BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 45. Hukuk Dairesi 2022/953 Esas 2022/753 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
45. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2022/953
KARAR NO: 2022/753
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 15. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2021/838 (DERDEST)
DAVA TARİHİ: 28/12/2021
ARA KARAR TARİHİ: 26/04/2022
DAVA: Teminat Mektubunun İadesi
KARAR TARİHİ: 15/06/2022
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353. Maddesi uyarınca dosya incelendi,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket ile davalı arasında ... no.lu "Sürücülü Kiralık Hizmet Aracı Hizmeti Alımına Ait Sözleşme" imzalandığını, sözleşmenin 9.maddesinde işin süresinin 01/09/2018-30/08/2020 olarak kararlaştırıdığını, 30/08/2020 tarihinde sürenin dolması ile işin sona erdiğini, son hakedişe ilişkin düzenlenen 09/09/2020 tarihli faturanın davalı tarafça kayıtlarına alındığını ve yapılan ödeme neticesinde taraflar arasındaki cari hesabın sıfırlandığını, sözleşmeye konu işe ilişkin 04/06/2021 tarihli "Hizmet Alım İşleri Kabul Tutanağı" düzenlendiğini, söz konusu Kabul Tutanağında işin müvekkili tarafından sözleşmeye uygun ve eksiksiz bir şekilde ifade edildiğinin davalı tarafından tasdik edildiğini, son olarak 08/06/2021 tarihinde işbu tutanağın Genel Müdür ... tarafından onaylandığını, taraflar arasındaki Sözleşmenin 11.4.1.maddesinde "Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve Yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumundan alman ilişiksiz belgesinin İdareye verilmesinin ardından kesin teminat ve varsa ek teminatlarının tamamı, Yükleniciye iade edilecektir.'' hükmünün yer aldığını, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan 14/01/2021 tarih ... sayılı ilişkisizlik belgesi ...'a sunularak teminatın iadesini talep edilmesine ve sözleşme gereğince teminatın iadesine ilişkin tüm şartlar yerine gelmiş olmasına rağmen, karşı tarafın herhangi bir gerekçe göstermeksizin bugüne kadar teminatın iadesinden imtina ettiğini, sözleşmede işçilerin açtığı davaların neticesinin beklenmesi vb. yönde herhangi bir hüküm bulunmadığından, bu hususun Kurum tarafından iadeye engel bir şart olarak gösterilmesinin kabul edilemeyeceğini, davalı tarafın teminat mektubunu tazmin etmemesi ve telafisi güç zararlar doğmaması amacıyla mektubun süresinin 30/09/2022 tarihine kadar uzatıldığını, teminat mektubunun nakde çevrilmesinin müvekkilinin kredibilitesi başta olmak üzere pek çok finansal durumu da olumsuz etkileneceğini belirterek; taraflar arasında imzalanan ... no.lu sözleşmeye istinaden karşı tarafa verilen 3.410.000,00 TL bedelli 29/08/2018 tarihli ... A.Ş. Bayrampaşa Ticari Şubesi tarafından düzenlenen 30/06/2021 süreli ... Referans no.lu Teminat Mektubunun paraya çevrilmesinin öncelikle teminatsız, aksi halde teminat mukabilinde tedbiren durdurulmasına karar verilmesini ve neticeten teminat mektubunun müvekkiline iadesini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı tarafın teminatın iadesi için sözleşme gereği kendisine yüklenen bir takım sorumlulukları ve yükümlülükleri tam olarak yerine getirmediğini, davaya konu teminat mektubu üzerinde işçi alacakları nedeniyle hem ... hem de davacı ... San. ve Tic. A.Ş. açılmış olan davalara istinaden konulmuş olan blokeler bulunduğunu, hali hazırda bu davaların bir kısmı derdest olup davacı firma tarafından bu davalar nedeniyle blokelerin kaldırılmasına yönelik davacı işçilere yapılmış ödemenin ibraz edilmediğini, dava konusu teminat mektubunun iadesinin reddi gerektiğini, ...'ın alt işverenin işçilerinin açtığı davalar nedeniyle kıdem tazminatı ödemek durumunda kaldığını, dava konusu teminat mektubu üzerine işçi alacakları için açılan davalar nedeniyle bloke konulduğunu, teminat mektubunun geçerlilik süresinin dolacak olması nedeniyle geçersiz hale geleceğinden söz konusu teminat mektubunun çözdürülerek davacı firmanın emanet hesabına alınması yoluna gidildiğini, bahsi geçen işçi alacaklarına dair davalarla ilgili olarak ... aleyhine başlatılan icra takipleri nedeniyle söz konusu icra dosyalarına müvekkili ... tarafından borcu karşılayacak miktarda banka teminat mektupları ibraz edildiğini, davacı taraf 28/06/2021 olmak üzere daha önce iki (2) kez işbu dava konusu yapılan 3.410.000,00 TL bedelli Teminat Mektubunun paraya çevrilmesinin tedbiren durdurulması yönünde ihtiyati tedbir kararı almak üzere Mahkemeye başvurulduğunu, her iki başvuruda farklı gerekçelerle Mahkemelerce reddedildiğini, Bakırköy 5. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/182 D. İş -2021/210 K. sayılı kararıyla davacının talebinin 4734 sayılı KİK hükümlerine göre akdedilen sözleşme uyarınca karşı tarafa verilen teminat mektubu bakımından ihtiyati tedbir kararı verilmesine yasal engel bulunduğu gerekçesiyle ihtiyati tedbir talebinin reddine karar verildiğini, İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/391 D. İş -2021/383 K. sayılı kararıyla teminat mektubunun amacı ve de ileri sürülen hususların yargılamayı gerektirip yaklaşık ispatın yerine getirilmediği anlaşıldığından ihtiyati tedbir talebinin reddine karar verildiğini belirterek haksız ve mesnetsiz açılan davanın reddini talep etmiştir. Mahkemece 29/12/2021 tarihli tensip tutanağının ... no.lu ara kararı ile; "Dava konusu teminat mektubu bedeli olan 3.410.000,00 TL 'nin %40 teminat mukabilinde, Davacı tarafın ihtiyati tedbir talebinin kabulü ile ... Bankası A.Ş Bayrampaşa Ticari Şubesine ait 3.410.000,00 TL bedelli 29/08/2018 tarihli teminat mektubunun paraya çevrilmesinin tedbiren durdurulmasına, teminat yatırılıp makbuz mahkememize sunulduğunda bu konunda ilgili bankaya müzekkere yazılmasına" karar verilmiştir. Ayrıca 04/01/2022 tarihli gerekçeli ara karar oluşturularak; "...Tüm dosya kapsamı, mevcut delil durumu, ihtiyati tedbir talebinin vasıf ve mahiyeti nazara alındığında; somut olayda Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 389 ve müteakip maddelerinde düzenlenen ''hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi'' şeklindeki ihtiyati tedbir şartlarının gerçekleştiği anlaşılmakla; takdiren %40 teminat karşılığında ihtiyati tedbir talebinin kabulüne...", "Davacının ihtiyati tedbir talebinin KABULÜ İLE; ... Bankası AŞ Bayrampaşa Ticari Şubesi tarafından düzenlenen 29/08/2018 tarihli, 30.06.2021 süreli ... Referans no.lu 3.410.000,00 TL bedelli teminat mektubunun paraya çevrilmesinin tedbiren durdurulması yönünde ihtiyati tedbir verilmesine, Teminat yatırıldığı görülmekle karar örneğinin taraflara ve ... bankası AŞ Bayrampaşa Ticari Şubeye gönderilmesine, davacı vekiline isterse tedbir kararının mahkemece elden takipli olarak kendisine verilmesine" istinaf yolu açık olmak üzere karar verilmiştir. Karara karşı davalı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Dairemizin 09/03/2022 tarihli 2022/308 E. 2022/290 K. sayılı kararı ile; "...ihtiyati tedbir talebinin kabulü yönündeki ara karara karşı öncelikle "itiraz" yolu açık olup, mahkemece kararda istinaf yolunun açık tutulmuş olması hatalıdır. Bu nedenle davalı vekili tarafından karara karşı sunulan itirazların öncelikle mahkemece duruşma açılarak değerlendirilmesi, itiraz üzerine verilecek karara karşı istinaf yoluna başvurulması halinde dosyanın Dairemize gönderilmesi gerektiğinden" dosya ilk derece mahkemesine geri çevrilmiştir. Dairemizin geri çevirme kararının ardından, mahkemece 21/04/2022 tarihinde duruşma açılarak itiraz değerlendirilmiş ve ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verilmiştir. İhtiyati tedbir kararının kaldırılmasına ilişkin oluşturulan 26/04/2022 tarihli gerekçeli kararda; "Taraflar arasında Kamu İhale kanunu hükümleri çerçevesinde sürücülü kiralık hizmet aracı hizmeti alımına dair sözleşmenin akdedildiği sözleşme içeriğinde 4734 sy KİK ve 4735 sy Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesine atıf yapıldığı, bu yasa hükümlerinin uygulanacağının öngörüldüğü tespit edilmiştir. 4734 sy KİK nun 34/son maddesi gereğince "her ne surette olursa olsun idarece alınan teminatların haczedilemeyeceği ve üzerine ihtiyati tedbir konulamayacağı" açıklanmıştır.Davacı tarafın davalı idare elinde bulunan teminat mektupları üzerine ihtiyati tedbir konulması isteminin 4734 sy KİK nun 34/son maddesi gereğince yasal engel bulunması sonucu kabulünün mümkün olmadığı anlaşılmıştır" gerekçesiyle 04/01/2022 tarihli ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; işbu davayı açmadan önce Bakırköy 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/182 D.İş sayılı dosyasında tedbir isteminde bulunduklarını, o dosyada da mahkemenin KİK'nu gerekçe göstererek istemi reddettiğini, bu kararı istinaf etmeleri üzerine İstanbul BAM 45. Hukuk Dairesinin 2021/1298 E. 2021/937 K. Sayılı ilamında "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 34/son maddesindeki hüküm, işin yüklenici tarafından sözleşmeye uygun olarak yerine ifa edilmesi amacıyla getirilen bir düzenleme olup, somut talep açısından işin tamamlanmış olması da dikkate alındığında ilk derece mahkemesi kararında yer alan gerekçe hatalıdır." kararı ile nihayete ermiş olan işler bakımından 4734 sayılı Kanunun 34/son maddesi gerekçe gösterilerek tedbir talebinin reddedilemeyeceği açıkça ifade edildiğini belirtmiş ve dava dilekçesinde açıkladığı hususları tekrar ederek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında inceleme; 6100 sayılı HMK'nın 355.maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılmış, kamu düzenine aykırılık olup olmadığı ise re'sen gözetilmiş ayrıca HMK'nın 357. maddesindeki "İlk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunma istinafta dinlenemez ve istinafta yeni delillere dayanılamaz" kuralı nazara alınmıştır. Dava, hizmet alım sözleşmesi kapsamında davacı yüklenici tarafından, davalıya verilen teminat mektuplarının iadesi istemine ilişkindir. Davacı tarafından dava konusu teminat mektubunun nakde çevrilmesinin önlenmesi yönünde tedbir talep edilmiş, mahkemece öncelikle tedbir istemi kabul edilmiş ancak davalı tarafça itiraz edilmesi üzerine tedbir kararı kaldırılmıştır. Davacı tarafça, tedbir kararının kaldırılması yönündeki mahkeme kararına karşı istinaf yoluna başvurulmuştur. Taraflar arasında imzalanan ... İhale Kayıt Numaralı Sürücülü Kiralık Hizmet Aracı Hizmet Alımına Ait Sözleşme incelenmiş olup; "11.1.1. Yüklenici bu işe ilişkin olarak 3.410.000,00 TRY kesin teminat vermiştir.11.1.2. Kesin teminat mektubunun süresi 30/06/2021 tarihine kadardır. Kanunda veya sözleşmede belirtilen haller ile cezalı çalışma nedeniyle kabulün gecikeceğinin anlaşılması durumunda teminat mektubunun süresi de işteki gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır. 11.4.1. Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve Yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan ilişiksiz belgesinin İdareye verilmesinin ardından kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların tamamı, Yükleniciye iade edilecektir. 11.4.2. Yüklenicinin bu iş nedeniyle İdareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanuni vergi kesintilerinin hizmetin kabul tarihine kadar ödenmemesi durumunda protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin ve ek kesin teminat paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı Yükleniciye iade edilir.1.5. Her ne suretle olursa olsun, İdarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz. 16.1.1.14. Yüklenici, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalıştırdığı sürücülerin ve araç sorumlularının ücret, SGK primleri, vergi, işsizlik sigortası primleri, fazla mesai ve tazminat hakları vb. her türlü hak ve taleplerinden sorumludur. Yüklenici belirtilen iş ve işlemleri yerine getirmediği takdirde, İdare her iş ve işlemle ilgili her gün için araç sürücüleri ve araç sorumluları başına 50 TRY cezai müeyyide uygular. 16.1.1.15. Yüklenici, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile buna bağlı mevzuat hükümlerine göre çalıştırdığı araç sorumluları ve sürücüleri ile ilgili yerine getirmesi gereken iş ve işlemleri yerine getirmediği takdirde, İdare her iş ve işlemle ilgili her gün için araç sürücüleri ve araç sorumluları başına 50 TRY cezai müeyyide uygular. 16.1.1.20. Yüklenici, taşıma sırasında gelebilecek herhangi bir kaza sonucu gerek araç içinde gerekse araç dışında İdare personelinin ve 3. kişilerin maruz kalacakları bedeni ve maddi zararlar nedeniyle yapılacak her türlü hastane, bakım, ameliyat, iaşe, ibate ve işten kalma gibi masrafları, ölüm halinde ise mevzuatın öngördüğü maddi ve manevi tazminatın tamamını ödemekle mükelleftir. 22.1. Yüklenicinin sözleşme konusu iş ile ilgili çalıştıracağı personele ilişkin sorumlulukları, ilgili mevzuatın bu konuyu düzenleyen emredici hükümleri ve Genel Şartnamenin Altıncı Bölümünde belirlenmiş olup, Yüklenici bunları aynen uygulamakla yükümlüdür." hükümleri yer almaktadır. 6100 sayılı HMK'nun 389/1 maddesinde "Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.'', HMK 390/1 maddesinde "İhtiyati tedbir, dava açılmadan önce, esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden; dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir.", HMK 390/3 maddesinde "Tedbir talep eden taraf, dilekçesinde dayandığı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü açıkça belirtmek ve davanın esası yönünden kendisinin haklılığını yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır'', HMK 391/1 maddesinde "Mahkeme, tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir" düzenlemelerine yer verilmiştir.Geçici hukuki koruma yargılamasını, asıl yargılamadan ayıran özelliklerden biri ispat ölçüsü noktasındadır. Geçiçi hukuki koruma yargılamasında yaklaşık ispatla yetinilmiş olması, ispatın aranmayacağı ya da ispat kurallarının tamamen dışına çıkılacağı anlamına gelmez. Yaklaşık ispat durumunda ise; hakim o iddianın ağırlıklı ihtimal olarak doğru olduğunu kabul etmekle birlikte, zayıf bir ihtimal de olsa, aksinin mümkün olduğunu gözardı etmez. Somut uyuşmazlıkta, ihtiyati tedbir istemine konu teminat mektuplarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan ihale için davalıya verildiği sabittir. ... vekili cevap dilekçesinde, talep konusu teminat mektubu üzerinde sözleşme kapsamında çalışan işçilerin açmış oldukları davalar nedeniyle blokelerin mevcut olduğunu, bu davaların halen derdest olduğunu belirtmiştir. Hizmet alımı sözleşmesine göre yüklenici; çalıştırılan işçilerin ücret, tazminat vs her türlü ödemelerinden, iş kazası halinde ödenecek tazminat bedellerinden sorumlu olup sözleşmenin 11.4.1.maddesine göre teminat mektubu; taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği takdirde ve diğer koşulların da varlığı halinde iade edilecektir. Mevcut dosya kapsamı itibariyle sunulan kayıtlar bu aşamada ihtiyati tedbir talebini yaklaşık ispata yeterli değildir. Dairemizin aynı konuya ilişkin 06/10/2021 tarihli 2021/1298 E. 2021/937 K. sayılı ilamında da ifade edildiği gibi mahkemece ihtiyati tedbir kararının kaldırılması kararı sonuç itibariyle doğru ise de 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 34/son maddesindeki hüküm, işin yüklenici tarafından sözleşmeye uygun olarak ifa edilmesi amacıyla getirilen bir düzenleme olup, somut talep açısından işin tamamlanmış olması da dikkate alındığında, tedbir talebinin yüklenicinin çalıştırdığı işçilerin ücret, tazminat vs her türlü ödemelerine ilişkin sözleşmede yer alan hüküm ve çalışan işçiler tarafından açılan mevcut davalar nedeniyle yaklaşık ispat koşulunun bu aşamada oluşmadığı gerekçesiyle reddi gerekirken, ilk derece mahkemesi kararında yer alan gerekçe hatalıdır. İhtiyati tedbir talep eden davacı vekilinin istinaf isteminin bu yönden kabulü ile karar gerekçesinin yukarıdaki şekilde değiştirilmesine karar verilerek, 6100 sayılı HMK'nun 353/1.b.2 maddesi uyarınca aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M: Gerekçesi yukarıda izah edildiği üzere; 1-Davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, 6100 sayılı HMK'nun 353/1.b.2 bendi uyarınca İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/838 E. sayılı 26/04/2022 tarihli ara kararının KALDIRILMASINA ve YENİDEN KARAR VERİLMESİNE, 2-İhtiyati tedbire itirazın kabulü ile İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/838 E. sayılı dosyasında verilen 04/01/2022 tarihli ihtiyati tedbir kararının KALDIRILMASINA, 3-İstinaf yargılama giderleri yönünden, a-Davacı tarafça yatırılan 220,70 TL istinaf başvuru harcının ve 80,70 TL istinaf karar harcının Hazineye irat kaydına, b-İstinaf yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, c-Yatırılan gider avansından kalan kısmın davacıya ilk derece mahkemesince iadesine, ç-İstinaf yargılaması sırasında duruşma açılmadığından vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,d-Kararın ilk derece mahkemesince taraflara tebliğine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 362/1.f bendi gereğince kesin olmak üzere oybirliği ile karar verildi. 15/06/2022