Danıştay 6. Daire 2021/9018 Esas 2021/11345 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/9018
Karar No : 2021/11345

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) :
1-…
2-…
3-…
4-...
5- …
6- …
7- …
8- …
9- …
10- …
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Malatya İli, Yeşilyurt İlçesi, … Mahallesi sınırları dahilinde 1/25000 ölçekli... paftasında yer alan RN:…, ER:…Nolu 99,69 hektarlık II B Grubu Mermer Ocağı ruhsat sahasının 21,60 hektarlık kısmında … Enerji Madencilik Dış Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi tarafından yapılması planlanan 29.629 m3/yıl (80.000 ton/yıl) kapasiteli Mermer Ocağı Projesi için Malatya Valiliği Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünce verilen … tarih ve … sayılı (Mahkeme kararında sehven … tarih ve … sayılı yazılmıştır) "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda;"ÇED Gerekli Değildir" kararının davacılar tarafından, dava dilekçesindeki beyanlarına göre 18.05.2021 tarihinde öğrenildiği, anılan tarih dikkate alındığında dava açma süresi olan 30 gün içerisinde yani son olarak 17/06/2021 tarihinde açılması gereken davanın, bu süre geçirildikten sonra 02.07.2021 tarihinde açıldığı ve süre aşımı nedeniyle esasının incelenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 8/1. maddesi uyarınca, bakılan davada dava açma süresinin ilanı izleyen günden itibaren hesaplanması gerektiği, "Çed Gerekli Değildir" kararının Yönetmelik uyarınca15 gün süresince ilan edildiği, ilanın son günü dikkate alındığında davanın süresinde olduğu, hatalı olarak verilen Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Mahkeme kararının usule ve hukuka uygun olduğundan onanarak, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Malatya İli, Yeşilyurt İlçesi, … Mahallesi sınırları dahilinde … Enerji Madencilik Dış Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi tarafından yapılması planlanan Mermer Ocağı Projesi için Malatya Valiliği Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünce … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı verilmiş, sürekli olarak ilan panosunda ilan edilmesi için davacıların ikametgahının bulunduğu … Mahallesi Muhtarlığına gönderilen bu karar 17.05.2021 tarihinde tebliğ alınarak, Muhtarlık tarafından 18.05.2021 tarihinde askıya çıkarılmış, davacılar tarafından ise aynı gün öğrenilen bu karara karşı 02.07.2021 tarihinde bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın "Yargı Yolu" başlıklı 125. maddesinde; "... idari işlemlere karşı açılacak davalarda süre yazılı bildirim tarihinden başlar." hükmü yer almış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "Sürelerle İlgili Genel Esaslar" başlıklı 8. maddesinde; "... süreler tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar." aynı Kanunun "Dava Açma Süresi" başlıklı 7/1. maddesinde; "Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür" hükmüne yer verilmiş, İvedi yargılama usulü başlıklı 20/A-2. maddesinde ise, ivedi yargılama usulünde dava açma süresinin otuz gün olduğu hüküm altına alınmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "İvedi Yargılama Usulü" başlıklı 20/A-2(i) maddesinde; "Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararların kesindir" hükmüne yer verilmiştir.
25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 17/2. maddesinde ise; Bakanlığın on beş (15) iş günü içinde inceleme ve değerlendirmelerini tamamlayıp, Proje hakkında "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararını beş (5) iş günü içinde vereceği, kararı Valiliğe, proje sahibine ve Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara bildireceği, Valilikçe, bu kararın askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurulacağı kurala bağlanmış, aynı Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4/y maddesinde ise; askıda ilan, gerçekleştirilmesi planlanan projenin ÇED süreci hakkında, projeden etkilenecek veya etkilenmesi muhtemel halkın yaşadığı yer/yerlerde, valilik, kaymakamlık ve muhtarlık binasında veya köy odasında bulunan askı ilan yerlerinde yapılan yazılı duyuru olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan hükümler uyarınca; idari davalarda dava açma süresinin başlangıç tarihi; idari işlemin tebliğ, yayın veya ilân tarihidir. Ancak yasada öngörülen bu durumların söz konusu olmadığı hallerde, davacının dava konusu işlemi öğrenme tarihinin iyiniyet kuralları çerçevesinde, olayın özelliği ve niteliği göz önünde tutulmak suretiyle yargı organınca belirleneceği kuşkusuzdur.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının sürekli olarak ilan panosunda ve elektronik ortamda ilan edilmesi için Malatya Valiliğinin … günlü, … sayılı yazısıyla Valiliğe, Yeşilyurt Kaymakamlığına, …Mahallesi ve …Mahallesi Muhtarlığına gönderildiği, davacıların ikamet ettiği …Mahallesi Muhtarlığınca 18.05.2021 tarihinde tebliğ alınan bu yazı gereğince dava konusu işlemin aynı gün muhtarlıkça ilan panolarında asılmak suretiyle ilan edildiği, davacılar tarafından ise bu tarihten itibaren yapılan ilan ile dava konusu işlemin öğrenildiği, İdare Mahkemesince öğrenme tarihinden itibaren 30 günlük süre içerisinde dava açılmadığı gerekçesiyle, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta, yukarıda da belirtildiği üzere dava konusu işlemin ilan yolu ile tebliğ edildiği, ancak gerek Valilik tarafından elektronik ortamda yapılan ilanın, gerekse Kaymakamlık ve Mıuhtarlıklar tarafından askıya çıkarılarak yapılan ilanın "süresiz/sürekli" olarak yapıldığı, bu durumun ise ilgililerini sürekli dava açılma tehdidine maruz bıraktığı, Anayasa Mahkemesi kararlarında da belirtildiği üzere, idari işlemlerin belirli bir süre sınırlaması olmaksızın, süreklilik arz edecek şekilde veya makul olmayacak ölçüde uzun bir süre dava konusu edilebilme olasılığının bulunmasının, kamu hizmetlerinin işleyişini aksatacağı ve idarede bulunması gereken istikrarı bozacağı, dolayısıyla, hukuki güvenlik ve idari istikrarın sağlanabilmesi amacıyla dava açma sürelerinin, idarenin işlem ve eylemlerinin özelliklerine göre belli bir süre ile sınırlandırılabileceği, ayrıca süresiz/sınırsız dava açma tehdidinden ötürü, idareye güven ilkesi doğrultusunda alınan izinlere ve ruhsatlara dayanılarak yüksek maliyetlere katlanılmak suretiyle gerçekleştirilen yatırımlar nedeniyle maddi ve manevi zararların ortaya çıkabileceği, bu zararların tazmin edilebilmesi için adli ve idari davalar açılarak bozulan hukuk düzeninin yeniden oluşturulması yoluna gidileceği, bunun da hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağı, idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkelerinin ihlal edileceği açıktır.
Bu nedenlerle; niteliği gereği yargılamanın geciktirilmeden sonuçlandırılması hedeflenen 2577 sayılı Kanunun 20/A maddesinde düzenlenen ivedi yargılamaya tabi bu tür uyuşmazlıklarda, ilan yolu ile yapılan tebliğlerde, ilanın süresiz/sürekli olması halinde, muhatapların her an dava tehdidi altında bulunmasının, idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkelerinin ihlaline yol açabileceği ve kamu hizmetlerinin aksamasına neden olabileceği dikkate alındığında, açılacak davalar için bir süre sınırlaması getirilmesinde kamu yararı bulunduğu, ivedi yargılama düzenlemesine de uygun olarak, ilan yolu ile yapılan tebliğlerde ilanın süresiz/sürekli olması halinde, ilan süresinin 30 gün olarak belirlenmesinin kamu hizmetlerinin aksatılmadan yürütülebilmesi ve muhatabın haklarını kullanmasını sağlayacak yeterli ve makul bir süre olduğu, bu nedenle davanın süresinde açılıp açılmadığının, bu süreye göre belirlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, uyuşmazlıkta, dava konusu işlemin 18/05/2021 tarihinde ilan edildiği, ilanın süresiz/sürekli şekilde yapılması nedeniyle yukarıda yer verilen hususlar dikkate alınarak belirlenen 30 günlük ilan süresinin 17/06/2021 tarihinde sona erdiği ve davanın bu tarihten itibaren 30 günlük dava açma süresi içinde, 02/07/2021 tarihinde açıldığı anlaşıldığından, İdare Mahkemesince, davanın esasının incelenmesi gerekirken, süre aşımı nedeniyle davanın reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; işbu davanın 2577 sayılı Kanun'un 31. maddesi uyarınca … Enerji Madencilik Dış Ticaret Sanayi ve Limited Şirketi'ne ihbar edilmesi gerekmekte olup; İdare Mahkemesince, davanın adı geçen şirkete ihbarı yapıldıktan sonra karar verilmesi ve davanın ihbarına ilişkin usulün işletilmesi gerektiği de tabiidir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı yönünden reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına, 13/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.