Danıştay 8. Daire 2017/63 Esas 2021/4665 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/63
Karar No : 2021/4665


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Nakliyat Taş. Tem. İnş. Mad. San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. V...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... . İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Davacı şirket tarafından, Kayseri ilinde öğrenci taşımacılığı yapmak üzere 1211 adet yeni S plaka çıkarılmasına ve bu plakalardan 250 tanesinin Encümen tarafından yapılacak ihale ile verilmesine ilişkin 09.12.2015 tarih ve ... sayılı Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı UKOME kararının ve bu karar doğrultusunda hazırlanan ihale şartnamesi ile 03.02.2016 tarihinde yapılan ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... . İdare Mahkemesi'nin 29/09/2016 tarih ve E:... , K:... sayılı kararıyla; Kayseri Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile belirlenen komisyon tarafından hazırlanan rapor incelendiğinde, S plaka konusunda belirlemeleri içeren en son kararın 17.11.2000 tarihli İl Trafik Komisyonu Kararı ile yapıldığı ve burada 789 adet plaka verilmesinin öngörüldüğü, bu tarihte hizmet alanı sadece Kocasinan ve Melikgazi ilçeleri ile sınırlı iken, süregelen zamanda ve özellikle 6360 sayılı Kanun ile Kayseri il sınırının aynı zamanda büyükşehir sınırı olarak belirlenmesi sonrasında bugün itibariyle Kocasinan, Melikgazi, Talas, İncesu ve Hacılar ilçe sınırlarını da kapsadığı, buna bağlı olarak S plakalı araçların hizmet alanının altı kat ve Kayseri nüfusunun ise yaklaşık iki kat artmış olduğu, okul ve öğrenci sayısında da buna bağlı olarak artış olduğu belirtilmiş, sayısal verilerle yapılan değerlendirmeler sonrasında ise S plakalı araç sayısının artırılmasının ve rayiç bedelinin 200.000,00-TL olarak belirlenmesinin raporte edildiği, buna karşılık davacı tarafça araç sayısının artmaması gerektiği yönündeki iddiasını tevsik edici herhangi bir bilgi ve belge sunulmamış olmakla birlikte davalı idare tespitlerinin yetersiz ve eksik olduğu konusunda da herhangi bir itirazda bulunulmadığı, her türlü inceleme ve araştırmayı yaparak hizmet alanlarının mahalli özellikleri, çeşitlilik ve farklılık arzeden nicelik ve nitelikleri gözönünde bulundurarak gerek hizmet alanlar ve gerekse hizmetten yararlananlar açısından ulaşım hizmetlerinin gerekleri ve kamu yararı gözetilerek okul ve öğrenci sayısındaki analizler de yapılmak suretiyle belediyelere verilen yetki ve imtiyaz hakkı sınırları içinde hareket edilerek S plakalı araç sayısının artırılmasında ve bunların encümence ihaleye verilmesinde hukuka ve mevzuata aykırılık görülmediği, S plakalı araç sayısının artırılması sonrasında encümence alınan karar ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulü ile ihaleye çıkıldığı, komisyonca bedel tespitinin yapıldığı, işin mahiyetine içerir nitelikte ihale konusu idari şartname hazırlanarak ita amiri onayı da alınarak ihalenin usulüne uygun ilan edildiği, davaya konu ihale işleminin yukarıda yer verilen düzenlemelerce belirlenen unsurlarına bakıldığında açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerini taşıdığı, açık teklif usulü uyarınca gerçekleştirilen ihalede ihale işlemini sakatlayıcı bir hususun tespit edilemediği sonucuna ulaşılmış olup, ihale işlemlerinde de hukuka ve mevzuata aykırı bir yön görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalı idarenin üç yıl önce plaka sayısının yeterli olduğu ve plaka tahsisine ihtiyaç bulunmadığı yönünde karar verdiği, UKOME'nin yetkisini aşarak bedeli karşılığında ihale yoluyla plaka satışı yönünde işlem tesis ettiği; şartnamede yer alan, gerçek kişiler için Kayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 01.01.2013 tarihinden beri ikamet etme, tüzel kişiler için ise Kayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 01.01.2013 tarihinden önce kurulmuş olma şartlarının hangi objektif kriterler esas alınarak belirlendiğinin anlaşılamadığı, asıl amacın belli şahıs ve şirketler lehine tekel oluşturmak olduğu, UKOME kararının ve bu karara dayanılarak hazırlanan ihale şartnamesinin ve yapılan ihalenin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ... DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci ve Onüçüncü Dairelerince, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A maddesi uyarınca işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava, Kayseri ilinde öğrenci taşımacılığı yapmak üzere 1211 adet yeni S plaka çıkarılmasına ve bu plakalardan 250 tanesinin Encümen tarafından yapılacak ihale ile verilmesine ilişkin 09.12.2015 tarih ve ... sayılı Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı UKOME kararının ve bu karar doğrultusunda hazırlanan ihale şartnamesi ile 03.02.2016 tarihinde yapılan ihalenin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7. maddesinin (f) fıkrasında, "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek." ve (p) fıkrasında, "Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek." Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmış, "Ulaşım Hizmetleri" başlıklı 9. maddesinde, "Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 13. maddesinin 5. fıkrasında, Belediyelere ait ihalelerin belediye encümenince bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği; 17. maddesinin 1. fıkrasında, ihalenin yapılacağı yerdeki ilanların a) Günlük gazete çıkan yerlerde ihalelerin, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayınlanmak suretiyle iki defa duyurulacağı, gazete ile yapılacak ilk ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arasının 5 günden az olamayacağı, b) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ihalelerde ilan, bu fıkranın (a) bendindeki süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılacağı, bu işlemlerin bir tutanakla belgelendirileceği, bu yerlerde en çok 7 gün aralıklarla gazete çıkıyorsa ayrıca gazete ile bir defa ilan yapılacağı; 31. maddesinde, ihale komisyonları tarafından alınan ihale kararlarının ita emirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanacağı veya iptal edileceği ita amirince karar iptal edilirse ihalenin hükümsüz sayılacağı, 45.,46.,47.,48. ve 49. maddelerinde ise açık teklif usulü uygulanacak ihalelerin nasıl yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nin 18. maddesinde; UKOME'nin, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haiz olduğu, bu amaçla kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla görevli ve yetkili olduğu hüküm altına alınmış, 28. maddesinin ikinci fıkrasında ise; taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları ile toplu taşım araçlarının tahsis süreleri, ticari plaka sayıları ile bu plakaların verilmesine ilişkin usul, esas ve devir ücretlerinin UKOME tarafından tespit edileceği hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kayseri Büyükşehir Belediyesi UKOME Kurulunca alınan 18.11.2015 tarih ve ... sayılı karar ile, 6360 sayılı Kanun ile genişleyen sınırlar da göz önünde bulundurularak hizmet alanının ve hizmet alanı içerisinde bulunan nüfusun ve buna bağlı olarak okul ve öğrenci sayısının da artmış olması nedeniyle öğrenci servis araçları (S Plaka) ile ilgili ihtiyacı, kapasiteyi, bu ihtiyacı karşılamak için tahsis edilmesi gereken araç/plaka sayısı, tahsis süresi, tahsis bedeli, devir bedeli ve bu araçların çalışma usul ve esaslarını belirlemek üzere komisyon kurulmasına karar verildiği, anılan Komisyonun hazırladığı 04.12.2015 tarihli raporun sonuç kısmında, mevcut S plaka araçların kapasiteyi karşılamadığı, 250 adet artırılmasının ve rayiç bedelinin 200.000,00-TL olarak belirlenmesinin uygun olacağının belirtildiği, bunun üzerine toplanan Kayseri Büyükşehir Belediyesi UKOME Kurulu’nun 09.12.2015 tarih ve ... sayılı kararı ile, rapora itibar edilerek mevcut 789 S plaka araca ilave olarak 1211 adet S plaka tahsisine ve toplam S plaka sayısının böylelikle 2000 adede çıkarılmasına, ilk dönemde 250 adedinin Kayseri Büyükşehir Belediyesi Encümenince ihaleye verilmesine, muhammen bedelin 200.000,00-TL+KDV olarak belirlenmesine karar verildiği, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Encümenin 06.01.2016 tarih ve 2016/20 sayılı kararı ile 03.02.2016 tarihinde 250 adet S plakalı araç için 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulü ile ihale çıkılacağı ve ilanı konusunda karar verildiği ve şartnamesi hazırlanarak ilanın 15.01.2016 tarihli ihalenin yapılacağı yerde çıkan yerel gazete gerçekleştiği, 03.02.2016 tarihinde gerçekleşen ihalede ise 24 adedinin ihale edilerek 226 adedinin ihalesine iştirak eden olmaması nedeniyle 15 gün süreyle pazarlığa bırakılmasına Encümence karar verildiği, davacı tarafından, Kayseri ilinde faaliyet gösteren S plakalı araç sayısının 1211 adet artırılmasına ve bu plakalardan 250 adetinin Encümen tarafından yapılacak ihale ile verilmesine ilişkin 09.12.2015 tarih ve ... sayılı Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı UKOME kararının ve bu karar doğrultusunda hazırlanan ihale şartnamesi ile 03.02.2016 tarihinde yapılan ihalenin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemlerle Kayseri ilinde (S) plakalı araçlarla ilgili duyulan ihtiyacın davalı idarece uygun şartlarla karşılanmak istendiği anlaşılmakta ise de; UKOME kararıyla kurulan komisyon tarafından hazırlanan raporda yer alan teknik analizin yetersiz olduğu, ihtiyacın somut ve açık bir şekilde ortaya konulamadığı görüldüğünden, anılan rapor esas alınmak suretiyle 1211 adet (S) plaka çıkarılmasına yönelik olarak tesis edilen dava konusu UKOME kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bunun yanısıra; ihale şartnamesinde yer alan, gerçek kişiler için Kayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 01.01.2013 tarihinden beri ikamet etme, tüzel kişiler için ise Kayseri Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 01.01.2013 tarihinden önce kurulmuş olma şartlarının, 2886 sayılı Kanun'da yer alan ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerine uygun olmadığı ve rekabeti daraltıcı nitelikte olduğu anlaşıldığından, hukuka aykırılığı tespit edilen UKOME kararı uyarınca hazırlanan ihale şartnamesinde ve yapılan ihalede de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dava konusu işlemlerin İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı olan ... -TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ... -TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın istemi hâlinde davacıya iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 20/10/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.