Danıştay 2. Daire 2021/459 Esas 2021/3534 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/459
Karar No : 2021/3534

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Otomobilcilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:2015/535 sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; mülkiyeti davalı idareye ait taşınmazda, kira sözleşmesiyle oto yetkili satıcısı ve servisi olarak faaliyet gösteren davacının, kira sözleşmesinin feshedilmesi nedeniyle taşınmazın 15 gün içinde tahliye edilmesi, aksi halde belediye ekip ve ekipmanlarıyla tahliyesinin sağlanacağına ilişkin 25/08/2014 günlü işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; 2886 sayılı Kanun'un 75. maddesi uyarınca, mülkiyeti belediyeye ait taşınmazdan davacının tahliyesinin sağlanması için belediyenin kaymakamlıktan talepte bulunması gerektiği, tahliye işleminin kaymakamlık tarafından tesis edilmesi gerekirken, dava konusu işlemin davalı idarece tesis edildiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı fuzuli şagil olduğundan tahliyesi için Şişli Kaymakamlığına talepte bulunulduğu, işlemin davacının rızaen tahliyesinin sağlanması için tesis edildiği, tahliye etme yetkileri bulunmadığından tahliyeye yönelik eylemde de bulunulmadığı, işlemin bildirim amacı taşıdığı, kesin ve yürütülebilir olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 01/08/2016 günlü, K:2016/32 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 1. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen, daha sonra anılan Daire tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Davalı idarece, dava konusu edilen işlemin bildirim niteliği taşıdığı, tahliye kararı alınması için yetkili Kaymakamlığı başvuruda bulunulduğu, işlemin idari davaya konu edilebilecek icrai bir nitelik taşıdığı ileri sürülmekte ise de, dava konusu edilen işlemde; taşınmazın tahliye edilmemesi halinde Belediye ekip ve ekipmanlarıyla tahliyenin sağlanacağının açıkça belirtilmesi karşısında, anılan iddia yerinde görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. ... İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davalı idare üzerinde bırakılmasına,
4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren (15) onbeş gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 20/10/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X)
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1. maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin (5018 sayılı kanunu katma bütçe kaldırılmış ve bu kapsamda yer alan kamu idareleri; idari ve malî statüsüne göre genel bütçeli ya da özel bütçeli olarak belirlenmiştir.) özel idare ve belediyelerin kiralanması işlerinin bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği”;
75. maddesinde, “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine” fuzuli şagilin idari yoldan tahliye edileceği;
13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanun’un 15. maddesinin 5. fıkrasında ise; 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Orta malları ve kamu hizmeti niteliğindeki etkinliklerin konusu ve aracı olan “Kamu malı” ile; kamu hizmetlerinin yürütülmesinde doğrudan doğruya bir rol oynamayan ve yalnız sağladıkları gelir nedeniyle, dolaylı olarak, kamu yararını sağlayan, kural olarak özel hukuka tâbi ”Devletin özel malı” nın kiraya verilmesi ve tahliyeleri; özel şahıslara ait taşınmaz mallardan farklı olarak, kamu hukukunun belirlediği usule göre yapılmaktadır. Her ne kadar, kiracının belirlenmesi, kamu hukukunun belirlediği usule göre yapılmakta ise de tarafların yaptıkları kira sözleşmesi özel hukuk hükümlerine tabi olmakta, idare kiralayan sıfatını almaktadır.
Kira sözleşmesinin gerçekleşmesine kadar olan, başka bir anlatımla ihale aşamasından kaynaklı; ihalenin iptal edilmesi, ihale şartnamesinin de yer alan kuralların belirlenmesi, … gibi uyuşmazlıklar idare hukuku alanında kalmakta ve idari yargı denetimine tabi olmakla birlikte; ihale kararının takiben, idare ve kiracı arasında kira sözleşmesinin kurulmakta, kira sözleşmesi, özel hukuk alanında kalmakta, idare kiralayan sıfatını almakta ve kira sözleşmesine dayalı uyuşmazlıklar adli yargının görev alanında bulunmakta, 2886 sayılı Kanun’un uyarınca yapılan kira sözleşmesinin hangi tarihte sonlanmış olduğuna ve kiracılık ilişkisinin devam edip etmediğine.... ilişkin uyuşmazlıklar, adli yargıda karara bağlanmaktadır.
Bu itibarla, 2886 sayılı Kanun uyarınca yapılan kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle anılan Kanun’un 75. maddesi uyarınca tesis edilen tahliye işleminin iptali istemiyle idari yargıda açılan davada; kira sözleşmesinde gösterilen sürenin, uyuşmazlığın çözümünde belirleyici olacağı; kira sözleşmesine dayalı olarak ileri sürülen iddiaların idari yargıda incelenemeyeceği, ancak davacı tarafından, kiracılığının sürdüğü yolunda kiralayan idareye karşı adli yargıda açılmış bir dava var ise bu davanın bekletici mesele olacağı; verilen kararın ise kira sözleşmesinin taraflarını bağlayacağı, tarafların sözleşme serbestisi kapsamında kurulmuş oldukları hukuki tasarruf olan kira sözleşmesinin sürüp sürmediğini belirleyeceği, bu karar sonucuna göre tahliye işleminin sonuçlandırılacağı açıktır.
Konuya ilişkin kararlar incelendiğinde; 2886 Sayıl Kanun uyarınca yapılan kira sözleşmelerinden sonra, işgal ne kadar süre devam ederse etsin kiralananın, 6570 sayılı Yasaya ya da Türk Borçlar Kanunu'na tabi olup olmadığına bakılmaksızın her zaman gerek adli yargıda dava açarak, gerekse mülkiye amirinden, kiralananın, 6570 sayılı Yasaya ya da Türk Borçlar Kanunu'na tabi olup olmadığına bakılmaksızın her zaman mülkiye amirinden tahliyesini isteyebileceği (Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 06/04/2021 tarihli E:2021/2183, K: 2021/3667 ); Mahkemece, sözleşmenin dayanağını oluşturan ihalenin yürütmesinin durdurulduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de bir kira sözleşmesinin feshi, mahkeme kararı, tarafların birbirine uygun fesih bildirimi veya kiralananın yok olması ile mümkündür. İhalenin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesi doğrudan sözleşmenin ortadan kaldırılması sonucunu doğurmayacağı (Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 18.11.2015 tarihli E: 2015/6743, 2015/10042); kararlarının verildiği;
Usulüne uygun düzenlenen kira akdinin tek yanlı karar ile feshi söz konusu olamayacağı (Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 08.02.2016 tarihli E: 2015/4208 ,K: 2016/637); kira sözleşmesinin yapılması ile birlikte, sözleşmenin taraflarının özel hukuk alanına girmesinden sonra ihale aşamasına ilişkin idareden kaynaklı kira sözleşmesi feshinin “iyi niyet kurallarına ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu” (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 06.04.2021 tarihli, E: 2017/(6)3-2641, K:2021/411 ) gerekçeli ısrar kararının ise onandığı görülmektedir.
Görevli yargı yerince verilen bu karalar ışığında, kiralama öncesi idareden kaynaklı kusurlara dayalı ortaya çıkan aykırılıkların, kira sözleşmesini geçersiz kılmadığı yolunda içtihadın oluştuğu anlaşılmaktadır
2886 sayılı Kanun kapsamında bulunan taşınmaz malın kiralanması usulünün anılan Kanun uyarınca öngörülen ihale yöntemi ile yapılması gerekirken, kiralamanın idarece bu yönteme uyulmadan yapılması ya da 2886 sayılı Kanun kapsamında olan bir taşınmazın, kiralanması usulünün belirlendiği başka bir düzenleme uyarınca kiralandıktan sonra, 2886 sayılı Kanun 75. maddesi uyarınca kiracının tahliyesinin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği hususunun ayrıca incelenmesi gereklidir.
2886 sayılı Kanun ile kiralanabilecek taşınmazın niteliği, kiralama koşulları, kiralama süresi, kiralama usulü, ihale öncesi hazırlanan şartnamede bulunacak hususlar, kira süresi sonunda tahliyenin nasıl gerçekleştirilebileceği... belirlenmiştir. Ancak kiraya ilişkisine ilişkin tek düzenleme yapan kanun, 2886 sayılı Kanun değildir. Bu hususta ki diğer yasal düzenlemelerin kurallarının da; yürürlükte oldukları sürece hüküm doğuracakları tartışmazsızdır. Kaldı ki, 2886 sayılı Kanun'un tahliyeyi düzenleyen 75. maddesi dahil, kiralamaya ilişkin hükümlerinin, diğer kanunların kuralalarını aşan bir sonucu olduğu yolunda bir özel düzenleme de bulunmamaktadır.
Bu durumda, 2886 sayılı Kanun dışındaki düzenlemeler uyarınca akdedilmiş kira sözleşmeleri devamında gerçekleştirilecek tahliyelerin, sözleşme hukuku kapsamında, kira sözleşmesi yapılırken tabi olunan kurallara göre olması gerektiği, özel hukuk kurallarına göre kurulmuş sözleşmenin kurallarının incelenmesi suretiyle, kira süresinin ne zaman sonlandığının ve tahliye koşullarının oluşup oluşmadığının değerlendirilmesinin bu çerçevede görevli yargı yerince yapılabileceği, kiralananın vasfından yola çıkılarak, taraflar arasında kurulmuş olan kira sözleşmesi aşılmak suretiyle, tahliye usulü belirlenmesine imkan bulunmadığı görülmektedir..
Öte yandan, 2886 sayılı Kanun uyarınca yapılması gerekirken, bu Kanun'a uyulmadan kiralama yapılması halinde, ilgili kamu görevlilerinin ceza ve hukuki sorumlulukları açısından soruşturularak gereğinin yapılması ise idarenin görevidir..
Uyuşmazlıkta; davalı belediye ile … Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği A.Ş. arasında 2886 sayılı Kanun uygulanmadan, kira sözleşmesi yapıldığı, davacının da anılan şirketten burayı özel hukuk hükümleri uyarınca kiraladığı, daha sonra davalı belediye ve anılan şirketin kira sözleşmesini karşılıklı feshettikleri ardından, davalının 2886 sayılı Kanun 75. maddesi uyarınca, davacının kiracı olduğu taşınmazın tahliyesinin davalı idareden istenildiği anlaşılmaktadır.
Kira sözleşmesinin özel hukuka tabi kurallar çerçevesinde akdedilmesi karşısında, tahliyenin de bu çerçevede gerçekleştirilebileceğinden; 2886 sayılı Kanun'un uygulamaları kapsamında yapılmış olan kira sözleşmesi ilişkin olan, bu Kanun'un 75. madde hükmü uyarınca tesis edilen tahliye işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyize konu kararın bozulması gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyorum.