Mahkemesi : Diyarbakır 4. İş Mahkemesi

Dava, davacının mütevaffa eşinin Denetim Raporuna istinaden iptal edilen tarım bağkurluluğunun tespiti ve ölüm aylığına hak kazandığının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulüyle, İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılmasına karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Dava, davacının müteveffa eşinin denetim raporuna istinaden iptal edilen 2926 sayılı Yasaya tabi sigortalılığın tespiti ve ölüm aylığına hak kazandığının tespiti istemine ilişkindir.
II-CEVAP
Davalı Kurum vekili, davanın reddi gerektiğini belirtmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulü ile, davalı SGK"nin işleminin iptaline, ... Bağ-Kur numaralı ..."nın Bağ-Kur üyelik başlangıç tarihinin 05/08/2005 olarak tespitine, davacıya 2382 prim gün sayısı üzerinden ölüm aylığı bağlanmasına, dair karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davalı Kurum vekili, Kurum işleminin yasal ve yerinde olduğunu, eksik inceleme sonucu verilen mahkeme kararının kaldırılması gerektiğini belirtmek suretiyle, istinaf talebinde bulunmuştur.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
Bölge Adliye Mahkemesince, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın kabulü ile, davacı murisi ... Bağ-Kur numaralı ..."nın 01.09.2005-02.06.2011 tarihleri arasında 2926 sayılı Kanun uyarınca tarım Bağ-Kur (ve 5510 sayılı Kanun 4/1-b) sigortalısı olduğunun tespitine, davacı ..."ya 506 sayılı Kanun uyarınca ölüm aylığı bağlanması gerektiğinin tespitine, aksine Kurum işleminin iptaline; hukuki yarar yokluğu yönünden 05.08.2005 tarihli sigortalılık başlangıcı tespitinin reddine dair karar verilmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı murisinin oda kaydına istinaden Tarım Bağ-Kur sigortalılığının, müfettiş incelemesi sonrası geçersiz sayılarak iptal edildiği, mahkemece, geçersizliğe ilişkin değerlendirmede, tevkifat nedeni ile sigortalılık başlangıç tarihinin 01.09.2005 te başlaması; 01.09.2005- 02.06.2011 tarihleri arasında ... Ziraat Odası üyesi olması ve üye kayıt defteri ile üye karar defteri ususlsüzlüğünden dolayı kaydın geçersiz sayılması; ancak 01.09.2005 ile 02.06.2011 tarihleri arasını kapsar şekilde 26.05.2011 tarihinde 6111 sayılı yasadan faydalanarak, prim borcunu 30.06.2011 ödediği anlaşılması nedeniyle ; davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmıştır.
6552 sayılı Yasanın 58. maddesi ile 5510 sayılı Yasaya eklenen Geçici 54. madde “Mülga 4355 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları Kanunu, mülga 5373 sayılı Esnaf Dernekleri ve Esnaf Dernekleri Birlikleri Kanunu ve mülga 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanununa göre; esnaf ve sanatkâr siciline veya odasına ya da her ikisine birden kayıtları bulunmakla birlikte üye kayıtlarının mevzuata uygun olarak yapılmadığının tespit edilmesi üzerine, Kuruma kayıt ve tescili yapılmakla birlikte, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılık süreleri geçersiz sayılarak iptal edilen sigortalılardan 22.03.1985 tarihinden sonraki sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31.12.2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlangıç tarihinden itibaren geçerli sayılır..." hükmünü içermekte olup; anılan yasal düzenlemeyle getirilen lehe uygulamanın, sahte sigortalılıkta uygulanması mümkün değil ise de; Mahkemece öncelikle sigortalının anılan yasal düzenlemeden yararlandırılıp yararlandırılmayacağı yararlandırma hususunun kurumun kabulünde olup olmadığı konusunda davacıya verilecek mehille kuruma başvuru sağlanmalı ve varılacak sonuca göre değerlendirme yapılmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, temyiz eden davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/2 maddesi gereğince BOZULMASINA, Üye ..."ın muhalefetine karşı, Başkan ... ile Üyeler ..., ... ve ..."nın oyları ve oy çokluğuyla, 13/10/2021 gününde karar verildi.

KARŞI OY GEREKÇESİDİR

1. Somut uyuşmazlıkta “2926 sayılı Bağ_Kur kapsamında 05.08.2005 tarihinde ziraat oda kaydı olan, 15.08.2005 tarihinde TMO ürün satışından dolayı prim tevkifatı ve bu miktarın Kurum hesabına intikal ettiğinin tespiti üzerine adı geçenin 01.09.2005 tarihi itibariyle ... Bağ numarasıyla Kuruma kayıt ve tescili yapılan ve geçmiş dönem ile ilgili olarak 6111 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılan yapılandırma sonucu 7.774,39 TL. prim tahakkuk ettirilip bu prim borcunun 30.06.2011 tarihinde yatıran sigortalının ölümü üzerine, davacı eş eşinden dolayı ölüm aylığı bağlanmasını talep etmiş, kurumca oda kaydının 2010 yılında onaylandığı gerekçesi ile yapılandırılan prim günleri iptal edilmiş ve aylık bağlama istemi reddedilmiştir.
2. Mahkemece yapılan yargılama sonunda “Kurum denetmeni raporunda tespit edildiği belirtilen kayıt eksikliklerinin sorumlusu odaya üye olan kişinin olmadığı, sorumluluğun tümüyle oda yönetim kurulunda olduğu açıkça anlaşılmış olmasına rağmen konuyla ilgili Kurum Denetmen raporuna istinaden davacının müteveffa eşinin ... ziraat Odası üyelik kayıtlarının geçersiz sayılarak primi tahsil edilmiş olmasına rağmen 5 yıl 9 ay 2 günlük hizmetinin kabul edilmemesine ilişkin Kurum işleminin usul ve yasa hükümlerine ve ayrıca bizzat Kurum tarafından 7 Seri numaralı tebliğ hükmüne göre davacının müteveffa eşi ile ilgili olarak yapılan işlemlere tümü ile aykırı olduğu, gerçeği yansıtmayan kurum sosyal güvenlik denetmeni tarafından tanzim olunan 16.07.2012 tarih, SU-162 sayılı raporuna istinaden davacının müteveffa eşi ..."nın 4/l-(a) kapsamındaki 5 yıl 9 ay 2 günlük hizmetinin iptaline ilişkin Kurum işleminin yerinde olmadığı, bu itibarla davacının müteveffa eşinin 4/l-(b) kapsamındaki 5 yıl 9 ay 2 günlük (2072 gün) hizmetinin geçerli olduğu, bu hizmet süresi ile hizmet akdine dayalı olarak 4/l-(a) kapsamındaki 310 prim gün sayısının 2928 sayılı Kanun hükümleri uyarınca birleştirilmek suretiyle 2382 prim gün sayısı üzerinden davacıya ölüm aylığı bağlanması gerektiği” gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiş, kararın istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından “ncelenen kararın, sigortalılık süresi başlangıç tarihinin tespitine ve sigortalılık süresi bakımından başlangıç ve bitiş tarihinin açık olarak belirtilmemesine ilişkin hüküm fıkrasının düzeltilmesi bakımından kararın kaldırılması ve esas hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği” gerekçesi ile avacı murisi ... Bağ-Kur numaralı ..."nın 01.09.2005-02.06.2011 tarihleri arasında 2926 sayılı Kanun uyarınca tarım Bağ-Kur (ve 5510 sayılı Kanun 4/1-b) sigortalısı olduğunun tespitine, davacı ..."ya 506 sayılı Kanun uyarınca ölüm aylığı bağlanması gerektiğinin tespitine, aksine Kurum işleminin iptaline, hukuki yarar yokluğu yönünden 05.08.2005 tarihli sigortalılık başlangıcı tespitinin reddine karar verilmiştir.
3. Kararın kurum tarafından temyizi üzerine çoğunluk görüşü ile “davacının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 54. Maddesi uyarınca kuruma müracaat etmesi için süre verilmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerektiği” gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
4. 6552 sayılı Yasanın 58. maddesi ile 5510 sayılı Yasaya eklenen Geçici 54. Maddesine göre
“Mülga 4355 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları Kanunu, mülga 5373 sayılı Esnaf Dernekleri ve Esnaf Dernekleri Birlikleri Kanunu ve mülga 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanununa göre; esnaf ve sanatkâr siciline veya odasına ya da her ikisine birden kayıtları bulunmakla birlikte üye kayıtlarının mevzuata uygun olarak yapılmadığının tespit edilmesi üzerine, Kuruma kayıt ve tescili yapılmakla birlikte, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılık süreleri geçersiz sayılarak iptal edilen sigortalılardan 22.03.1985 tarihinden sonraki sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31.12.2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla 4"üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlangıç tarihinden itibaren geçerli sayılır.
4 üncü ve 7 nci maddeler ile 2926 sayılı Kanunun 2 nci, 5 inci ve 9 uncu maddelerine göre kayıt ve tescili yapılanların, sigortalılık tescil ve sürelerine esas tarımsal faaliyetleri ile ilgili kurum ve kuruluş üye kayıtlarının mevzuata uygun olarak yapılmadığının tespit edilmesi üzerine sigortalılıkları geçersiz sayılarak iptal edilenlerin, tescillerinin yapıldığı tarihten 31/12/2010 tarihine kadar geçen sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılıkları başlangıç tarihinden itibaren geçerli sayılır. Ancak, tevkifat kesintisine binaen geriye dönük yapılan tescillerden, tevkifatın yapıldığı tarihte ziraat odası kaydı bulunmayan, daha sonra geriye dönük tesis edilen kayıtlar geçerli kabul edilmez”.
5. Anılan düzenlemede “sigortalılıkları geçersiz sayılarak iptal edilenlerin, tescillerinin yapıldığı tarihten 31/12/2010 tarihine kadar geçen sürelere ait prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarının 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartı” ibarelerine yer vermiştir. Kuruma başvuru ancak çakışan sigortalılık var veya eksik prim, gecikme zammı ve cazlar var ise aranmalıdır. Oysa somut uyuşmazlıkta, çakışan sigortalılık olmadığı gibi herhangi bir prim borcu ve gecikme cezası da bulunmamaktadır. Davacı eşinin 2005 yılındaki oda kaydı ve tevkifatı bulunmakta, 6111 sayılı kanun ile yapılandırmadan yararlanarak prim borcunu ödemektedir. Ölüm aylığı için başvurduğunda, geçerli sayılacak bu prime esas günden dolayı davacı eş ölüm aylığı koşularını taşımaktadır. Kurum ölüm aylığı istemini yasaya aykırı olarak bağlamamış, iptal etmiştir. Karar onanmalıdır. Bu nedenle çoğunluğun kuruma başvuru yapılması gerektiği yönündeki bozma gerekçesine katılınmamıştır.