Danıştay 9. Daire 2020/6293 Esas 2021/4699 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/6293
Karar No : 2021/4699

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Enerji Üretim Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, ihtirazi kayıtla verilen bildirim üzerine 2018 yılına ilişkin olarak tahakkuk ettirilerek ödenen elektrik üretimi lisans harcının kaldırılması ve ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla; olayda, Çeşmebaşı Regülatörü ve Hidrolik Santrali üretim tesisinde elektrik üretim faaliyetinde bulunan ve 492 sayılı Harçlar Kanunu'na ekli (8) sayılı Tarifede sayılan "özelleştirme bedeli", "lisans ihale bedeli" ve "su kullanım bedeli"nden herhangi birini ödemeyen davacı tarafından "havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli”ni ödendiği, ödenen bu bedelin "su kullanım bedeli" sayılması gerektiği öne sürülerek ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine yapılan tahakkukun iptali istenildiğinden, uyuşmazlığın çözümü bu bedelin "su kullanım bedeli" sayılıp sayılmayacağının belirlenmesine bağlı bulunduğu, 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarifeye eklenen "Elektrik üretimi lisans harçları" bölümünde, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında ödenmesi gereken su kullanım bedelinden bahsedildiği; ancak anılan Kanunda "havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli" ile ilgili herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği, 6446 sayılı Kanun'un 29. maddesinin 1. fıkrasında "hidroelektrik kaynak katkı payı"na ilişkin düzenlemeye verildiği, bu düzenlemeye göre, su kullanım bedelinin üretim miktarına göre nisbi olarak hesaplanan ve üst sınır değeri bulunmayan hidroelektrik kaynak payı olduğu, dolayısıyla, 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarifeye eklenen "Elektrik üretimi lisans harçları" bölümünde yer alan "su kullanım bedeli" ifadesinden "hidroelektrik kaynak katkı payı"nın anlaşılması gerektiği ve davacı şirketin ilgili dönemde "hidroelektrik kaynak katkı payı" ödemesinin bulunmadığından davacının ilgili dönem su kullanım bedelinin ödendiğine yönelik iddiası yerinde olmadığı; mevzuatta “havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli”nin "su kullanım bedeli" sayılacağına dair herhangi bir düzenmeye yer verilmediği, 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan olay tarihinde yürürlükte olan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve eklerinde öngörülen düzenlemelerin incelenmesinden ise, “havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli”nin hazırlanan enerji projeleri için alınan bir hizmet bedeli olarak belirlendiği ve hesaplanmasında üst sınırın öngörüldüğü, bu haliyle gerek amacı gerekse hesaplanışı elektrik üretimi lisans harcından farklı olan "havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli”nin "su kullanım bedeli" ile aynı bedel olduğunun kabul edilmesinin mümkün olmadığından davacının elektrik üretimi lisans harcı ödemekle yükümlü olduğu, bu durumda, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, "özelleştirme bedeli", "lisans ihale bedeli" ve "su kullanım bedeli" ödemeyen davacı şirket adına tahakkuk ettirilen elektrik üretim lisans harcında hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle dava reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu, davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: 2018 yılı için "Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" adı altında ödeme yapıldığı, anılan bedelin Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve bu Yönetmelik kapsamında imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması gereği ödendiği, farklı şekilde isimlendirilmesine rağmen 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarife'de belirtilen "su kullanım bedeli" ile aynı bedel olduğu, bu yönde verilen mahkeme kararları bulunduğu, bu bedel ödendikten sonra bir de Elektrik Üretimi Lisans Harcı alınmasının çifte vergilendirme yasağına aykırı olduğu, mevzuatta "su kullanım bedeli"nin tanımına yer verilmediği, verginin konusunu belirlemek için bu kavramın ne anlama geldiğinin yasa ile açıkça belirlenmesi gerektiği, bu kavramın yasal tanımının yapılmamasının hukuki güvenlik ve belirlilik ilkelerine aykırı olduğu iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacı şirket tarafından, işlettiği Çeşmebaşı Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali için ihtirazi kayıtla verilen bildirim üzerine 2018 yılına ilişkin olarak tahakkuk ettirilerek ödenen elektrik üretimi lisans harcının kaldırılması ve ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
492 sayılı Harçlar Kanununun 108. maddesinde imtiyazname, ruhsatname ve diplomalardan bu kanuna bağlı (8) sayılı tarifede yazılı olanların harca tabi olduğu, 113. maddesinin birinci fıkrasında, harçların peşin alınacağı, 03/04/2013 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 6456 sayılı Kanunun 16. maddesiyle eklenen ve 01/01/2014 tarihinde yürürlüğe giren üçüncü fıkrasında ise, elektrik üretimi lisans harçlarının her yıl kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde verilen bildirim üzerine, elektrik üretim faaliyetlerinden elde edilen gayrisafi iş hasılatı esas alınarak tahakkuk ettirileceği, tahakkuk ettirilen harçların ayrıca mükellefe tebliğ edilmeyeceği ve mayıs ayı içerisinde ödeneceği, genel bütçe geliri olarak kaydedilen elektrik üretimi lisans harçlarından hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisans harçlarının %90’ı, haziran ayının sonuna kadar, hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretimi yapan tesisin bulunduğu yerin il özel idaresine, il özel idaresi bulunmayan yerlerde büyükşehir belediyesine aktarılacağı, hesaplanarak aktarılan bu tutarların, 02/07/2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna göre belediyelere ve il özel idarelerine ayrılacak payların hesabında matraha dâhil edilmeyeceği hükmüne yer verilmiş olup, aynı kanunun İmtiyazname, Ruhsatname ve Diploma Harçları başlıklı (8) sayılı tarifesine 6456 sayılı Kanunun 17. maddesiyle eklenen ve 01/01/2014 tarihinde yürürlüğe giren "XV-Elektrik üretimi lisans harçları" alt başlıklı "1-Hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisansı" kısmında, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, özelleştirme bedeli, lisans ihale bedeli ve su kullanım bedeli ödemeksizin hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunanların (Kamu Kuruluşları hariç) bu faaliyetlerden elde ettikleri bir önceki yıl gayrisafi iş hasılatı üzerinden binde on beş oranında elektrik üretimi lisans harcı ödeyeceği, üreticilerin kendi ihtiyaçları için kullandıkları elektriğe ilişkin bedelin gayrisafi iş hasılatına dâhil edilmeyeceği belirtilmiştir.
Kanun değişiklikleriyle, 492 sayılı Harçlar Kanununda yer alan “İmtiyazname, Ruhsatname ve Diploma Harçlar” tarifesine "elektrik üretimi lisansı harcı" bölümünün eklenmesi suretiyle oluşturulan yeni harç grubunda "hidroelektrik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisans harcı" düzenlenmiştir. Buna göre, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, özelleştirme bedeli, lisans ihale bedeli ve su kullanım bedeli ödemeksizin hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunanların (kamu kuruluşları hariç) bu faaliyetlerden elde ettikleri bir önceki yıl gayrisafi iş hasılatı üzerinden binde on beş oranında harç ödeyeceği kurala bağlanmıştır.
6456 sayılı Kanunun gerekçesinden, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında özelleştirme bedeli, lisans ihale bedeli ve su kullanım bedeli ödenmeksizin hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunanların, faaliyet gösterdikleri bölgelerin altyapılarına verebilecekleri zararın karşılanması için il özel idarelerine ve il özel idaresi bulunmayan yerlerde büyükşehir belediyelerine kaynak sağlamak amacıyla harç yükümlülüğünün getirildiği anlaşılmaktadır.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun "Hidrolik kaynaklara başvuruların değerlendirilmesi" başlıklı 29. maddesinin birinci fıkrasında; "Hidrolik kaynaklar için üretim lisansı almak maksadı ile su kullanım hakkı anlaşması imzalamak üzere yapılan başvurularda, su kullanım hakkı anlaşması imzalanacak tüzel kişiyi belirlemeye DSİ yetkilidir. Aynı kaynak için DSİ’ye birden fazla başvuru yapılmış olması hâlinde; fizibilitesi kabul edilebilir bulunanlar arasından her yıl için birim megavat başına en yüksek oranda hidroelektrik kaynak katkı payı vermeyi teklif eden tüzel kişi, anlaşma imzalanmak üzere belirlenir ve Kuruma bildirilir." kuralına yer verilmiştir.
21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve bu yönetmeliği kaldıran 15/06/2019 tarih ve 30802 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikler ile su kullanım hakkı anlaşması imzalanması ve hidroelektrik kaynak katkı payı teklifi verilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş olup, 2015 tarihli Yönetmelikte yalnızca çoklu müracaat halinde fizibilite raporu/ön raporu kabul edilebilir bulunan şirketlerce hidroelektrik kaynak katkı payı teklifi verileceği ve en yüksek teklifi veren şirketle su kullanım anlaşması imzalanacağı düzenlenmiş iken, 2019 tarihli Yönetmelik ile çoklu müracaat halinde aynı yönde düzenleme getirildikten sonra proje için tekli başvuru olması durumunda diğer bir ifadeyle tekli müracaat halinde de Yönetmelikte belirlenen minimum değer üzerinden hidroelektrik kaynak katkı payı alınacağı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, 2018 yılı için "Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" adı altında ödeme yapıldığı, anılan bedelin Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve bu Yönetmelik kapsamında imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması gereği ödendiği, farklı şekilde isimlendirilmesine rağmen 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarife'de belirtilen "su kullanım bedeli" ile aynı bedel olduğu iddia edilmektedir.
Temyiz istemine konu Bölge İdare Mahkemesi kararı ile ; "492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarifeye eklenen "Elektrik üretimi lisans harçları" bölümünde, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında ödenmesi gereken su kullanım bedelinden bahsedildiği; ancak anılan Kanunda "havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli" ile ilgili herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği, 6446 sayılı Kanun'un 29. maddesinin 1. fıkrasında "hidroelektrik kaynak katkı payı"na ilişkin düzenlemeye verildiği, bu düzenlemeye göre, su kullanım bedelinin üretim miktarına göre nisbi olarak hesaplanan ve üst sınır değeri bulunmayan hidroelektrik kaynak payı olduğu, dolayısıyla, 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (8) sayılı Tarifeye eklenen "Elektrik üretimi lisans harçları" bölümünde yer alan "su kullanım bedeli" ifadesinden "hidroelektrik kaynak katkı payı"nın anlaşılması gerektiği ve davacı şirketin ilgili dönemde "hidroelektrik kaynak katkı payı" ödemesinin bulunmadığından davacının ilgili dönem su kullanım bedelinin ödendiğine yönelik iddiası yerinde olmadığı ..." gerekçesine istinaden davanın kabulü yolunda verilen Vergi Mahkemesi kararına yönelik davacının istinaf başvurusu reddedilmiştir.
Uyuşmazlığın çözülmesi için gerekli görüldüğünden; Dairemizin 07/04/2021 tarih ve E:2020/6293 sayılı ara kararı ile,
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nden:
1-) Devletin hüküm ve gözetimi altında bulunan su kaynaklarının kullandırılmasına yönelik Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca düzenlenen "Su Kullanım Hakkı Anlaşması"na istinaden, kullanıcılardan herhangi bir bedel tahsil edilip edilmediği, tahsil edilen bedel bulunması halinde bunların niteliğinin ve neleri ihtiva ettiği,
2-) (...) su kaynaklarının kullanılması karşılığında alınması öngörülen, gerek kanunda, gerek alt düzenlemelerde ve gerekse uygulamada söz edilen;
"Su Kullanım Bedeli"
"Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı"
"Havza Hidrolik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" kavramlarının, varsa birbirleriyle olan farklılıkları da belirtilmek suretiyle neleri ifade ettiği
3-) Çeşmebaşı Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali için davacı şirketten, devletin hüküm ve gözetimi altında bulunan su kaynaklarını kullanması karşılığında "hidroelektrik kaynak katkı payı", "su kullanım bedeli" veya başka ad altında herhangi bir tahsilat yapılıp yapılmadığı, bu kapsamda yapılan bir tahsilat var ise buna ilişkin bilgi ve belgelerin onaylı örneklerinin gönderilmesi istenilmiştir.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından ara kararına cevaben gönderilen … sayılı yazıda; Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri gereği halihazırda, "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)", "Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli", "Proje Hizmet Bedeli" ve "Ortak Tesis Katılım Payı" adı altında tahsilatların idareleri tarafından yapıldığı, "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı"nın bir Hidroelektrik Santrali (HES) projesine birden fazla başvuru yapılması halinde -anılan Yönetmelik ve dayanağı 6446 sayılı Elektik Piyasası Kanunu'nun 29. maddesi kapsamında- başvurusu uygun bulunan şirketler arasında yıllık üretim miktarı veya kurulu güç üzerinden en yüksek teklifi veren şirketin projeyi yapmaya ve işletmeye hak kazanması esasına göre yapılan seçme işlemine istinaden üretime geçme yılından başlamak üzere lisans süresi sonuna kadar her yıl tahsil edilen bir bedel olduğu, bu tahsilat kaleminin 492 sayılı Harçlar Kanunu'nda düzenlenen "özelleştirme bedeli" ve "lisans ihale bedeli" gibi bir yarışmadan kaynaklandığı, bu haliyle "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı"nın "su kullanım bedeli" ile aynı kavram olduğu, Yönetmelik hükümlerine göre HES projesine birden fazla başvuru yapılması halinde bu bedelin alındığı, tekli başvuru yapılan hallerde bu bedelin alınamayacağı, diğer bir ifadeyle tekli başvuru halinde "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)" alınmadığından tekli başvuru üzerine ihale edilen HES projelerinden 492 sayılı Harçlar Kanun kapsamında Elektrik Üretimi Lisans Harcı alınacağı, davacı şirket tarafından işletilen Çeşmebaşı Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali projesi için tekli başvuru yapıldığından davacıdan "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)" tahsilatı yapılmadığı,
"Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli"nin ise Yönetmeliğin EK-2 bölümünde düzenlendiği, söz konusu bedelin idareleri tarafından verilen havza bazlı rasat ve hidrolojik faaliyetlerin karşılığı olarak, işletmedeki tüm HES projelerinden(EÜAŞ hariç) alınan bir bedel olduğu, davacı şirket tarafından düzenli olarak ödemesinin yapıldığı, bu bedelin "su kullanım bedeli" ve "Elektrik Üretimi Lisans Harcı" ile bir ilgisinin bulunmadığı cevabı verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Dosyadaki bilgi ve belgeler ile ara kararı cevabının incelenmesinden; 492 sayılı Harçlar Kanunu'na ekli 8 Nolu Tarife'de yer alan "su kullanım bedeli" ile 6446 sayılı Elektik Piyasası Kanunu'nun 29. maddesi ve Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte düzenlenen "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı"nın aynı kavramlar olduğu, anılan Yönetmelik hükümlerine göre HES projesi için birden fazla başvuru yapılması halinde "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)" ödeneceği, tekli başvuru yapılması halinde ise olay tarihindeki mevzuat hükümleri dikkate alındığında bu bedelin ödenmeyeceği, "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)" ödeyenlerden Elektrik Üretim Lisans Harcının alınmayacağı sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlıkta; davacı şirketin işlettiği Çeşmebaşı Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali için tekli başvuru yapıldığı, buna bağlı olarak "Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı(su kullanım bedeli)" ödemediği anlaşıldığından, temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz isteminde bulunandan … -TL maktu harç alınmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 14/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.