Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/529 Esas 2021/1879 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/529
Karar No : 2021/1879

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 17/09/2020 tarih ve E:2016/1872, K:2020/3047 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Tutuklu üç şahıs hakkında yapılan görüşme talebinin zımnen reddine ilişkin işlemler ile 22/01/2010 tarih ve 27470 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 2. maddesi ile ana Yönetmeliğin 40. maddesinde yapılan değişikliğin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 17/09/2020 tarih ve E:2016/1872, K:2020/3047 sayılı kararıyla;
Usul Yönünden:
Davalı tarafından, davanın süresinde açılmadığı ileri sürülmüşse de uyuşmazlık konusu olayda, açılan davanın süresinde olduğu sonucuna varıldığı,
Esas Yönünden:
Dava konusu Yönetmeliğin incelenmesi;
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 83. ve 116. maddelerine dayanılarak davalı Bakanlıkça hazırlanan ve 17/06/2005 tarih ve 25848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin 26. maddesinin 1. fıkrasında, "Resmî ya da özel kurum ve kuruluşlar, heyet hâlinde veya bireysel olarak ceza infaz kurumlarını ziyaret edebilmek ve hükümlü ve tutuklularla görüşebilmek için Bakanlıktan izin almak zorundadır. Bilimsel araştırma yapanlarla görsel ve yazılı basın mensupları hakkında da bu hüküm uygulanır. Ancak; 5/12/1990 tarihli ve 3686 sayılı İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanununun 5 inci maddesi gereğince, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan ve üyeleri ile yanlarında bulunan görevliler izin almaksızın ziyaretlerini gerçekleştirebilir."; 40. maddesinde de, "Milletvekillerinin, ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görerek tespitlerde bulunmak, inceleme yapmak veya hükümlü ve tutuklular ile görüşmede bulunmak amacıyla yapmış oldukları istemler, ceza infaz kurumu idaresine bilgi vermek koşuluyla yerine getirilir. Milletvekilleri, hükümlü ve tutuklularla açık ziyaret şeklinde görüşebilir." düzenlemeleri yer almakta iken; 28/08/2007 tarih ve 26596 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle, anılan Yönetmeliğin 40. maddesinin değiştirilerek, "Milletvekillerinin, ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görerek tespitlerde bulunmak, inceleme yapmak veya hükümlü ve tutuklular ile görüşmede bulunmak amacıyla yapmış oldukları istemler, ceza infaz kurumu idaresine bilgi vermek koşuluyla yerine getirilir. Milletvekilleri, hükümlü ve tutuklularla açık ziyaret şeklinde görüşebilir. Ancak, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Üçüncü Kısım Beşinci Bölüm, Dördüncü Kısım Dördüncü ve Beşinci Bölümleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ile bunların ceza infaz kurumunda barındırıldıkları bölümler, yalnızca Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilgili komisyon üyeleri tarafından komisyon kararı ve görevi çerçevesinde ziyaret edilebilir." halini aldığı,
Anılan maddelerin, 22/01/2010 tarih ve 27470 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle yeniden değişikliğe uğradığı; böylelikle, Yönetmeliğin 26. maddesinin 1. fıkrasının, "Resmî ya da özel kurum ve kuruluşlar, heyet hâlinde veya bireysel olarak ceza infaz kurumlarını ziyaret edebilmek ve hükümlü ve tutuklularla görüşebilmek için Bakanlıktan izin almak zorundadır. Bilimsel araştırma yapanlarla görsel ve yazılı basın mensupları hakkında da bu hüküm uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilgili komisyonlarında görevli başkan ve üyelerin ceza infaz kurumlarına yapacakları ziyaretler hakkında bu Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinde belirtilen usul ve esaslar uygulanır.”,
40. maddesinin ise, "Milletvekillerinin, ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görerek tespitlerde bulunmak, inceleme yapmak veya hükümlü ve tutuklular ile görüşmede bulunmak amacıyla yapmış oldukları istemler, ceza infaz kurumu idaresine bilgi vermek koşuluyla yerine getirilir. Milletvekilleri, hükümlü ve tutuklularla açık ziyaret şeklinde görüşebilir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Üçüncü Kısım Beşinci Bölüm, Dördüncü Kısım Dördüncü ve Beşinci Bölümleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlardan tutuklu ve hükümlülerin milletvekilleri tarafından ziyaret edilmelerinde Bakanlığın yazılı izni aranır.
Ceza infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlüler ile barındırıldıkları bölümler, Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ve diğer komisyonların başkan ve üyeleri ile yanlarında bulunan görevliler tarafından komisyon kararı ve görevleri çerçevesinde ziyaret edilebilir." şeklinde düzenlendiği; bu maddenin iptali istemiyle davanın açıldığı,
5275 sayılı Kanun'un 83. maddesinin hükümlünün, herhangi bir görevden bağımsız, kişisel olarak ziyaret edilmesi durumunu düzenlediği; 85. maddesinin ise, resmi görevleri gereği Türkiye'den veya uluslararası örgüt ve kuruluşlardan gelecek heyet halindeki ya da bireysel ziyaretçilere yönelik kural getirdiği; ancak her iki hükümde de, herhangi bir komisyon üyeliği sıfatı taşımayan milletvekillerinin hükümlüleri ziyareti hakkında uygulanacak açık bir hükmün yer almadığı,
Söz konusu boşluğu gidermek ve uygulamada doğan tereddütleri ortadan kaldırmak amacıyla, dava konusu Yönetmeliğin 40. maddesinde hükümlülerin milletvekilleri tarafından ziyaretinde uygulanacak usul ve esaslara yer verildiği,
Yönetmeliğin 40. maddesinin ilk halinde, milletvekillerinin ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görerek tespitlerde bulunmaları, inceleme yapmaları veya hükümlü ve tutuklular ile görüşmelerinin, herhangi bir istisna hükmü olmaksızın, ceza infaz kurumuna bilgi verme koşuluna bağlandığı; anılan maddede 2007 yılında yapılan değişiklikle, bir kısıtlamaya gidilerek, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Üçüncü Kısım Beşinci Bölüm, Dördüncü Kısım Dördüncü ve Beşinci Bölümleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ve bunların ceza infaz kurumunda barındırıldıkları bölümlerin (herhangi bir komisyonun üyesi olmayan) milletvekilleri tarafından ziyaretinin yasaklandığı; anılan mahkumları ziyaret hak ve yetkisinin, yalnızca ilgili komisyon üyelerine, komisyon kararı ve görevleriyle sınırlı olmak kaydıyla tanındığı,
Dava konusu Yönetmelik değişikliğinde ise, söz konusu yasağın kaldırılarak, anılan suçlardan mahkum olanların milletvekillerince ziyaretinin, Adalet Bakanlığının yazılı iznine bağlandığı; bunun dışındaki mahkumların ziyaretine ilişkin ana kural korunarak, milletvekillerinin ceza infaz kurumuna bilgi vermek suretiyle ziyaretlerine olanak sağlandığı; Meclis komisyonları bakımından ise, herhangi bir ayrım yapılmaksızın, komisyon kararı ve görevleriyle sınırlı olmak kaydıyla, komisyon başkanları ile üyelerinin ve yanlarında bulunan görevlilerin bütün mahkumlarla ve her zaman, izinsiz olarak görüşebileceklerinin belirtildiği,
5275 sayılı Kanun'un 83. ve 85. maddeleri hükümlerinden milletvekillerinin, vekillik veya komisyon üyeliği sıfatı haricindeki, görevle ilgisi olmayan ziyaretlerinin 83. madde, milletvekili veya komisyon üyeliği sıfatıyla yapacağı gözlem ve ziyaretlerin ise 85. madde kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinin anlaşıldığı,
Dolayısıyla, Yönetmeliğin 40. maddesinde sözü edilen, milletvekillerinin, "ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görerek tespitlerde bulunmak, inceleme yapmak veya hükümlü ve tutuklular ile görüşmede bulunmak" amaçlı ziyaretlerinin, 5275 sayılı Kanun'un 85. maddesi kapsamında yer aldığında kuşku bulunmadığı,
Milletvekillerin ceza infaz kurumlarındaki yaşam şartlarını yerinde görmek ve görüşmeler yapmak amaçlı ziyaretlerin kolaylaştırılması amacıyla milletvekillerinin ziyaretleri öncesinde ceza infaz kurumlarının bilgilendirilmesi koşulunu arayan birinci fıkrasında ve belirli suçlardan hükümlülerin ziyaret edilmesinin Adalet Bakanlığının yazılı iznine bağlanmasını öngören ikinci fıkrasında hukuka aykırılık görülmediği,
Kaldı ki, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun İkinci Kitap Üçüncü Kısım Beşinci Bölüm, Dördüncü Kısım Dördüncü ve Beşinci Bölümleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu'nda yer alan suçlardan tutuklu ve hükümlülerin suçlarının önemi ve cezalarının ağırlığına binaen yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarında bulunduğu gözönüne alındığında, 5275 sayılı Kanun'un 85. maddesinde belirtildiği üzere, ziyaret ve görüşmelerin kurum görevlilerinin gözetiminde olması gerektiği ve 1721 sayılı Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi Hakkında Kanun ile (Mülga) 2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun uyarınca, ceza infaz kurumlarının düzen, disiplin ve güvenliğini sağlamak amacıyla, milletvekillerinin ziyaretleri öncesinde ceza infaz kurumlarının bilgilendirilmesi, Bakanlığın izninin aranması, kamu yararı ve hizmet gereğine uygun olduğu, dolayısıyla Yönetmeliğin 40. maddesinde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Davacı tarafından tutuklu üç şahıs hakkında yapılan görüşme taleplerinin zımnen reddine ilişkin işlemlerin incelenmesi;
Yönetmelikte, belirli suçlardan tutuklu ve hükümlülerin milletvekilleri tarafından ziyareti için, Bakanlığın izninin aranmasına ilişkin düzenlemenin amacının, yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarında daha hassas davranılarak, düzen, disiplin ve güvenliğin sağlanması olduğu, bu noktada Bakanlığın talepleri değerlendirirken takdir hakkının bulunduğu, idarenin takdir yetkisini kaldıracak nitelikte yargı kararı verilemeyeceği, dolayısıyla yerindelik denetimi yapılamayacağı; bu nedenlerle davalı idare tarafından davacının taleplerinin zımnen reddine ilişkin işlemlerde hukuka aykırılık görülmediği gerekçeleriyle,
davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, temyize konu Daire kararının gerekçeden yoksun olduğu, içerik itibarıyla mevzuatın tekrarından ibaret olduğu, bu haliyle anılan kararın gerekçeli karar hakkına aykırılık oluşturduğu ve Anayasa'nın "Hak arama hürriyeti"ni düzenleyen 36. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "Adil yargılanma hakkı"nı düzenleyen 6. maddesi ile bağdaşmadığı, Daire kararında dava konusu bireysel işlemlerin takdir yetkisi kapsamında bulunduğuna işaret edilerek iptal isteminin reddedildiği, Anayasa'nın 2. maddesinde ifadesini bulan hukuk devleti ilkesi uyarınca takdir yetkisinin idareye keyfi hareket etme olanağı tanınacak şekilde yorumlanamayacağı, bu bağlamda idarenin takdir yetkisini, kanunun koyduğu sınırlar içerisinde eşitlik ilkesine uygun, kamu yararı amacıyla ve gerekçeli olarak kullanması gerektiği, tutuklu şahısların ziyareti ile ilgili taleplerin idarece zımnen reddedildiği, yargılama aşamasında da ret gerekçesinin açıklanmadığı, buna rağmen temyize konu Daire kararında anılan işlemlerin hukuka uygun bulunduğu, bu çerçevede, salt takdir yetkisine dayanılarak tesis edilen kararın hukuka uygun olmadığı, davalı idare tarafından hükümlü ve tutuklu ziyaretlerinin başvuran milletvekillerinin mensubu olduğu partiye ve ziyaret edilmesi istenen kişilere göre farklı değerlendirildiği, bu durumun takdir yetkisinin eşitlik ilkesine uygun bir şekilde kullanılması gerektiği ilkesine aykırı olduğu belirtilerek, Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin 17/09/2020 tarih ve E:2016/1872, K:2020/3047 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4.Kesin olarak, 14/10/2021 tarihinde, oybirliği ile karar verildi.