Danıştay 13. Daire 2016/3384 Esas 2021/3513 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/3384
Karar No:2021/3513

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) : ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...
2- (DAVACI) : ... Petrol Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. ... Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin, sözleşmeli bayisi olan akaryakıt istasyonlarında stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sistemini kurmadığından bahisle 5015 sayılı Kanunun 19. madddesinin 2. fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca her bayi için 739.666,00-TL olmak üzere toplam 2.958.664,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) ... tarihli ve ... sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacı şirketin sözleşmeli bayisi olan dört (4) adet akaryakıt istasyonunda otomasyon sisteminin süresi içerinde kurulmadığı sabit olmakla birlikte bu hususun tek eylem kabul edilerek 739.666,00 TL idari para cezası verilmesi gerekirken, otomasyon sisteminin kurulamadığı her bir akaryakıt istasyonu için ayrı ayrı 739.666,00 TL olmak üzere toplam 2.958.664,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin olarak tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, otomasyon sisteminin kurulmadığı her bayi için dağıtıcı şirkete ayrı ayrı idari para cezası verilmesi gerektiği, mevzuata uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptaline yönelik Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu;
Davacı tarafından, davalı idarenin ... tarih ve ... sayılı kararı ile geçmişe yönelik eylemler için ceza düzenlemesi getirildiği, Türk Ceza Kanunundaki kanunun zaman bakımından uygulanma ilkesinin ihlal edildiği, otomasyon sistemi kurulamayan bayilere ilişkin mücbir sebep teşkil eden sebeplerin idare tarafından dikkate alınmadığı, ön araştırma ve soruşturma yapılmadan işlem tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin Hukuk Dairesi Başkanlığı tarafından eylemin tek fiil kabul edilerek tek ceza verilmesi gerektiği yönünde görüş belirtildiği, idare tarafından her bayi için ayrı ceza verilmesine yönelik işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin sözleşmeli bayilerine ait akaryakıt istasyonunda stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sistemini 30/06/2011 tarihine kadar kurmadığından bahisle Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun 03/09/2011 tarihli kararı ile ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek görülmeyerek davacı şirketin yazılı savunmasının istenildiği, davacı şirketin yazılı savunmasında ileri sürdüğü hususların yapılan fiili haklı gösterecek gerekçeler olamayacağı değerlendirilerek 5015 sayılı Kanunun 19. madddesinin 2. fıkrasının (a) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca her bayi için 739.666,00-TL olmak üzere 4 (dört) bayi için toplam 2.958.664,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin ... tarihli ve ... sayılı Kurul kararının tesis edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun "Amaç ve Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı; yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamaktır."; 14. maddesinin 4. fıkrasında, "Kurum, piyasa faaliyetlerini kendi personeli eliyle veya gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşları personeli eliyle denetime tabi tutar. Kurum, denetlemelerde kullanılmak üzere, Türk Akreditasyon Kurumu ile işbirliği yaparak akredite sabit ve gezici laboratuvarlar kurabilir, kurulmasına kaynak aktarabilir. Denetlemede, ön araştırmada ve soruşturmada takip edilecek usul ve esaslar Kurum tarafından, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak çıkarılan yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
5015 sayılı Kanun'un "Çeşitli Hükümler" başlıklı İkinci Kısmının "Cezalar, idarî Yaptırımlar, Dava Hakkı, Yönetmelik ve Yürürlükten Kaldırılan ve Uygulanmayacak Hükümler" başlıklı Birinci Bölümünde yer alan "İdarî Para Cezaları" başlıklı 19. maddesinde idarî para cezaları ile ilgili düzenlemelere yer verilmiş; "Ön Araştırma, Soruşturma ve Dava Hakkı" başlıklı 21. maddesinde ise, Kurulun re'sen veya kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetler üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar vereceği belirtilmiştir.
Anılan Kanun'un 19. Maddesinde, ön araştırma ve soruşturma usulüyle ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiş iken, 28/03/2013 tarih ve 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 44. maddesiyle yeniden düzenlenen maddenin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 4. fıkrasında, idarî para cezalarının, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç üç ay içinde karara bağlanacağı kuralı getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, davacı şirketin mevzuata aykırı olduğu değerlendirilen fiili nedeniyle, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesi uyarınca, ön araştırma ve soruşturma yapılmasına gerek görülmeyerek konuya ilişkin davacı şirketten yazılı savunma alınmasına karar verildiği ve yazılı savunma verilmesinin ardından dava konusu 12/11/2013 tarihli Kurul kararıyla idarî para cezası uygulandığı görülmektedir.
Bu durumda, 5015 sayılı Kanun'un (11/04/2013 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6455 sayılı Kanun'un 44. maddesiyle değişik ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan) 19. maddesinin 4. fıkrasına göre, idari para cezalarının ancak ön araştırma ve soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra en geç üç ay içinde Kurumca yapılacak soruşturma neticesine göre karara bağlanacağı yolundaki emredici kuralına aykırı şekilde, ön araştırma ve soruşturma prosedürü uygulanmadan idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yönündeki temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 25/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.