Danıştay 10. Daire 2016/14364 Esas 2021/5030 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/14364
Karar No : 2021/5030

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Valiliği
VEKİLLERİ : Av. ..., Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Hesabı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : Davacı vekili tarafından, ...plakalı, yolcu taşımacılığı yapan araç Nizip ilçesinden Gaziantep ili istikametine seyir halinde iken 28/11/2008 tarihinde meydana gelen kaza sebebiyle zarar görenlere 5684 sayılı Kanun uyarınca Güvence Hesabı'ndan ödeme yapıldığından bahisle, davalı idarenin ilgili mevzuat gereği vermeye yetkili olduğu yolcu taşımacılığı yetki belgesinin verilmesi sırasında ibrazı zorunlu belgeler arasında yer alan Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası poliçesi bulunmadığı halde taşıma yetki belgesinin verilmesi ve yine mevzuatla verilen denetim görevini yerine getirmemesi nedeniyle hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek, 207.052,65 TL tutarındaki tazminatın idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılan dava sonucunda, .... İdare Mahkemesince davanın kabulü yolunda verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanunu ve bu Kanun'a dayanılarak çıkarılan Karayolları Taşıma Yönetmeliği hükümleri uyarınca zorunlu sigortaları yaptırmak ve sigortası bulunmayan taşıtları trafiğe çıkarmamak hususlarında ilgili taşımacının sorumlu olduğu, herhangi bir kusur veya kusursuz sorumluluğunun bulunmadığı, harçtan muaf olduğu halde, yargılama giderlerinde aleyhlerine harç yüklenmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Davanın kabulü yolundaki .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/10/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X)-KARŞI OY :

Anayasa'nın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-b maddesinde ise, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun "zorunlu sigortalar" başlıklı 13. maddesinin 3. fıkrasında; "Bir faaliyetin icrası ya da bir şeyin kullanılması için izin veya ruhsat vermeye veya bunları denetlemeye yetkili merciler ile ikinci fıkra uyarınca belirlenen kurum ve kuruluşlar; yürütecekleri iş ve işlemlerde, yapılması zorunlu sigortaların geçerli teminat tutarları dâhilinde yaptırılıp yaptırılmadığını araştırmakla yükümlüdür. Bu kurum ve kuruluşlar ile izin veya ruhsat vermeye ve denetlemeye yetkili mercilerce, geçerli teminat tutarında sigorta yapılmamış olduğunun tespiti halinde işlem yapılmaz. Geçerli teminat alınana kadar sigortalının zorunlu sigortaya konu teşkil eden faaliyeti yetkili merciler tarafından durdurulur." hükmüne yer verilmiştir.
Olay tarihinde yürürlükte bulunan ve Gaziantep Valiliği tarafından hazırlanan Karayolu Yolcu Taşımacılığı Yönergesi'nin 6. maddesinde, Gaziantep il sınırları içindeki bir yerleşim noktasından başlayıp 100 km'yi geçmeyen çevre il sınırları içerisindeki ilçelerde sona eren yolcu taşımacılığı faaliyetleriyle mesafesine bakılmaksızın Gaziantep il sınırları içindeki yerleşim noktaları arasında yapılacak düzenli yolcu taşımacılığı faaliyetlerinin yapılabilmesi için idareden yolcu taşımacılığı yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu kuralına; "Yetki belgesi almak için ibrazı zorunlu belgeler" başlıklı 11. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde ise, taşımada kullanılacak taşıtlara ait zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası ile karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası poliçelerinin aslının yetki belgesi almak isteyen gerçek ve tüzel kişiler tarafından ibraz edilmesinin zorunlu olduğu kuralına yer verilmiştir.
Aynı Yönergenin "sigortasız taşıma yapılamayacağı" başlıklı 45. maddesinde; zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası ve karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası bulunmayan taşıtların yolcu taşımacılığı yapamayacağı ve bu taşıtlara trafiğe çıkış izni verilemeyeceği, denetimler sırasında zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası bulunmadan yolcu taşımacılığı yaptığı tespit edilen taşıtların trafikten men edileceği, karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortasının yapılmadığının tespiti halinde ise taşımanın en yakın yerleşim noktasına kadar yapılmasına izin verileceği bu yerleşim noktasında ancak gerekli sigortanın yaptırılması halinde taşımaya devam edilebileceği, "denetim" başlıklı 46. maddesinde ise; yetki belgesi sahiplerinin bu yönerge kapsamındaki her türlü faaliyetlerinin valilik, ilgili idareler ve denetim birimlerinin denetimine tabi olduğu , valiliğin yapacağı denetimleri, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 74. maddesine istinaden yetkili kılınan trafik polisi ve zabıtası, terminallerde görevli belediye zabıtası ile, trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde ise rütbeli jandarma personeli aracılığıyla yapacağı hükme bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Gaziantep Valiliği tarafından 18/06/2007 tarihinde düzenlenen "Y Türü Yetki Belgesi" ile yolcu taşımacılığı yapılan ... plakalı aracın 28/11/2008 tarihinde Nizip ilçesinden, Gaziantep ili istikametine gitmekte iken sebebiyet verdiği kazada ... ve ...'ın vefat ettiği, söz konusu aracın Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının bulunmadığının tespit edilmesi nedeniyle Mahkeme kararları uyarınca bu kaza sebebiyle bedeni zarar görenlere 5684 sayılı Kanun hükümlerine göre güvence hesabından ödeme yapıldığı, davacı tarafından, Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin ilgili maddeleri ile Valilik tarafından çıkarılan Yönerge'nin 47 ve 48. maddelerinin gereği olarak taşıma işini yapan aracın yetki belgesi ve Karayolu Taşıma Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının bulunup bulunmadığı hususlarında gerekli kontrollerin yapılmasından ve sigortasının bulunmaması durumunda gerekli cezai müeyyidelerin uygulanmasından davalı idarenin sorumluluğun bulunduğu ve bu sorumluluğunu yerine getirmediğinden bahisle, hak sahiplerine ödenen tazminatın rücuen ödenmesi talebiyle 23/05/2014 tarihinde davalı idareye başvurulduğu, yapılan başvurunun reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Anılan mevzuat hükümlerine göre, Y türü yetki belgesi verilen aracın, Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının bulunması gerektiği, idare tarafından yetki belgesi verilirken mevzuatın aradığı zorunlu sigortaların bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir.
Bununla birlikte bilindiği üzere mali sorumluluk sigortaları birer yıllık periyotlarla yapılmaktadır. Somut olayda ise, taşımacılık faaliyetinde bulunmak için idareye başvuruda bulunan taşımacının ... plakalı aracına 18/06/2007 tarihinden itibaren başlamak üzere 5 yıl süreyle Y türü yetki belgesi düzenlendiği, ancak idarece yetki belgesi verilirken sigorta poliçesinin araştırılıp eksikliğin tamamlatıldığı varsayılsa dahi yetki belgesinin verildiği tarih baz alındığında, sigorta süresi olarak kabul edilecek 1 yıllık sürenin çok sonrasında 28/11/2008 tarihinde kazanın meydana geldiği anlaşıldığından söz konusu kazada davalı idarenin kusurunun bulunduğundan söz edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, davacı tarafından, trafikte mevzuatla verilen denetim görevini yerine getirmemesi nedeniyle idarenin meydana gelen kazada kusurlu bulunduğu ileri sürülmekte ise de, trafikte seyreden milyonlarca aracı her an denetim altında tutmasının idareden beklenebilecek ve uygulanabilir bir kamu hizmeti olmadığı ve hayatın olağan akışına aykırı olduğu, bu yönüyle mevzuata uymayarak gerekli sigortayı yaptırmayan araç sahibinin ağır kusuru bulunduğu anlaşıldığından davacının bu iddiasının hukuken kabul edilmesine imkan bulunmamaktadır.
Bu durumda, davanın kabulü yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla Daire kararına katılmıyoruz.