Danıştay 13. Daire 2015/6463 Esas 2021/3347 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/6463
Karar No:2021/3347


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Petrol ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, sermayesinin üçte birinin ....'a devredilmesine muafiyet verilmemesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Rekabet Kurulu (Kurul) kararı ile bu kararın yeniden değerlendirilmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce; akaryakıt depolama alanında faaliyet gösteren ... Akaryakıt Depolama Nakliyat ve Ticaret A.Ş.'nin 2008 yılında ..., ... ve davacı ... Petrol ve Ticaret A.Ş. (...) tarafından kurulduğu, ... Akaryakıt Depolama Nakliyat ve Ticaret A.Ş.'nin hisselerinin %33,3’ünü oluşturan ve davacı ... ile ... Madeni Yağ Pazarlama San. ve Tic. A.Ş. (...)’a ait olan ... Gurubu hisselerin ... tarafından devralınması işlemine izin verilmesi talebiyle Rekabet Kurumu'na başvuru yapıldığı, ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı ile ... ve ...'in satış ve fiyat politikalarının yüksek düzeyde koordinasyon içinde bulunduğu ve rakipler arasında rekabeti kısıtlayıcı nitelikte işbirliği doğurucu bir ortak girişim anlaşması olduğundan bahisle bu başvurunun reddedildiği, söz konusu kararın yeniden değerlendirilmesi talebiyle yapılan başvurunun da 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 11. maddesinde veya 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 27. maddesinde sayılan koşullar oluşmadığından bahisle reddedildiği, her iki işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, 01.05.2008 tarihinde imzalanan “... Akaryakıt Depolama ve Nakliyat A.Ş. İşletme Sözleşmesi” incelendiğinde, şirketin asli amacının, ortaklarının Antalya ilinde ihtiyaç duydukları ortak depolama operasyonlarını yürütmek olduğu, dolayısıyla ...'in tam işlevsel bir ortak girişim olarak nitelenemeyeceği, ...’in ... ve ...'a ait olan 1/3 oranındaki hissesinin ... tarafından devralınması hâlinde ise, rakipler arasındaki işbirliği anlaşmasına bundan böyle ...’ın taraf olacağı, bu bakımdan devralma talebiyle yapılan başvurunun 4054 sayılı Kanun'un 7. maddesi kapsamında incelenemeyeceği, ... Akaryakıt Depolama Nakliyat ve Ticaret A.Ş.’nin ... ile yapmış olduğu anlaşmanın 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında rakipler arasında rekabeti kısıtlayıcı nitelikte işbirliği doğurucu bir ortak girişim anlaşması olduğu, aynı Kanun'un 5. maddesi kapsamında yapılan inceleme neticesinde ise, maddede yer alan bütün koşulların birlikte gerçekleşmesi şartının oluşmadığı anlaşıldığından, ... tarih ve ... sayılı dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı;
Dava konusu ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının iptali istemine gelince; devre izin verilmemesine gerekçe olarak sunulan ... ve .... 'in satış ve fiyat politikalarının yüksek düzeyde koordinasyon içinde bulunduğu iddiasına karşılık Kurul tarafından açılan soruşturma üzerine bahse konu iddiaların sübut bulmadığının anlaşıldığı, dolayısıyla 27. maddenin (c) bendinde yer alan "verilen muafiyet kararları ve menfi tespit belgelerinin ilgili olduğu piyasaları sürekli takip ederek, bu piyasalarda ya da tarafların durumlarında değişiklikler tespit edilmesi hâlinde ilgililerin başvurularını yeniden değerlendirmek" koşulunun gerçekleştiği anlaşıldığından, soruşturma sonucu ortaya çıkan yeni durum değerlendirilmeksizin tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı yönünden davanın reddine, ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının ise iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı yönünden inceleme yapılmasının hukuki güvenlik ilkesine aykırı olduğu, bu çerçevede ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı yönünden verilen iptal kararının da hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... 'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
... tarafından 06/04/2012 tarihinde Rekabet Kurumu'na başvurularak, “... Akaryakıt Depolama Nakliyat ve Ticaret A.Ş.’nin sermayesinin 1/3’üne tekabül eden ve ... Petrol ve Ticaret A.Ş. ile ... Madeni Yağ Pazarlama San. ve Tic. A.Ş.’ye ait olan hisselerin ... tarafından devralınması işlemine izin verilmesi talebinde” bulunulmuş; Kurul'un 04/07/2012 tarihli kararıyla, "... Akaryakıt Depolama ve Nakliyat A.Ş. İşletme Sözleşmesi” incelendiğinde, Akdeniz’in asli amacının, ortaklarının Antalya ilinde ihtiyaç duydukları ortak depolama operasyonlarını yürütmek olduğu, başka bir anlatımla, esas itibarıyla ortaklara hizmet vermek için kurulmuş bir şirket olduğundan bahisle, konunun birleşme-devralma olarak yerine, ...’in tam işlevsel bir ortak girişim olarak nitelenemeyeceği anlaşıldığından, başvurunun rakip teşebbüsler arası bir işbirliği anlaşması olarak değerlendirilmesi ve muafiyet şartlarını taşıyıp taşımadığı yönünden değerlendirilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
4054 sayılı Kanun'un 5. maddesi çerçevesinde yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde dava konusu ... tarih ve ... sayılı Kurul kararıyla; "a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması; bir teşebbüs tarafından ihtiyaç duyulan depolama kapasitesinin, yeni bir tesis kurmak yoluyla büyük bir yatırım gerçekleştirmek suretiyle karşılanması yerine, bir başka teşebbüs tarafından sahip olunan atıl kapasitenin değerlendirilebilecek olmasının, işlemin gerçekleşmesiyle elde edilebilecek yegâne ekonomik veya teknik iyileşme olabileceği çerçevesinde, bildirim konusu anlaşma, ancak bu husus dikkate alındığında “bir malın ya da hizmetin dağıtımında iyileşme ve gelişme” koşulunu kısmen sağlayabilecek nitelikte olduğu;
(b) Tüketicinin bundan yarar sağlaması; ...’ın bu ortaklığa taraf olması hâlinde, homojen ürünlerin söz konusu olduğu ilgili pazarlar bakımından kalitenin ve ürün çeşitliliğinin arttırılması, mal veya hizmet arzında devamlılığın sağlanması gibi hususlar açısından tüketiciye yönelik kayda değer ilave bir yarar sağlanma imkânının bulunmadığı;
(c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması; tarafların pazar paylarına ilişkin veriler bütün hâlinde değerlendirildiğinde, bildirime konu akaryakıt depolama tesisine ...’ın ortak olması hâlinde, ilgili pazarların önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkacağına yönelik kesin bir sonuca ulaşılamayacağı;
(d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla sınırlanmaması; eş zamanlı yürütülen ön araştırmada ... ile bir dağıtım şirketi olan ... arasında pazar paylaşımına yönelik olarak bir takım bulgulara rastlanıldığı, incelemelerde ...’in dağıtım şirketlerini ithalat yapmak yerine kendisinden alım yapmaya teşvik ettiği, bunu yaparken ...’ın sahip olduğu pazar payında herhangi bir azalmaya sebep olmaktan kaçındığı, bir başka deyişle, toptan satışlar bakımından ...’in ....’la rekabet etmek istemediği, ...’te yapılan yerinde incelemede ...’nin ...’ten alım yapmaya başladıktan sonra .. alımlarını azaltmasından rahatsızlık duyulduğu, bu nedenle söz konusu şirkete de, ... alımlarını azaltmaması kaydıyla ihtiyaç duyduğu ithalatın tamamının ... tarafından karşılanabileceği mesajının verildiği, ön araştırma sürecinde elde edilen belgeler ile işbu dosya kapsamında yapılan incelemeler, söz konusu şirketlerin fiyatlama davranışlarında büyük ölçüde paralelliğe ve pazardaki en önemli ithalatçı şirketlerden olan ...’in ...’tan bağımsız hareket etmek yerine, adeta aynı teşebbüs bütünlüğü içerisinde gibi faaliyet gösterdiğine yönelik emarelere işaret ettiği, “Toplam 1,1 milyon m³ depolama kapasitesine sahip olan ..., ...’la birlikte ürün ve ham petrol dahil Türkiye’nin toplam depolama kapasitesinin yaklaşık %65’ini kontrol etmektedir.” şeklindeki faaliyet raporundaki açıklamalarda gözetildiğinde ... ile ... arasında hâlihazırda bir koordinasyon ilişkisi bulunduğu, hâl böyleyken mevcut anlaşmanın, ... ile ... arasındaki rekabeti kısıtlayıcı nitelikteki mevcut koordinasyonu Antalya bölgesi bakımından daha da güçlendirmesinin oldukça mümkün olduğu,
Bunun yanında her ne kadar bildirim konusu işlem neticesinde ... tarafından, verimsiz olduğu değerlendirilen bir yatırımdaki ortaklığın devrinin planlandığı anlaşılmakla birlikte, bu ortaklığı devralacak olan teşebbüsün yine ithalat yoluyla rafineriyle rekabet edebilecek bir başka teşebbüs yerine, bizzat Türkiye’deki yegâne rafinerici niteliğindeki ... olması, söz konusu işlemin ilgili pazarlardaki rekabet üzerinde gereğinden fazla bir sınırlamaya neden olma ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğini gösterdiği" gerekçeleriyle anlaşmaya muafiyet tanınmamıştır.
Davacı tarafından bu kararın verilmesinden sonra 25/11/2013 tarihinde Rekabet Kurumu’na başvurularak, ... ve ... hakkında yürütülen ön araştırmada bir koordinasyonun bulunmadığının tespit edildiğinden bahisle konunun yeniden değerlendirilmesi talebinde bulunulmuş, dava konusu ... tarih ve ... sayılı kararla; 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesinin olaya uygulanmasının mümkün olmadığı, ancak 4054 sayılı Kanun'un 13. ve 27. maddesi kapsamında yapılan inceleme çerçevesinde itiraz edilen kararın değiştirilmesini gerektirir bir durumun bulunmadığından bahisle başvurunun reddine karar verilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un "Muafiyet" başlıklı 5. maddesinde, "Kurul, aşağıda belirtilen şartların tamamının varlığı hâlinde, teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri kararlarının 4'üncü madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulmasına karar verebilir:
a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması,
b) Tüketicinin bundan yarar sağlaması,
c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması,
d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olanlardan fazla sınırlanmaması...
Muafiyet belirli bir süre için verilebileceği gibi, muafiyetin verilmesi belirli şartların ve/veya belirli yükümlülüklerin yerine getirilmesine bağlanabilir. Muafiyet kararları anlaşmanın ya da uyumlu eylemin yapıldığı veya teşebbüs birliği kararının alındığı yahut bir koşula bağlanmışsa koşulun yerine getirildiği tarihten itibaren geçerlidir.
Kurul, birinci fıkrada gösterilen şartların gerçekleşmesi hâlinde, belirli konulardaki anlaşma türlerine bir grup olarak muafiyet tanınmasını sağlayan ve bunların şartlarını gösteren tebliğler çıkarabilir.";
"Muafiyet ve Menfî Tespit Kararlarının Geri Alınması" başlıklı 13. maddesinde, "Aşağıdaki hâllerde muafiyet ve menfî tespit kararları geri alınabilir ya da tarafların belirli davranışları yasaklanabilir: a) Kararın alınmasına esas teşkil eden herhangi bir olayda değişiklik olması"; "Kurulun Görev ve Yetkileri" başlıklı 27. maddesinin (c) bendinde, "Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: ... (c) Verilen muafiyet kararları ve menfî tespit belgelerinin ilgili olduğu piyasaları sürekli takip ederek, bu piyasalarda ya da tarafların durumlarında değişiklikler tespit edilmesi hâlinde ilgililerin başvurularını yeniden değerlendirmek" kurallarına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare Mahkemesi kararının, dava konusu ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının iptaline ilişkin kısmı, davalı idare tarafından temyiz edildiğinden, inceleme bu kısımla sınırlı olarak yapılmıştır.
4054 sayılı Kanun'un 5. maddesinde, "maddede sayılan şartların tamamının varlığı hâlinde, bir anlaşmaya muafiyet tanınabileceği" belirtilmiştir. Bu itibarla, Kurul tarafından, muafiyet tanınmaması yolunda alınan kararın alınmasına esas teşkil eden herhangi bir olayda veya olaylarda değişiklik olması durumunda muafiyet incelemesinin tekrar yapılacağı kuşkusuzdur.
... tarafından Rekabet Kurumu'na yapılan başvuru üzerine 4054 sayılı Kanun'un 5. maddesi çerçevesinde yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde alınan ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı incelendiğinde, başvuru konusunun birleşme devralma olarak değerlendirilmesi yerine, ...’in tam işlevsel bir ortak girişim olarak nitelenemeyeceği anlaşıldığından, başvurunun muafiyet şartlarını taşıyıp taşımadığı yönünden değerlendirilmesine karar verilerek, başvuruya konu anlaşmanın 4054 sayılı Kanun'un 5. maddesinin (a) bendinde aranan şartı kısmen, (b) ve (d) bentlerinde aranan şartları ise sağlamadığından bahisle anılan anlaşmaya muafiyet verilemeyeceğine karar verilmiştir.
Davacı tarafından ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının alınmasından sonra Rekabet Kurumu'na başvurularak, (d) bendinde yer verilen şartın sağlanmadığına dayanak olan olayda değişiklik olduğundan bahisle muafiyete ilişkin değerlendirmenin yeniden yapılması talep edilmiştir. Ancak yeniden incelenmesi talep edilen ... tarih ve ... sayılı muafiyet tanınması yolundaki Kurul kararının tek dayanağı (d) bendinde yer alan şartın sağlanmamış olması değildir. Başka bir anlatımla, Kurul tarafından muafiyet tanınmaması yolunda alınan kararın alınmasına esas teşkil eden tek olay "eş zamanlı yürütülen ön araştırmada ... ile bir dağıtım şirketi olan ... arasında pazar paylaşımına yönelik olarak bir takım bulgulara rastlanılması" olmayıp, bunun yanında, başvuruya konu anlaşmanın Kanun'un 5. maddesinin (a) ve (b) bendinde aranan şartları da tam olarak sağlamadığından bahisle muafiyet tanınmamıştır.
Bu çerçevede, Kurul kararının alınmasına esas alınan olayların tamamında bir değişiklik olduğundan söz etmenin mümkün bulunmadığı, Kanun'un 5. maddesinde sayılan şartların tamamının varlığı hâlinde, bir anlaşmaya muafiyet tanınabileceği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bununla birlikte, ... tarih ve ... sayılı Kurul kararıyla, davacı tarafından ileri sürülen iddialar çerçevesinde inceleme yapılarak "başvuruya konu anlaşmanın 4054 sayılı Kanun'un 5. maddesinde sayılan şartların tamamını karşılamaması nedeniyle" davacı tarafından yapılan başvurunun reddine karar verilmiştir.
Bu durumda, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediğinden, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. Maddesi uyarınca, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 18/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.