Danıştay 10. Daire 2017/734 Esas 2021/4801 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/734
Karar No : 2021/4801


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü / ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Batman ili, Sason ilçesi, ... Mahallesinde bulunan, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, Batman-Sason karayolunun yapımı sırasında ıslah edilen Sason Çayı'nın taşması, ayrıca taşınmazından dolgu malzemesi alınması sonucu taşınmazında meydana geldiği iddia edilen zararlara karşılık 27.273,00 TL maddi tazminatın, zararın meydana geldiği tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince; Danıştay Onuncu Dairesinin 15/02/2013 tarih ve E:2012/617, K:2013/1106 sayılı göreve ilişkin bozma kararına uyularak; .. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin delil tespitine ilişkin ... D.İş sayılı dosyasında yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporun hükme esas alındığı, yol yapım çalışmaları esnasında davacının maliki olduğu taşınmazdan dolgu malzemesi alındığı, taş, toprak yığıldığı ve bu nedenle davacının, taşınmazının tarım arazisi vasfındaki değişiklik sonucu zarara uğradığı gibi, taşınmazından alınan malzeme dolayısıyla da zarar gördüğü, buna göre söz konusu çalışmalardan sorumlu olan idarenin, yürüttüğü hizmetin kötü işlemesi ve işlememesi nedeniyle meydana gelen toplam 27.273,00 TL tutarındaki zararı tazmin etmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulü ile 27.273,00 TL'nin davalı idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, yol yapım işini ihaleyle üstlenen firma ile imzalanan sözleşme gereği davanın husumet yönünden reddi gerektiği, husumetin söz konusu firma ile Sason Belediye Başkanlığı ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yöneltilmesi gerektiği, hükme esas alınan tespit raporunda davacının mevcut, kesin, somut bir zararının bulunmadığının tespit edildiği, zararın bulunduğu varsayımında ise mücbir sebep nedeniyle sorumluluğun kalkacağı, hükmedilen tazminatın fahiş olduğu ve harçtan muaf oldukları ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden; Batman ili, Sason ilçesi, ... Mahallesinde bulunan, .. ada, ... parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacının, Batman-Sason karayolunun yapımı sırasında ıslah edilen Sason Çayı'nın taşması ve taşınmazından dolgu malzemesi alınması sonucu taşınmazına verilen zararın tespiti ve idarenin kusur oranının belirlenmesi amacıyla ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin ... D.İş sayılı dosyasına kayden açtığı davada, 07/01/2011 tarihinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan raporlarda toplam 27.273,34 TL tutarında zararının tespit edildiği, davacı tarafından söz konusu zararın tazmini talebiyle 23/05/2011 tarihli dilekçe ile idareye başvurulduğu, başvurunun zımnen reddi üzerine maddi zararının ödenmesine karar verilmesi istemiyle 05/08/2011 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-b maddesinde ise, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
Genel anlamı ile tam yargı davaları, idarenin faaliyetlerinden ötürü, hakları zarara uğrayanlar tarafından idare aleyhine açılan tazminat davalardır. Bu tür davalarda mahkeme, hem olayın maddi yönünü, yani zararı doğuran işlem veya eylemleri, hem de bundan çıkabilecek hukuki sonuçları tespit edecektir.
Tam yargı davalarında, öncelikle zarara yol açtığı öne sürülen idari işlem veya eylemin hukuka uygunluğunun denetimi yapılacağından, olayın oluşumu ve zararın niteliği irdelenip, idarenin hizmet kusuru olup olmadığının araştırılması, hizmet kusuru yoksa kusursuz sorumluluk ilkelerinin uygulanıp uygulanmayacağının incelenmesi, tazminata hükmedilirken de her halde sorumluluk sebebinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda hizmet kusuru, özel hukuktaki anlamından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim bir niteliğe sahip, bağımsız karakteri olan bir kusurdur. Hizmet kusurundan dolayı sorumluluk, idarenin sorumluluğunun doğrudan ve asli nedenini oluşturmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Mahkeme tarafından hizmet kusurunun kabulü ve zarar miktarının belirlenmesi noktasında hükme esas alınan ... Asliye Hukuk Mahkemesinin delil tespitine yönelik ... D. İş sayılı dosyasında yer alan 18/01/2011 tarihli Fen Bilirkişisi raporunda, karayolunun yapımı esnasında dava konusu parselden dolgu malzemesi çıkarıldığı beyan edilen yerin 1501,65 m2 olarak tespit edildiği; 24/01/2011 tarihli İnşaat Mühendisi tarafından hazırlanan raporda, yerinde yapılan incelemeden ve şahısların beyanlarından araziden malzeme alınması nedeniyle havuzlar oluştuğu, bu havuzların su ile dolu olup ortalama 1,70 metre derinliğinde olduğu, arazinin topoğrafik durumunun ve geometrik bütünlüğünün bozulduğu, alınan malzemelerin toplam maliyetinin 17.456,04 TL olarak hesaplandığı; 31/01/2011 tarihli Ziraat Bilirkişisi raporunda, zarar gören alana yönelik 2010 yılında tütün ürününe, 2009 yılında buğday ürününe ve 2008 yılında mısır ürününe ilişkin toplam 132,13 TL ecrimisil bedeli takdir edilerek, sonuç itibarıyla kullanılmaz hale gelen alanın değeri karşılığı 9.685,64 TL zarar hesaplandığı görülmektedir.
Söz konusu raporlarda, idare tarafından gerçekleştirilen eylem sonucu uğranıldığı iddia edilen zarara yönelik yapılan tespitlerin davacının beyanlarına dayandığı belirtilmesine rağmen bu konuda herhangi bir inceleme yapılmadan; yol yapım çalışmaları sırasında davalı idarenin dere yatağına müdahalesi sonucu dere yatağında bir değişiklik yapılıp yapılmadığı, yapılmışsa taşınmazda meydana gelen zararın bu değişikliklerden kaynaklanıp kaynaklanmadığı, zararın meydana gelmesinde davacının kusurunun bulunup bulunmadığı, olayda Sason Çayının doğal özelliği itibariyle mücbir sebep teşkil edecek, zarar ile eylem arasındaki illiyet bağını kesecek nitelikte bir rol oynayıp oynamadığı, ayrıca davalı idare veya yol yapımını üstlenen yüklenici firma tarafından taşınmazdan dolgu malzemesi alınıp alınmadığı hususlarında bilirkişi incelemesi yapılmaksızın eksik inceleme üzerine verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın kabulüne ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 14/10/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.