Danıştay 13. Daire 2021/3528 Esas 2021/3402 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3528
Karar No:2021/3402


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Derince Belediyesi'nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak "geçiş hakkı" ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi'ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının ve bu karara dayanılarak 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmalinin ve ekinde yer alan tahakkuk fişinin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; mevzuat kurallarının değerlendirilmesinden, büyükşehir dâhilindeki alt yapı hizmetlerinin etkili ve koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla alt yapı ile ilgili kazı yapacak gerçek ve tüzel kişilere izin ve kazı ruhsatı verilmesinde ve buna ilişkin bedelin belirlenmesinde büyükşehir belediyesine bağlı alt yapı koordinasyon merkezinin yetkili olduğu, ayrıca büyükşehir ve ilçe belediyelerinin cadde, bulvar, meydan ve sokaklarında yapılacak tüm kazılardan elde edilecek gelirlerin ve geçiş hakkı ücretlerinin büyükşehir belediyesi bünyesinde açılacak alt yapı yatırım hesabında toplanacağı, ilçe belediyelerinin sorumluluk alanlarında yapılan kazılardan ve bu alanlara ilişkin belirlenen geçiş ücretlerinin büyükşehir belediyesince ilgili belediyeye aktarılacağının anlaşıldığı;
Olayda, Altyapı ve Geçiş Hakkı Protokolü'nün davacı şirket ile bu konuda yetkili olan Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında akdedildiği, geçiş hakkı sağlayıcısının Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı olduğu, yapılan kazılardan elde edilecek gelirler Büyükşehir Belediyesi bünyesinde açılacak altyapı yatırım hesabında toplanacağından, geçiş hakkı ücretinin de davacı şirkete ancak Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından tahakkuk ettirilebileceği, bu şekilde Derince Belediyesi sınırlarında bulunan alanlara ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin de Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca Derince Belediyesi'ne aktarılacağı, davacı şirket tarafından inşası tamamlanmış alt yapı geçiş hakkı konusu sisteme ait olan ve kabloların ayrılmasını ve anahtarlama işlemlerinin yapıldığı tretuvarlara monte edilen menhol, kutu, pano ve benzeri kısımlara ilişkin ücretlerin de geçiş hakkı ücreti kapsamında olduğu anlaşıldığından, davalı idarenin mülkiyeti ve tasarrufu altında bulunan alanlarda kurulu sabit ve mobil haberleşme altyapı tesislerinin geçiş hakkı ücretlerinin tahsil işlemlerini düzenleyen dava konusu meclis kararı (kararın geçiş hakkı ücretlerine ilişkin kısmı) ile söz konusu karara istinaden düzenlenen dava konusu tahakkuk icmali ve tahakkuk fişinde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesince; bakılan davada öncelikle büyükşehir belediye sınırları içerisinde geçiş hakkı ücretini tahsil etme yetkisinin ilçe belediye sınırları içerisinde ilçe belediyesine ait olup olmadığının ortaya konulması gerektiği;
Tapuda kayıtlı bulunan parseller üzerinde geçiş hakkı sağlayıcısının taşınmaz maliki olduğu, dolayısıyla tapuda adlarına kayıtlı olan taşınmazlar açısından büyükşehir veya ilçe belediyelerinin geçiş hakkı sağlayıcısı olduğu ve bu taşınmazlardan geçirilen kablo ve benzeri gereçler için Yönetmelik'te belirtilen üst sınır aşılmamak kaydıyla Tarife düzenleme ve geçiş hakkı ücreti isteme yetkilerinin bulunduğu hususunda tereddüt bulunmadığı;
Uyuşmazlığın, tapuda adlarına kayıtlı olmayıp, yetki ve/veya sorumlulukları nedeniyle kamu adına tasarrufta bulundukları yerler için büyükşehir sınırları içinde olan yerlerde geçiş hakkı sağlayıcısının, dolayısıyla geçiş hakkı ücreti talep etme yetkisinin hangi belediyeye ait olduğuna ilişkin olduğu;
Sabit ve Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan ücret tablosunda, tapuda kayıtlı taşınmazlar ile büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler ve büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler için ücret üst sınırının ayrı ayrı belirlendiği, ancak büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde yetkinin hangi belediyede olacağına ilişkin açık bir düzenlemeye yer verilmediği;
Gerek 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve anılan Yönetmelikte, büyükşehir belediye sınırları içerisinde belediyelerin sorumluluğunda bulunan yerlerden geçiş hakkı ücreti istenilmesinde hangi belediyenin yetkili olduğunun açıkça belirtilmemesi nedeniyle, bu hususun 5216 sayılı Kanun'un 27. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği;
5216 sayılı Kanun'un 27. maddesinde, büyükşehir belediyelerine, büyükşehir kapsamında yürütülen mahalli müşterek hizmetlerin uyum ve koordinasyon içerisinde yürütülmesini sağlama görevi verildiği, maddenin ikinci fıkrasında da, büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esasların büyükşehir belediye meclisi tarafından belirleneceğinin belirtildiği;
Elektronik haberleşme hizmetinin sunumunda kullanılmakta olan kablonun bir uçtan diğer uca kesintisiz olarak devam etmesi ve yer altından geçen kablolar için kazı yapılması zorunluğu, kazı izinlerinin büyükşehir belediyesi bünyesinde bulunan Alt Yapı Koordinasyon Merkezince verilmesi, kablo ve diğer araç ve gereçlerin geçtiği yerlerin ve bunların adet ve metresinin tek elden koordinasyon gerektirmesi, ayrıca ilçe belediyeleri ve büyükşehir belediyesinin sorumlu olduğu yol, sokak gibi tescil dışı kamusal alanlar üzerinden geçiş hakkı verilmesinde her bir ilçe belediyesi ile ayrı ayrı sözleşme imzalamasının işletmeciler açısından zorluk oluşturması nedeniyle, hizmetin yürütülmesi konusunda büyükşehir çapında planlama ve koordinasyon yetkisi olan büyükşehir belediyesince ilçe belediyelerinin sorumluluğu altındaki yerler için elektronik haberleşme geçiş hakkına ilişkin ayrı bir karar alınıp bu yetkinin açıkça ilçe belediyelerine bırakılmadığı hâllerde geçiş hakkı sağlayıcısının büyükşehir belediyesi olarak kabulünün gerektiği sonucuna ulaşıldığı;
Dava konusu uyuşmazlıkla ilgili olarak; Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Haberleşme ve Geçiş Hakkı Yönetmeliği ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesi hizmet sınırları içinde tesis edilecek her türlü elektronik haberleşme şebeke ve/veya altyapının ve bunların destekleyici ekipmanlarının kurulması ve bu tesislerin ortak kullandırılması için katılım ve güzergâh bakım bedellerinin tespiti ile geçiş hakkına ilişkin usul ve esasların belirlendiği; 5. maddesinde, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi hizmet sınırları içinde tesis edilecek her türlü elektronik haberleşme şebeke ve/veya altyapının ve bunların destekleyici ekipmanlarının kurulması ve bu tesislerin ortak kullandırılması için katılım, güzergâh bakım ile geçiş hakkı bedellerinin tespiti ve ortak tesis kullanımının belirli bir düzen ve koordinasyon içinde yürütülmesi ile geçiş hakkı tanınmasında bağlı genel müdürlük ve iştirakler dâhil tek yetkili kurumun Kocaeli Büyükşehir Belediyesi olduğu; 7. maddesinde, 5216 sayılı Kanun'un 7. maddesine istinaden ilçe belediyelerinin tasarrufunda olan yerlerde alınacak geçiş hakkı ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesine göre hesaplanarak, hesaplanan bedelinin ilçe belediyelerince tahsil edileceği, bu maddenin uygulanmasının Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin uhdesinde olduğu, bu maddenin uygulanması hâlinde başvuruların Kocaeli Büyükşehir Belediyesine yapılacağı düzenlemelerine yer verildiği;
Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde geçiş hakkı ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından alınmasına karar verildiği, bu kararın ilçe belediyelerine gönderilmesine ilişkin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin 12/03/2019 tarihli yazısında, elektronik haberleşmenin ana omurgasının kullanılmakta olan fiber kablonun uçtan uca kesintisiz olarak ulaşması gerektiğinden, fiber alt yapının 12 ilçe tarafından ayrı ayrı kurulması, işletilmesi, tamir ve bakımının yapılması, kamu menfaati, güvenliği, kesintisiz iletişim ve bir standart oluşturulmasına engel teşkil ettiği, bu kapsamda ilçe belediyelerinin yetki ve sorumluluk sahasına giren alanlardan geçen telekomünikasyon alt yapı şebekelerinin geçiş hakkı ücretleri hakkında anılan Meclis kararı doğrultusunda hareket edilmesi gerektiği hususlarına yer verildiği;
İşletmecilerin, ilçe belediye sınırları içerisinde kalan cadde ve sokaklar da dâhil olmak üzere, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde geçiş hakkı sözleşmelerini geçiş hakkı sağlayıcısı olarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ile imzaladığı, geçiş hakkı ücretlerini Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nce belirlenen Tarife'ye göre Büyükşehir Belediyesine ödediğinin anlaşıldığı;
Belirtilen açıklamalar bir arada değerlendirildiğinde, geçiş hakkı ücretinin, geçiş hakkı sağlayıcısının işletmeciden isteyebileceği ücret olduğu, "geçiş hakkı sağlayıcısı"nın geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere, taşınmaz sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri olduğu, tapuda kayıtlı bulunan parseller üzerinde geçiş hakkı sağlayacısının taşınmaz maliki olduğu, dolayısıyla tapuda adlarına kayıtlı olan taşınmazlar açısından büyükşehir veya ilçe belediyelerinin geçiş hakkı sağlayıcısı olduğu; tapuda adlarına kayıtlı olmayıp tasarrufları ve/veya sorumlulukları altında bulunan yerler için büyükşehir olan yerlerde geçiş hakkı sağlayıcısının ve dolayısıyla bu yerler üzerinde geçiş hakkı ücreti talep etme yetkisinin ilgili Büyükşehir Belediye Meclisince alınacak karara göre belirlenmesi gerektiği, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisince alınan karar uyarınca Kocaeli Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde geçiş hakkı sözleşmesi imzalama ve bu sözleşmeye istinaden geçiş hakkı ücreti talep etme yetkisinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesine bırakıldığı, Derince Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla Derince Belediyesinin tapuda kayıtlı taşınmazlar dışında ilçe belediyelerinin yetki ve sorumluluğu altında olan yerleri de kapsayacak şekilde Kocaeli Büyükşehir Belediyesince çıkarılan Tarife üzerinden işletmecilerden ayrıca geçiş hakkı ücreti tahsiline yönelik tesis edilen işlem ile bu işlem esas alınarak davacıdan geçiş hakkı ücreti istenilmesine ilişkin tahakkuk işlemlerinde bu yönüyle hukuka uygunluk, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmadığı;
Öte yandan, İdare Mahkemesince 5216 sayılı Kanun'un 8. maddesi ile Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği esas alınarak işlemlerin iptaline karar verilmiş ise de, söz konusu düzenlemelerin alt yapıya ilişkin usul ve esaslar ile alınacak kazı ruhsatı bedellerine ilişkin olması, kazı izni ve alınacak kazı izni harcının Belediye Gelirleri Kanunu'nun mükerrer 79. maddesine istinaden kazıya istinaden bir kez alınması, geçiş hakkı ücretinin ise taşınmazın kullanımının devam ettiği sürece talep edilen bir ücret olması, kaldı ki geçiş hakkı ücretinin sadece taşınmazın altından geçen kablo ve benzeri gereçler için değil, taşınmazın üzerinden geçen elektronik haberleşme gereçleri için de alınması, ayrıca söz konusu Yönetmelik'te kazılardan elde edilecek gelirlerin ilgili belediyesine aktırılmasına ilişkin kurala yer verilmekle birlikte, taşınmazın kullanımından doğan geçiş hakkı bedellerine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiş olması karşısında İdare Mahkemesinin dayandığı gerekçede bu yönüyle hukukî isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının sonucu itibarıyla usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında görev ve sorumluluk ayrımının bulunduğu, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin görev, sorumluk ve yetki alanında bulunan yerlerin tespiti yapılmaksızın karar verildiği, ilçe belediyelerinin taşınır ve taşınmaz mallar üzerinde kira, satış ve başka suretlerle tasarruf etme yetkisinin bulunduğu, söz konusu yetkinin kullanılması sonucu elde edilen gelirlerin belediye geliri arasında yer aldığı, Derince Belediyesi'nin sınırları içerisinde yer alan taşınmazların kullanımından kaynaklanan geçiş hakkının Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne ait olduğu kabulünün usul ve yasaya aykırı olduğu, 5216 sayılı Kanun’un 27. maddesi ile büyükşehir belediyesine verilen yetkinin hizmetlerin yerine getirilmesindeki uyum ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik yönlendirici ve düzenleyici karar alma yetkisini kapsadığı, belediye gelirlerine ilişkin düzenleme yapma yetkisini kapsamadığı, büyükşehir belediyesinin ilçe belediyeleri aleyhine ve ilçe belediyelerini bağlayıcı karar almasının mümkün olmadığı, bu sebeple Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu, ilçe belediyelerini bağlamadığı, büyükşehir belediyesinin ilçe belediyelerinin tasarrufunda bulunan taşınmazlara yönelik sözleşme yapma yetkisinin bulunmadığı, büyükşehir belediyesine ödeme yapılmasının davacıyı borçtan kurtarmayacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, 5216 sayılı Kanun’un 27. maddesi ile büyükşehir belediyesine verilen yetkinin hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yönlendirici ve düzenleyici karar alma yetkisi olduğu, büyükşehir belediyesinin ilçe belediyelerini bağlayıcı karar almasının mümkün olmadığı ileri sürülmekte ise de, Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezi Yönetmeliği’nin 6. maddesinde, altyapı koordinasyon merkezi tarafından alınan kararların bağlayıcı olduğunun açıkça kurala bağlandığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Yönetmeliği’nin 7. maddesinin uygulanmasının Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin uhdesinde olduğu, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile de Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde taşınmazlardan alınacak geçiş hakkı ücretinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından tahsil edileceğinin kurala bağlandığı, davalı idarece herhangi bir sebeple bedel talebinde bulunuluyor ise AYKOME’ye başvuru yapılması gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Sekizinci Dairelerince, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca müşterek yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
01/11/2011 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendiyle, geçiş hakkına ilişkin usul ve esaslar ile ücret tarifelerini belirleme görevi Haberleşme Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir.
655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca, Sabit ve Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik, 27/12/2012 tarih ve 28510 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanan ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Haberleşme ve Geçiş Hakkı Yönetmeliği ile, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi hizmet sınırları içinde tesis edilecek her türlü elektronik haberleşme şebeke ve/veya altyapının ve bunların destekleyici ekipmanlarının kurulması ve bu tesislerinin ortak kullandırılması için katılım ve güzergâh bakım bedellerinin tespiti ile geçiş hakkına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Söz konusu Yönetmeliğin 7. maddesinde, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesine istinaden ilçe belediyelerinin tasarrufunda olan yerlerden alınacak geçiş hakkı ücretlerinin, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesine göre hesaplanarak ilçe belediyelerince tahsil edileceği, bu maddenin uygulanmasının Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin uhdesinde olduğu, bu maddenin uygulanması hâlinde başvuruların Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Ancak, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde geçiş hakkı ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından alınmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine Derince Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararıyla, Derince Belediyesi'nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak "geçiş hakkı" ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi'ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine karar verilmiştir. Bu karara dayanılarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmali ve tahakkuk fişi davacı şirkete gönderilmiştir.
Davacı şirket tarafından, Derince Belediyesi'nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak "geçiş hakkı" ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi'ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının ve bu karara dayalı olarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmalinin ve tahakkuk fişinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Elektronik Haberleşme Mevzuatı:
Ülkemizde telekomünikasyon alanında ilk düzenleme 04/02/1924 tarihinde kabul edilen 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ile yapılmıştır. Geçiş hakkına ilişkin düzenlemeye de ilk olarak 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu'nun 12. maddesinde (mülga) yer verilmiştir.
Elektronik haberleşme ile ilgili düzenlemelerin dağınık bir şekilde bulunması ve Avrupa Birliği ülkelerinin mevzuatına uyum sağlanması amacıyla 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu 10/11/2008 tarih ve 27050 (Mükerrer) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu'nun 1. maddesinde, Kanun'un amacı, elektronik haberleşme sektöründe düzenleme ve denetleme yoluyla etkin rekabetin tesisi, tüketici haklarının gözetilmesi, ülke genelinde hizmetlerin yaygınlaştırılması, kaynakların etkin ve verimli kullanılması, haberleşme alt yapı, şebeke ve hizmet alanında teknolojik gelişimin ve yeni yatırımların teşvik edilmesi ve bunlara ilişkin usul ve esasların belirlenmesi olarak açıklanmış; 2. maddesinde, elektronik haberleşme hizmetlerinin yürütülmesi ve elektronik haberleşme alt yapı ve şebekesinin tesisi ve işletilmesi ile her türlü elektronik haberleşme cihaz ve sistemlerinin imali, ithali, satışı, kurulması, işletilmesi, frekans dâhil kıt kaynakların planlaması ve tahsisi ile bu konulara ilişkin düzenleme, yetkilendirme, denetleme ve uzlaştırma faaliyetlerinin yürütülmesi bu Kanun'a tâbî kılınmış; "Tanımlar ve kısaltmalar" başlıklı 3. maddesinde, "Elektronik haberleşme", elektriksel işaretlere dönüştürülebilen her türlü işaret, sembol, ses, görüntü ve verinin kablo, telsiz, optik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, elektrokimyasal, elektromekanik ve diğer iletim sistemleri vasıtasıyla iletilmesi, gönderilmesi ve alınması; "Geçiş hakkı" işletmecilere, elektronik haberleşme hizmeti sunmak için gerekli şebeke ve alt yapıyı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlar ile kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden, üzerinden geçmeleri için tanınan haklar; "Geçiş hakkı sağlayıcısı" geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere, taşınmaz sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri; "İşletmeci" yetkilendirme çerçevesinde elektronik haberleşme hizmeti sunan ve/veya elektronik haberleşme şebekesi sağlayan ve alt yapısını işleten şirket; "Kurum" Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu; "Kurul" Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun'un "Geçiş hakkının kapsamı" başlıklı 22. maddesinde, "(1) Geçiş hakkı; elektronik haberleşme hizmeti vermek amacıyla, her türlü elektronik haberleşme alt yapısını ve bunların destekleyici ekipmanlarını, kamu ve/veya özel mülkiyete konu taşınmazların altından, üstünden, üzerinden geçirme ve bu alt yapıyı kurmak, değiştirmek, sökmek, kontrol, bakım ve onarımlarını sağlamak ve benzeri amaçlarla söz konusu mülkiyet alanlarını bu Kanun hükümleri çerçevesinde kullanma hakkını kapsar."; "Geçiş hakkı talebinin kabulü" başlıklı 23. maddesinde, "(1) Taşınmaza kalıcı zarar verilmemesi, bu taşınmaz üzerindeki hakların kullanımının sürekli biçimde aksatılmaması koşuluyla, teknik olarak imkân dâhilinde, seçeneksiz ve ekonomik açıdan orantısız maliyetler ihtiva etmeyen geçiş hakkı talepleri, makul ve haklı sebepler saklı kalmak üzere, kabul edilir. (2) Kamu kurum ve kuruluşları, kendilerine yapılan geçiş hakkı talebini içeren başvuruları öncelikli olarak ve gecikmeye mahal vermeden değerlendirir ve altmış gün içinde sonuçlandırırlar. Benzer konumdaki işletmeciler arasında ayrım gözetmeksizin şeffaf davranılır."; "Anlaşma serbestisi" başlıklı 25. maddesinde, "(1) İşletmeci ile geçiş hakkı sağlayıcısı, ilgili mevzuata ve Kurum düzenlemelerine aykırı olmamak koşulu ile geçiş hakkına ilişkin anlaşmaları 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümleri saklı kalmak üzere serbestçe yapabilirler. İşletmeciler, Kurum tarafından istenmesi hâlinde yapılan anlaşma ile ekleri ve değişikliklerini, her türlü bilgi, belge ile yazışmaları Kuruma bildirmekle yükümlüdürler."; "Diğer alt yapılarla ilişkili durumlar" başlıklı 27. maddesinde, "(1) İşletmeciye ait elektronik haberleşme şebekesi ve bunların destekleyici ekipmanları, geçiş hakkının kullanılacağı taşınmaz üzerinde hâlihazırda bulunan, kanalizasyon, su, gaz kanalları, demiryolları, elektrik tesisleri, diğer elektronik haberleşme şebekesi ve benzeri kamu hizmeti alt yapısına zarar vermeyecek şekilde ve mesafede tesis edilir. Yeni alt yapı ve şebeke tesis edecek işletmeci, ilgili kamu kurumu ve kuruluşu ile gerekli koordinasyonu sağlayarak hareket eder. Zaruri hâllerde söz konusu kamu hizmetlerinin kesintiye uğramaması için alınacak önlemlerden doğan masrafları geçiş hakkını kullanan taraf tazmin eder. Geçiş hakkına ilişkin çalışmalardan kaynaklanan tüm masraflar işletmeci tarafından karşılanır"; "Geçiş hakkına ilişkin yükümlülükler" başlıklı 28. maddesinde, "(1) Geçiş hakkı sağlayıcısı, işletmecinin geçiş hakkı kapsamında yürüteceği faaliyetlerin, kesintisiz ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla, masrafları işletmeci tarafından karşılanmak üzere, gerekli tüm önlemlerin alınmasına ve çalışmaların yapılmasına izin verir. (2) Geçiş hakkı sağlayıcısı bu haklarını kullanırken, işletmecinin geçiş hakkı kapsamında yürüteceği faaliyetler ile işletmeciye ait elektronik haberleşme şebekesini tehlikeye düşürücü veya zarar verici işlemlerden kaçınmakla yükümlüdür. (3) Geçiş hakkı kullanan işletmeciler, geçiş hakkı sağlayıcısının geçiş hakkının kullanımı dışında ayrıca uğradıkları zararları en geç bir ay içerisinde karşılamak zorundadırlar." kuralları yer almıştır.

01/11/2011 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, "Sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş hakkına ilişkin usul ve esaslar ile bunların taşınmazlardan geçirilmesi için uygulanacak ücret tarifelerini belirlemek ve denetlemek."; (ı) bendinde, "Sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü baz istasyonu, anten, kule, dalga kılavuzu, konteynır ve benzeri araç, gereç ve tesisatın kurulması, bunların taşınmazlar üzerine yerleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bunların taşınmazlar üzerine yerleştirilmesi için uygulanacak ücret tarifelerini belirlemek ve denetlemek." Haberleşme Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır. 10/07/2018 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Haberleşme Genel Müdürlüğünün görevlerinin sayıldığı 483. maddesinde de aynı hükümlere yer verilmiştir.
655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca, Sabit ve Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik, 27/12/2012 tarih ve 28510 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Sabit ve Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmeliğin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin amacı; sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş hakkına, bu hakka ilişkin uygulanacak ücret tarifesine ve bu Yönetmelik kapsamındaki işlemlerin denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir."; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, "Bu Yönetmelik; sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş haklarını, bu haklara ilişkin ücret tarifelerini, bu Yönetmelikte belirtilen işlemlerin denetlenmesini ve geçiş hakkını kullanacak işletmeciler ile geçiş hakkı sağlayıcılarının yükümlülüklerini kapsar." kurallarına yer verilmiş; "Tanımlar ve kısaltmalar" başlıklı 4. maddesinde ise, "Geçiş hakkı" işletmecilere elektronik haberleşme hizmeti sunmak için gerekli şebeke ve altyapıyı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlarla kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden ve üzerinden geçmeleri için tanınan haklar; "Geçiş hakkı ücreti" işletmecinin geçiş hakkı karşılığında geçiş hakkı sağlayıcısına ödeyeceği ücret; "Geçiş hakkı ücret tarifesi" Ek-1’de yer alan Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi Üst Sınırları Tablosunda belirtilen yerlerde, geçiş hakkını kullanacak işletmecilerden talep edilen ücretlerin üst sınırlarını gösteren fiyat tarifesi; "Geçiş hakkı sağlayıcısı (GHS)" geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere taşınmazın sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri; "İşletmeci" yetkilendirme çerçevesinde elektronik haberleşme hizmeti sunan ve/veya elektronik haberleşme şebekesi sağlayan ve altyapısını işleten şirket; "Taşınmaz sahibi" maliki oldukları taşınmazları geçiş hakkı kapsamında kullandıracak olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurum ve kuruluşları; "Taşınmaz üzerinde hak sahibi" geçiş hakkına konu olan taşınmazın üzerinde sınırlı ayni hak sahibi olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurum ve kuruluşları olarak tanımlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin "Geçiş hakkı ücretleri" başlıklı 9. maddesinde, "(1) Geçiş hakkı kullanımında gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait mülkiyet alanları dışında kalan yerler için GHS tarafından, geçiş hakkını kullanan işletmeciden talep edilen geçiş hakkı ücreti, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde belirtilen fiyatları aşamaz.
(2) Tapuda kamu kurum ve kuruluşları adına kayıtlı taşınmazlar için belirtilen ücret üst sınırı hariç olmak üzere, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde yer alan üst sınırları belirten fiyatlar, her mali yılın başında Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) oranında artırılarak tespit edilir.
(3) İlk yıldan sonraki geçiş hakkı ücretleri; bir önceki yıl geçiş hakkı ücretine en fazla Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) oranında artırım yapılması suretiyle tespit edilir.
(4) Geçiş hakkı nedeniyle yapılacak keşif ücreti, sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesi nedeniyle taşınmazın tekrar eski hâline getirilmesi bedeli, yer değişikliği bedeli, var olan faaliyeti durdurma bedeli ve benzeri adlarla alınan diğer bedeller ve tazminatlar, bu Yönetmelikte belirlenen ilkelere ve hükümlere uygun olmak kaydıyla ve taraflar arasında yapılan geçiş hakkı anlaşmasında aksi belirtilmediği takdirde işletmeci tarafından ayrıca karşılanır.
(5) Geçiş hakkının kullanılması süresince geçiş hakkının kullanılmasından dolayı mevcut bir yapının, yolun, zeminin tekrar eski hâline getirilmesine ilişkin iş ve işlemlerin hangi tarafça yapılacağı GHS tarafından belirlenir. Maliyeti işletmeci tarafından karşılanması suretiyle bu iş ve işlemlere ilişkin bedellerin belirlenmesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bu işlere ilişkin birim fiyatları dikkate alınır." kuralına yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin ekinde yer alan Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi Üst Sınırları Tablosu'da ise, geçiş hakkına konu taşınmazların ve yerlerin niteliğine göre ücret üst sınırı belirlenmiştir. Üst sınırın belirlenmesinde, tapuda kayıtlı taşınmazlar ile büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler ile büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler için ücret üst sınırı ayrı ayrı belirlenmiştir.
Belediye Mevzuatı:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun "Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinde, "Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek." büyükşehir belediyesinin görev ve sorumlulukları arasında sayılmış; "Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon" başlıklı 27. maddesinde, "Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanır. Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri veya ilçe belediyelerinin kendi aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkilidir.
(2) Büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenir.
Büyükşehir belediyesi mücavir alanlarının ilçe belediyeleri arasındaki bölüşümü büyükşehir belediye meclisince yapılır." kuralı yer almaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Meclisin görev ve yetkileri" başlıklı 18. maddesinin (e) bendinde, "Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek." belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmış; "Belediye gelirleri" başlıklı 59. maddesinin (d) bendinde ise, "Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler" belediye gelirleri arasında sayılmıştır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "Ücrete tabi işler" başlıklı 97. maddesinde, "Belediyeler, bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." kuralı yer almaktadır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Elektronik haberleşme sektöründe hizmet sunumunun yaygınlaştırılması ve kalitesinin arttırılması, yeni altyapı yatırımlarının yapılması ile altyapıya dayalı rekabetin gelişmesi ve yerleşik işletmecilerin sahip olduğu altyapılara bağlı olunmaksızın alternatif altyapıların oluşturulabilmesi açısından geçiş hakkı büyük önem arz etmektedir.
Geçiş hakkı niteliği gereği mülkiyet hakkı üzerinde kanundan kaynaklanan dolaylı bir sınırlama olduğundan ve hak sahibine sınırlı bir kullanma ve yararlanma hakkı tanıdığından, değerlendirmelerin bu kapsamda yapılması gerekmektedir.
Elektronik haberleşme hizmeti vermek amacıyla, her türlü elektronik haberleşme alt yapısını ve bunların destekleyici ekipmanlarını, kamu ve/veya özel mülkiyete konu taşınmazların altından, üstünden, üzerinden geçirme ve bu alt yapıyı kurma, değiştirme, sökme, kontrol, bakım ve onarımlarını sağlama ve benzeri amaçlarla söz konusu mülkiyet alanlarını 5809 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde işletmecilere kullanma hakkı tanıyan geçiş hakkı konusunda, işletmeciler ile geçiş hakkı sağlayıcıları arasında sözleşme serbestisi bulunmaktadır. Ancak, 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 13. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendine dayanılarak çıkarılan Sabit ve Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan ücret tablosunda geçiş hakkı ücretlerine ilişkin üst sınır getirilmiştir.
Elektronik haberleşme mevzuatı uyarınca, geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere, taşınmaz sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri olarak tanımlanan geçiş hakkı sağlayıcıları tarafından, işletmeciden istenilen ücret geçiş hakkı ücreti olarak tanımlanmaktadır.
Uyuşmazlığa konu olayda öncelikle büyükşehir belediye sınırları içerisinde geçiş hakkı sağlayıcısının kim olduğunun, dolayısıyla geçiş hakkı ücretini tahsil etme yetkisinin hangi belediyeye ait olduğunun ortaya konulması gerekmektedir.
Anılan Yönetmeliğin ekinde yer alan ücret tarifesinde; büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler ile büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalmakla birlikte ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler için geçiş hakkı ücreti üst sınırı ayrı ayrı belirlenmiştir.
Söz konusu tarifenin sistematiği incelendiğinde, büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan yerlerden, büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin geçiş hakkı sağlayıcısının büyükşehir belediyeleri olduğu, ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin geçiş hakkı sağlayıcısının ise ilçe belediyeleri olduğu; başka bir anlatımla, büyükşehir belediyeleri sınırları içinde yer alan her belediyenin kendi tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin olarak geçiş hakkı ücretlerini tahsil etme yetkisinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Büyükşehir belediyelerinin sınırları içerisinde kalan, ancak ilçe belediyelerinin sınırları içerisinde bulunmayan yerlere ilişkin tasarruf yetkisinin büyükşehir belediyelerinde olduğu hususunda tartışma bulunmamaktadır.
Bu noktada, büyükşehir belediyelerinin sınırları içerisinde yer almakla birlikte, ilçe belediyelerinin sınırları içerisinde kalan yerlerde, hangi alanların sorumluluğunun büyükşehir belediyelerine, hangi alanların sorumluluğunun ilçe belediyelerine ait olduğu konusunda belirsizlik bulunmaktadır. Elektronik haberleşme mevzuatında bu konuya ilişkin açık bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Belirtilen hususa ilişkin olarak elektronik haberleşme mevzuatında açık bir düzenlemeye yer verilmemiş olması sebebiyle, bu konunun belediye mevzuatı kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
5216 sayılı Kanun'un 7. maddesinde, büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek, Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediye gelirleri" başlıklı 59. maddesinin (d) bendinde ise, "Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler" belediye gelirleri arasında sayılmıştır.
Belediye mevzuatına ilişkin aktarılan kuralların incelenmesinden, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında görev ve sorumluluk ayrımının bulunduğu, büyükşehir belediyelerinin sınırları içerisinde yer alan ve büyükşehir belediyelerinin yetki alanında kalan yerleri ilçe merkezine bağlayan bulvar, cadde ve ana yolların, yetki ve sorumluluğunun büyükşehir belediyelerinde olduğu; bunların dışındaki sokak ve ara yollara ilişkin yetki ve sorumluluğun ise ilçe belediyelerinde olduğu, bu konudaki görev dağılımının kanundan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Nitekim, Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 30/06/2021 tarih ve E:2016/9668, K:2021/3487 sayılı kararı da bu yöndedir.
Öte yandan, ilçe belediyelerinin, kendi yetki ve sorumluluk alanında bulunan taşınmazlarının kira, satış ve başka suretle (geçiş hakkı vb.) değerlendirilmesi suretiyle elde edilen gelirler belediye gelirleri arasında sayılmıştır.
Belirtilen açıklamalar çerçevesinde, kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar üzerindeki hak sahiplerinin geçiş hakkı sağlayıcısı olarak kabul edildiği; büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan yerlerde ise, büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin geçiş hakkı sağlayıcısının büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin geçiş hakkı sağlayıcısının ilçe belediyeleri olduğu; bu kapsamda, büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalan bulvar, cadde ve ana yolların, yetki ve sorumluluğunun büyükşehir belediyelerinde, bunların dışındaki sokak ve ara yollara ilişkin yetki ve sorumluluğun ise ilçe belediyelerinde olduğu, ilçe belediyelerinin kendi yetki ve sorumluluğunda bulunan taşınmazlar üzerinden elektronik haberleşme işletmecilerine geçiş hakkı verilmesi suretiyle elde edilen gelirlerin belediye gelirleri kapsamında değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmakta olup; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde kalan Derince İlçe Belediyesi'nin kendi yetki ve sorumluluk alanında bulunan yerlere ilişkin olarak geçiş hakkı sağlayıcısı olduğu, bu kapsamda kendi yetki ve sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin olarak geçiş hakkı ücretlerini tahsil etme yetkisinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan, 5216 sayılı Kanun'un 27. maddesinin 1. fıkrası ile büyükşehir belediye meclisine verilen yetkinin, hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik yönlendirici ve düzenleyici karar alma yetkisini kapsadığı, dava konusu uyuşmazlığın çözümünde esas alınamayacağı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, Derince Belediyesi'nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerden alınacak "geçiş hakkı" ücretlerinin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi'ne göre hesaplanarak, tahsilatın yapılması konusunda Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve ilgili müdürlüklerin yetkilendirilmelerine dair Derince Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararında ve bu karara dayalı olarak hazırlanan 58.243,05-TL tutarındaki … tarih ve … sayılı tahakkuk icmali ve tahakkuk fişinde yetki unsuru yönünden hukuka aykırılık bulunmadığından, dava konusu işlemlerin yetki unsuru yönünden iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ve bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet görülmemiştir.
Öte yandan, uyuşmazlığa konu tahakkuk işlemlerine konu olan geçiş hakkı ücretlerinin, Derince Belediyesi'nin yetki ve sorumluluk alanlarında bulunan yerlerdeki elektronik haberleşme alt yapıları dikkate alınarak hesaplanıp hesaplanmadığının ayrıca araştırılması gerekmektedir.
Ayrıca, dava konusu işlemlerin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ni ilgilendirdiği anlaşıldığından davanın Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne ihbar edilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 20/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.