BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi 2022/768 Esas 2022/786 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2022/768
KARAR NO: 2022/786
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 13/01/2022
NUMARASI: 2021/786 E. 2022/25 K.
DAVANIN KONUSU: Menfi Tespit (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan)
Taraflar arasındaki menfi tespit davasının ilk derece mahkemesince yapılan yargılaması sonunda, dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Dairemize gönderilmiş olan dava dosyası incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ Davacı vekili, davasında özetle; taraflar arasında bayilik ilişkisi kurulduğunu, sözleşmenin sona erdiği an itibari ile müvekkilinin davalıya hiç bir borcunun bulunmadığını, dolayısıyla davalının sözleşme kapsamında müvekkilinden aldığı teminat mektubunun iadesinin/ iptalinin gerektiğini, ayrıca yine taraflar arasında oluşturulan asgari durum alım taahhütnamesinin hükümsüz sayılması gerektiğini belirterek, davacının davalıya borçlu olmadığının tespitine ve teminat mektubunun uptaline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa tahmiline karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; "...Derdestlik; açılan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açılmış olup da görülmeye devam ediyor olmasıdır. Derdestlik açısından aynı dava olma koşulları aslında maddi anlamda kesin hüküm koşulları ile paralellik gösterir. Bu bağlamda derdestliğin söz konusu olabilmesi için tarafları, sebepleri ve konusu aynı olan davanın iki defa ayrı ayrı açılmış olması gerekir. Birinci ve ikinci davanın aynı dava sayılabilmesi için gerekli ilk şart her iki davanın taraflarının aynı kişiler olmasıdır. Tarafların aynı sayılması, tarafların her iki davada da aynı sıfatla, yani davacı ve davalı sıfatıyla hareket etmiş olmaları gerekmez. Birinci davada; davacı olan taraf, ikinci davada, davalı olabileceği gibi, tam tersi de söz konusu olabilir. Davaların aynı dava sayılabilmesinin bir diğer şartı her iki davanın sebebinin aynı olmasıdır. Dava sebebinin aynı olmasından kasıt hukuki sebepler değil, davacının davasını dayandırdığı vakıalardır. Son şart ise; davaların konularının aynı olmasıdır. Dava konularının aynı olup olmadığını tespit edebilmek için davaların ilkinde verilebilecek kararın, ikinci davada verilebilecek kararı gereksiz hale getirip getirmeyeceği, ya da ikinci davada verilebilecek kararla aynı sonuçların sağlanıp sağlanamayacağına bakılmalıdır. Bu hali ile davacı vekili tarafından her ne kadar işbu dava ile İstanbul 13. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/654 Esas sayılı dosyasıyla birleştirilmesi talep edilmiş ise de; yukarıda ayrıntılarına yer verilen İstanbul 13. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/654 Esas sayılı dosyasının taraflarının, konusunun, sebebinin ve talep sonucunun işbu dava ile aynı olduğu anlaşılmakla HMK 114/1-ı ve 115/2 maddeleri gereğince davanın derdestlik nedeniyle dava şartı yokluğundan usulden reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir..." gerekçesiyle, HMK'nın 114/1-ı ve 115/2 maddeleri gereğince davanın derdestlik nedeniyle dava şartı yokluğundan usulden reddine, karar verilmiştir. Bu karara karşı, davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili, istinaf başvuru dilekçesinde özetle; Önceki beyanlarını tekrarlamış ve müvekkili ile telefon görüşmesi yaptığını bu görüşme doğrultusunda hareket ederek İstanbul 13.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/654 esas sayılı dosyası üzerinden dava açtıklarını, söz konusu davanın ... A.Ş.'ye karşı açıldığını ve dava konusunun 13.12.2019/... numaralı teminat mektubuna ilişkin davacının borçlu olmadığının tespiti ve mektubun iptal edilmesi taleplerinden ibaret bulunduğunu, dava açıldıktan sonra taraflarınca banka teminat mektubu ile alacağı güvenceye alınanın ... A.Ş. değil, .. Akaryakıt A.Ş. olduğunu fark ettiklerini, ilk derece mahkemesince mektubun tazmin edilme riskine karşılık ... Akaryakıt A.Ş.'ye karşı etkin hukuki himaye kararı verdiğini, bunun üzerine taraflarınca eldeki istinafa konu 13.12.2019/... numaralı teminat mektubu davaya esas olmak üzere ... A.Ş.'ye borçlu olunmadığının ve tespit edilmesi ve mektubun iptal edilmesi talebiyle dava açıldığını ve az yukarıda bahsi geçen dosya ile birleştirme kararının verilmesini talep ettiklerini, İstanbul 13.Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2021/654 esas sayılı dosyasının davalısının ... A.Ş. olduğunu, eldeki istinafa konu dava dosyasındaki davalının ise ... Akaryakıt A.Ş. olduğunu, dolayısıyla somut olayda derdestliğin söz konusu olamayacağını, Bu nedenlerle ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE Dava, bayilik sözleşmesi kapsamında davacının davalıya borçlu olmadığının tespiti ve bu sözleşme ilişkisi kapsamında verilmiş olan teminat mektubunun iptali taleplerine ilişkindir. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davanın derdestlik sebebiyle usulden reddine karar verilmiş; bu karara karşı, davacı vekilince, yasal süresi içinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK'nın 355. maddesi uyarınca, ileri sürülmüş olan istinaf nedenleriyle ve kamu düzeni yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. İstinafa konu eldeki dava dosyasında, davalı vekili eldeki dava dosyası ile az yukarıda bahsi geçen İstanbul 13.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/654 Esas sayılı dosyasının birleştirilmesi talebinde bulunarak eldeki davayı açmıştır.İstinafa konu eldeki dava dosyasında, davalı vekili esasa cevap süresi içerisinde aynı taraflar arasında aynı konuda İstanbul Anadolu 4.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2016/300 esas sayılı dosyasında görülmekte olan dava mevcut olduğunu ileri sürerek, derdestlik itirazında bulunmuştur. Derdestlik, HMK'nın 114/1-ı maddesinde olumsuz dava şartı olarak düzenlenmiştir. Buna göre önceden açılmış bir dava devam etmekte iken aynı konuda yeniden dava açılamaz, buna rağmen açılırsa yeni dava usulden reddedilir. İlk ve ikinci davaların aynı dava olduğunu söyleyebilmek için birinci ile ikinci davaların taraflarının, konularının ve dava sebeplerinin aynı olması gerekir. Mahkeme, yaptığı inceleme sonucunda, iki davanın taraflarının, konularının ve dava sebeplerinin aynı olduğu kanısına varırsa, ikinci davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verir. Somut uyuşmazlıkta İstanbul 13. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/654 Esas sayılı dosyasının ... Akaryakıt tarafından ... A.Ş.' ye karşı açıldığı, oysaki eldeki dava dosyasının davalısının ... A.Ş. olduğu, bahsi geçen sebeple somut uyuşmazlıkta derdestlik dava şartının varlığından bahsedilemeyeceği anlaşılmaktadır. Yukarıdaki açıklamalar ışığında, ilk derece mahkemesince dava şartlarına aykırı karar verildiği anlaşıldığından, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının HMK'nın 353/1.a.4. maddesi uyarınca kaldırılmasına dair aşağıdaki karar verilmiştir.
KARAR: Yukarıda açıklanan gerekçelerle; 1-HMK'nın 353/1.a.4. maddesi uyarınca, işin esası incelenmeksizin, İlk Derece Mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılmasına, 2-Davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 3-Davacı tarafından yatırılan istinaf peşin karar harcının, ilk derece mahkemesince, talep halinde iadesine, 4-Davacı tarafından istinaf kanun yolu aşamasında yapılan yargılama giderlerinin, İlk Derece Mahkemesi tarafından, esas hükümle birlikte yargılama giderleri içinde değerlendirilmesine, 5-Gerekçeli kararın İlk Derece Mahkemesince taraflara tebliğine dair; HMK'nın 353/1.a.4 maddesi uyarınca dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda oybirliğiyle ve kesin olarak karar verildi. 09.06.2022
KANUN YOLU: HMK'nın 353/1.a. maddesi uyarınca karar kesindir.