Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/1759 Esas 2021/2029 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/1759
Karar No : 2021/2029

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : I. Huk. Müş. Yrd. V. …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 12/10/2020 tarih ve E:2015/4032, K:2020/3667 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 14/08/2014 tarih ve 29088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Pasaport Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 7. maddesinin 2. fıkrasının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 12/10/2020 tarih ve E:2015/4032, K:2020/3667 sayılı kararıyla;
Usul Yönünden:
Davalı ... Bakanlığı tarafından, hasım mevkiine alınmalarının usul ve Kanun'a aykırı olduğu ileri sürülmüş olmakla birlikte, davaya konu Yönetmeliğin "Yürütme" başlıklı 23. maddesinde; "(1) Bu Yönetmelik hükümleri Dışişleri, İçişleri ve Maliye Bakanlarınca yürütülür." düzenlemesi yer aldığından anılan iddianın yerinde görülmediği,
Esas Yönünden:
Dava Konusu Yönetmelik Hükmünün İncelenmesi:
Devletin belirli kademelerinde görev yapan, bu görevlerden istifa veya emeklilik nedeniyle ayrılan kamu görevlilerine, yurt dışına çıkışlarında saygınlık kazandırmak, vize ve benzeri kolaylıklardan yararlandırmak amacıyla hususi damgalı pasaport düzenlenmesini öngören 5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun 14/A ve Ek 4. maddelerinin, birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunmayı veya Emekli Sandığı iştirakçiliği yoluyla anılan kadro dereceleriyle ilgilendirilmeyi şart koştuğu, hususi damgalı pasaport alacaklarda herhangi bir eğitim şartı öngörmediği gibi belirli bir düzeydeki okuldan mezun olmayanların bu haktan yararlanamayacağı yönünde bir düzenlemeye de yer verilmediği,
Bununla birlikte, Kanun'un Ek 4. maddesinde, kadrosuzluk nedeniyle ilk üç derece kadrolara yükselemeden emekli olan veya ayrılan Devlet memurlarına, hizmet süreleri ve görev unvanları itibarıyla tespit edilecek görevdeki emsallerinin ilk üç derece kadrolarda bulunmaları halinde hususi damgalı pasaport verilebileceğinin hükme bağlandığı, ancak eğitime ilişkin bir zorunluluk getirilmediği,
Anılan Kanun'un Ek 2. maddesiyle, Kanun'un uygulanması, pasaportların şekil ve muhtevalarının tespiti ile pasaport ve pasaport yerine geçerli belgelerin düzenlenmesine ait esasların yönetmelikle belirlenmesinde idareye yetki verildiğinin açık olduğu, ancak Kanun'da sayılan sınırlamaların ötesine geçerek, Kanun'da olmayan yeni şartların ve sınırlamaların idari bir düzenlemeyle getirilmesine hukuki olanak bulunmadığı,
Bu durumda, hususi damgalı pasaport alacaklarda aranan şartların ve öngörülen koşulların düzenlendiği ve dava konusu Yönetmeliğe dayanak alınan Kanun maddelerinde, hususi damgalı pasaport alacaklarda en az lise veya dengi okul mezunu olma şartına yer verilmediği, buna rağmen Yönetmelikle lise veya dengi okul mezunu olma şartı getirildiği; bu haliyle, Kanun'da yer verilmemesine rağmen hususi damgalı pasaport alacaklarda aranan şartların Yönetmelikle genişletildiği,
Bu itibarla, hususi damgalı pasaport alacaklarda Kanun'da aranan şartları genişletici mahiyette düzenlemeler içeren Yönetmelik hükmünde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı … Bakanlığı tarafından, en az lise veya dengi okul mezunu olduğunu belgeleyemeyen davacıya sadece emekli olduğu sırada bulunduğu kadro derecesi gözetilerek hususi damgalı pasaport verilmesinin mümkün olmadığı, düzenleyici işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, Daire kararının hukuki dayanaktan yoksun olduğu belirtilerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı … Bakanlığı tarafından, dava konusu hükmün uygulanması ve yürütülmesine ilişkin takdir ve yetkinin esasen İçişleri Bakanlığının uhdesinde olduğu, bu itibarla Bakanlıklarının hasım mevkiine alınmasının usul ve kanuna aykırı olduğu, düzenleyici işlemlerin hiçbir zaman bireyler lehine hak yaratmayacağı ve yetkili makam tarafından her zaman kaldırılabileceği veya değiştirilebileceği belirtilerek Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerden … Bakanlığı ve …Bakanlığının temyiz istemlerinin reddine,
2.Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptaline ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 12/10/2020 tarih ve E:2015/4032, K:2020/3667 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 25/10/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.



KARŞI OY
X- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. maddesinde, Devlet memurlarının öğrenim durumlarına göre giriş ve yükselebilecekleri en son derece ve kademeleri eğitim şartına bağlayan tabloda; liseyi bitirenlerin mesleğe girişinde derecesinin 13, kademesinin 3 olduğu; yükselebilecekleri son derece ve kademenin ise 3 olduğu; ortaokulu bitirenlerin mesleğe girişinde derecesinin 14, kademesinin 2 olduğu; yükselebilecekleri son derece ve kademenin ise 5 olduğu; ilkokulu bitirenlerin mesleğe girişinde derecesinin 15, kademesinin 1 olduğu; yükselebilecekleri son derece ve kademenin ise 7 olduğu kurala bağlanmıştır.
Dava tarihindeki haliyle 5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun 14/A maddesinde, ''Hususi damgalı pasaportlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyeleri, eski bakanlar ile birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri ile birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanlarına; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz. Bunlardan emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış olanlara da bu nevi pasaport verilir ...'' hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un, Ek 4. maddesinde ise, "Devlet memuru olarak birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunup da Hususi Damgalı Pasaport almaya hakkı olan Devlet memurları ile subay ve astsubayların taşıdıkları unvan ve/veya rütbeleri taşımakla beraber birinci, ikinci ve üçüncü derece kadroları almadan emekli olan veya ayrılanlardan Devlet memuriyetindeki hizmet süreleri, taşıdığı unvan ve/veya rütbeleri itibariyle bugün Hususi Damgalı Pasaport almaya hak kazananlar emsal alınmak suretiyle bunlara da Hususi Pasaport verilir." hükmü yer almaktadır.
5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun Ek 2. maddesine dayanılarak hazırlanan Pasaport Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu 7. maddesinin 2. fıkrasında, "Hususi pasaport alacaklarda en az lise veya dengi okul mezunu olma şartı aranır." kuralı getirilmiştir.
Yukarıda metnine yer verilen mevzuat hükümlerinin incelenmesinden, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri birinci, ikinci ve üçüncü derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerine hususi damgalı pasaport verilmesi mümkün olsa da, söz konusu kişilerin 657 sayılı Kanun'un 36. maddesindeki öğrenim durumlarına ilişkin şartları taşıması gerektiği anlaşılmaktadır.
Buna göre, üçüncü derecede bulunabilmek için en az lise mezunu olunması gerektiği, dolayısıyla bulunduğu veya emekli olduğu kadronun öğrenim koşullarını sağlamadığı halde intibak ve ilave derece verilmesi gibi mali uygulamalar sonucunda birinci, ikinci ve üçüncü derecelerde görev yapma hakkını kazanmalarının, Pasaport Kanununun Ek 4. maddesinde belirtilen anlamda hak sağlamadığı, bu nedenle hususi pasaport alacaklarda en az lise veya dengi okul mezunu olma şartı aranacağına ilişkin dava konusu Yönetmelik hükmünde mevzuata aykırılık bulunmamakta olup; hususi pasaport başvurularında kişilerin en az lise veya dengi okul mezunu olduğuna ilişkin bilgi ve belge ibraz etmesi gerekmektedir.
Bu durumda, 14/08/2014 tarih ve 29088 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Pasaport Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 7. maddesinin 2. fıkrasının hukuka uygun olduğu sonucuna varıldığından, temyiz istemlerinin kabulü ile temyize konu kararın bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.