Danıştay 2. Daire 2021/18280 Esas 2021/3571 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/18280
Karar No : 2021/3571


DAVACI : ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

DAVALI : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN ÖZETİ : Davacı tarafından; "kuru soğan" satışı ile ilgili olarak 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un Ek 1. maddesinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 18. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendi ile 4. fıkrası ve Ek 1. maddesi uyarınca 25.000,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulunun ... günlü, ... sayılı işlemi ile işlemin dayanağı olan 28/05/2020 günlü, 31138 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği'nin 3. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendindeki, "Fahiş fiyat artışı: Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı", 15. maddesinin 4. fıkrasındaki, "Kanunun Ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere ise elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası Kurul tarafından verilir." ve 15. maddesi 5. fıkrasındaki, "İdari para cezasının belirlenmesinde; işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetlerinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususlar dikkate alınır." düzenlemelerinin iptali istenilmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Danıştay Onuncu Dairesinin 03/06/2021 günlü, E:2020/6346, K:2021/3016 sayılı gönderme kararıyla Dairemize iletilen dosyada, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca Tetkik Hâkimi ...'un açıklamaları dinlendikten ve dava dilekçesi incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
İstanbul Ataşehir Meyve Sebze Hali içinde alım satım işi yapan davacı hakkında, Ticaret Bakanlığı nezdinde kurulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından, hal kayıt sistemi üzerinden yapmış olduğu ürün alış ve satışına ilişkin künye bildirimlerini incelenerek "kuru soğan"ın alış fiyatının 0,6-0,65 TL arasında, satış fiyatının ise yüzde 733,33 ila 900 arasında değişen farklar ile 5-6 TL arasında olduğu, yüzde 500 farkla satışının yapıldığı bahsiyle 15/10/2020 günlü, 2020/8 sayılı işlem ile 25.000,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına karar verilmesi üzerine işlemle birlikte 28/05/2020 günlü, 31138 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği'nin 3. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin, 15. maddesinin 4. ve 5. fıkralarının iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 5. maddesinin 1. fıkrasında, her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılacağı; ancak, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabileceği; 7. maddesinin 4. bendinde, düzenleyici işlemin uygulanması üzerine ilgililerin düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri; 14. maddesinin 3/g bendinde, dilekçeler üzerinde bu Kanun'un 3 ve 5. maddelerine uygun olup olmadığı yönünden inceleme yapılacağı; 15. maddesinin 1/d bendinde, bu yönlerden Kanun'a aykırılık görülür ise otuz gün içinde 3 ve 5. maddelere uygun şekilde yeniden düzenlenmek veya noksanları tamamlanmak üzere dilekçelerin reddine karar verileceği belirtildikten sonra; anılan maddenin 5. fıkrasında, bu yönlerden dilekçenin reddedilmesi üzerine yeniden verilen dilekçelerde aynı yanlışlıklar yapıldığı takdirde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun “Genel kanun niteliği” başlıklı 3. maddesinde, "Bu Kanunun; a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, ... uygulanır." hükmüne; "Yaptırım türleri" başlıklı 16. maddesinde; "Kabahatler karşılığında uygulanacak olan idari yaptırımlar, idari para cezası ve idari tedbirlerden ibarettir. İdari tedbirler, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer alan diğer tedbirlerdir." düzenlemesine; anılan Kanun'un “Başvuru yolu” başlıklı 27/1. maddesinde de, "İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idari yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir" hükümlerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 24. maddesinde ise, "1. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak; ... c) Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere, ... Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.." hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda metnine yer verilen 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesi uyarınca; birden fazla işleme tek dilekçe ile dava açılabilmesinin, ancak, bu işlemler arasında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunması şartına bağlandığı tartışmasızdır.
Öte yandan, Kabahatler Kanunu'nun 5560 sayılı Kanunla değişik 3. maddesinde belirtildiği üzere idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerin, diğer kanunlarda aksine bir hüküm bulunmaması halinde uygulanacağının açıkça belirtilmiş olması karşısında, 25.000,00TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulunun 15/10/2020 günlü, 2020/8 sayılı işlemine ilişkin uyuşmazlığın, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 3. ve 27/1. maddeleri gereği adli yargı bünyesinde bulunan Sulh Ceza Hâkimliğince çözümlenmesi gerekirken, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği'ne karşı açılan davanın ise idari yargı yeri olan Danıştayda çözümlenmesi gerektiği de açıktır.
Bu durumda; idari para cezasına karşı adli yargıda, düzenleyici işleme karşı ise Danıştay'da dava açılması gerekmekte olduğundan, uyuşmazlıkların aynı dosyada görüm ve çözümünün hukuken mümkün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle; uyuşmazlıklara bakacak yargı mercilerinin farklı olması nedeniyle söz konusu Yönetmelik hükümleri yönünden Danıştay'da ve bireysel işlem için görevli adli yargı yerinde dava açılmak üzere dilekçenin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-d maddesi uyarınca, bu kararın tebliğinden itibaren otuz (30) gün içinde, yukarıdaki hususlar gözetilerek, Yönetmeliğin dava konusu hükümlerinin iptali istemiyle dilekçe ret kararını veren yargı yeri sıfatıyla Danıştayda dava açmakta serbest olmak üzere DİLEKÇENİN REDDİNE,
2. 2577 sayılı Kanun'un 15/5. maddesi hükmüne göre, dilekçenin reddi üzerine yeniden verilecek dilekçede aynı yanlışlık yapıldığı takdirde, davanın reddedileceği hususunun davacıya tebliğine,
3. Davanın yenilenmesi halinde yeniden harç alınmasına,
4. Aşağıda dökümü yapılan ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, artan posta giderinin ve kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
20/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.