öğrenilme tarihi olarak belirtilen 14/03/2021 tarihini izleyen günden itibaren 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde öngörülen 30 günlük dava açma süresi içinde, 12/04/2021 tarihinde açılan davanın süresinde olduğu anlaşıldığından, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesinde usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
... Çevre ve Kültür Derneği ile Ayvalık Tabiat Derneği'nin temyiz istemi incelendiğinde;
2577 sayılı Kanun'un 31. maddesiyle atıfta bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Vekâletnamenin ibrazı" başlıklı 76. maddesinin 1. fıkrasında, avukatın, açtığı veya takip ettiği dava ve işlerde, noter tarafından onaylanan ya da düzenlenen vekâletnamenin aslını veya avukat tarafından onaylanmış aslına uygun örneğini, dava yahut takip dosyasına konulmak üzere ibraz etmek zorunda olduğu; "Vekâletnamesiz dava açılması ve işlem yapılması" başlıklı 77. maddesinin 1. fıkrasında ise, vekâletnamenin aslını veya onaylı örneğini vermeyen avukatın, dava açamayacağı ve yargılamayla ilgili hiçbir işlem yapamayacağı, ancak gecikmesinde zarar doğabilecek hâllerde mahkemenin, vereceği kesin süre içinde vekâletnamesini getirmek koşuluyla avukatın dava açmasına veya usul işlemlerini yapmasına izin verebileceği, bu süre içinde vekâletname verilmez veya asıl taraf yapılan işlemleri kabul ettiğini dilekçeyle mahkemeye bildirmez ise davanın açılmamış veya gerçekleştirilen işlemlerin yapılmamış sayılacağı kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı Kanun'un "Temyiz dilekçesi" başlıklı 48. maddesinin 2. fıkrasında, ''Temyiz dilekçelerinin 3. madde esaslarına göre düzenlenmesi gereklidir, düzenlenmemiş ise eksikliklerin onbeş gün içinde tamamlatılması hususu, kararı veren Danıştay veya bölge idare mahkemesince ilgiliye tebliğ olunur. Bu sürede eksiklikler tamamlanmazsa temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına Danıştay veya bölge idare mahkemesince karar verilir.'' kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, ... Çevre ve Kültür Derneği ile Ayvalık Tabiat Derneği adına usulünce düzenlenmiş vekâletnamelerin dava dosyasına ibraz edilmediğinin tespit edilmesi üzerine, Dairemizin 29/06/2021 tarihli ara kararı ile kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde bu davacılar adına düzenlenmiş vekâletnamelerin aslı veya onaylı suretlerinin davacılar vekilinden ya da anılan derneklerce dava bizzat takip edilecekse ve yapılan işlemler kabul ediliyorsa buna ilişkin dilekçelerin istenilmesine, ara kararın yerine getirilmemesi hâlinde belirtilen eksiklikleri yerine getirmeyenler yönünden temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına karar verileceği belirtilmiş olup, verilen süre içerisinde söz konusu derneklerce ve davacılar vekili tarafından belirtilen eksikliğin tamamlanmadığı görülmektedir.
Bu durumda, ara kararı gereğince davada temsile yönelik vekâletname eksikliğini süresinde yerine getirmeyen ... Çevre ve Kültür Derneği ile Ayvalık Tabiat Derneği yönünden Mahkeme kararının, 2577 sayılı Kanun'un 48. maddesinin 2. fıkrası uyarınca temyiz edilmemiş sayılmasına karar verilmesi gerekmektedir.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının ... Çevre ve Kültür Derneği ile ... Tabiat Derneği yönünden TEMYİZ EDİLMEMİŞ SAYILMASINA,
2. Diğer davacıların temyiz isteminin kabulüne;
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 12/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.