Danıştay 8. Daire 2021/1848 Esas 2021/4761 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1848
Karar No : 2021/4761

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2016 Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (DUS) sonucuna göre Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Klinik Bilimler Bölümü Ortodonti Ana Bilim Dalı'nda yabancı uyruklu kontenjanından yerleştirilerek görevine başlayan davacı tarafından, Bulgaristan vatandaşlığından sonra Türk vatandaşlığını edinerek çifte vatandaşlığı bulunması nedeniyle yabancı uyruklu kontenjanından yararlanamayacağından bahisle Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün … tarihli, … sayılı ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın … tarihli, … sayılı yazılarına dayalı olarak ilişiğinin kesilmesine ilişkin … tarih ve E…. sayılı işleminin iptali ile dava konusu işlem nedeniyle yoksun kalınan parasal hakların iadesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… kararında; uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu adayların sadece genel kontenjanları tercih edebilecekleri ve yabancı uyruklular için ayrılmış kontenjanları tercih edemeyecekleri, aksi taktirde hukuki sorunla karşılaşabileceği yönünde güncel DUS kılavuzunda açık düzenlemelere ve uyarılara yer verilmesine rağmen, davacının başvuru yaptığı yıla ilişkin kılavuzda bu şekilde açık bir düzenleme bulunmadığı, bilakis ilgili sınav kılavuzunda buna imkan tanındığı anlamına gelebilecek düzenlemelere yer verilerek davacının ilgili uzmanlık eğitimi sınavı tercih döneminde yabancı uyruklu kontenjanından tercih yapmış olduğu, tercihi ile ilgili olarak 26.09.2016 tarihinde yapılacak DUS sınavında tercih dönemi için hakkını yabancı uyruklu kontenjanından kullanmak isteğini içeren dilekçeyi belgeleriyle birlikte ÖSYM Başkanlığına sunarak idareyi bilgilendirmiş olduğu hususları dikkate alındığında; davacının uzmanlık eğitimi sınavına başvuru/tercih aşamalarında idareyi yanıltmasından söz edilemeyeceği, burada sınav kılavuzunun yeterli açıklıkta düzenlememesi ve bu şekilde tercih yapılmasına imkan verilmesi nedeniyle ancak idarenin davacıyı yanlış yönlendirdiğinden söz edilebileceği, bu nedenle davacının iki yılı aşkın süredir devam ettiği uzmanlık eğitiminin artık kendisi için müesses (yerleşmiş) bir durum oluşturduğu, bu itibarla uyruklarından biri Türkiye Cumhuriyeti olan çift uyruklu davacının, yabancı uyruklu sayılamayacağından bahisle 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine atıfta bulunulmak suretiyle hukuki güvenlik ve idari istikrar ilkesine aykırı olarak uzmanlık eğitiminin sonlandırılarak Diş Hekimliği Fakültesi ile ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı, hukuka aykırı olduğu anlaşılan dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal haklarının davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Yabancı kontenjanından yerleşerek başvuru yapacaklar ile şu anda Diş Hekimliği fakültesinde uzmanlık eğitimine yabancı uyruklu kontenjanından devam edenler hakkında nasıl bir işlem yapılacağı hususunda Sağlık Bakanlığından ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'ndan alınan görüşler doğrultunda tesis edilen işlemin mevzuata ve hukuka uygun olduğu, kaldı ki Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı Başvuru Klavuzunda yer alan, uyruğundan biri T.C. olan çift uyrukluların T.C. seçeneğini işaretlemesi gerektiğine dair hüküm açık olduğundan, T.C.vatandaşlığına sahip davacının yabancılar için tanınan kontenjandan yararlanmasının mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Uyruğundan biri Türkiye Cumhuriyeti olan çift uyruklu davacı, 2016 yılı Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı'na girmiştir.
Bu sınavda aldığı 60,66005 puanla yabancı uyruklu kontenjanından tercih yapmıştır.
Bu tercihi üzerine, yabancı uyruklu kontenjanından Osmangazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Ana Bilim Dalı'na yerleştirilmiş, ve 21/02/2017 tarihinde uzmanlık eğitimine başlamıştır.
Davacı uzmanlık eğitimine devam ederken, Sağlık Baknalığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısında, çifte uyruğa sahip vatandaşlardan, işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği halde yabancı uyruklu kontenjanlarına yerleşenlerin uzmanlık eğitimine başlatılmaması, eğitime başlatılanların eğitimlerinin sonlandırılması gerektiği belirtilmiştir.
Söz konusu yazı üzerine, davalı Üniversite tarafından Üniversitelerince yapılacak olan iş ve işlemlere esas olmak üzere Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'ndan ayrıca görüş sorulmuştur.
Bu görüş talebi üzerine, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından davalı Üniversiteye gönderilen … tarih ve … sayılı yazıda da; Sağlık Bakanlığı görüş yazısı doğrultusunda işlem yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı yazısının ilgi tutulduğu Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü'nün 15/04/2019 tarihli işleminde, 15/04/2019 tarihi itibarıyla davacının üniversiteden ilişiğinin kesilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 1. maddesinde, "Türkiye Cumhuriyeti dâhilinde tababet icra ve her hangi surette olursa olsun hasta tedavi edebilmek için tıp fakültesinden diploma sahibi olmak şarttır."; 2. maddesinde, "Yukarki maddede yazılı diplomanın muteber olması için diploma sahibinin 8 Teşrinisani 1339 tarih ve 369 numaralı kanun mucibince hizmeti mecburesini ikmal etmiş ve diplomasının Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekaletince tasdik ve tescil edilmiş olması lazımdır. Tababet sanatını icra etmek istiyen askeri tabipler de diplomalarını tasdik ve tescil ettirirler. Ancak hizmeti mecburelerini ifa eyledikleri müddetçe diplomaları alıkonulan tabipler bu müddet zarfında dahi icrayı sanata mezundurlar."; 8. maddesinde, "Türkiye'de icrayı tababet için bu kanunda gösterilen vasıfları haiz olanlar umumi surette hastalıkları tedavi hakkını haizdirler. Ancak her hangi bir şubei tababette müstemirren mütehassıs olmak ve o unvanı ilan edebilmek için Türkiye Tıp Fakültesinden veya Sıhhıye Vekaletince kabul ve ilan edilecek müessesattan verilmiş ve yahut ecnebi memleketlerin maruf bir hastane veya laboratuvarından verilip Türkiye Tıp Fakültesince tasdik edilmiş bir ihtısas vesikasını haiz olmalıdır." hükümleri yer almaktadır.
26/04/2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği'nin "Uzmanlık eğitimine giriş sınavları" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasında, "TUS yılda en az iki defa, DUS ve YDUS yılda en az bir defa olmak üzere ÖSYM tarafından yarışma esasına dayanan mesleki bilgi sınavı şeklinde yapılır."; 5. fıkrasında, "ÖSYM her sınav ve yerleştirme dönemi için işlemleri ayrıntılı olarak açıklayan bir kılavuz hazırlayıp yayımlar."; 13. maddesinin 9. fıkrasında, "Yerleştirildikleri kurumun atama şartlarını taşımaksızın sınava girip bir programa yerleştirilmiş olanlar uzmanlık eğitimine başlatılmazlar. Şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılanlar ile uzmanlık eğitimi sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybedenlerin uzmanlık eğitimine son verilir." hükümleri bulunmaktadır.
Anılan Yönetmeliğin "Yabancı uyrukluların uzmanlık eğitimi" başlıklı 14. maddesinde de, "(1) Yabancı uyruklular;
a) Kurumlarda yabancı uyruklulara ayrılan kontenjan bulunması,
b) Ana dal uzmanlık eğitimi yapmak için Türkiye’deki tıp veya diş hekimliği fakültelerinin birinden mezun olunması veya yabancı ülkelerdeki bu fakültelerin birinden mezun olup YÖK’ten denklik belgesi alınmış olması; yan dal uzmanlık eğitimi yapmak için Türkiye’deki uzmanlık eğitimi veren kurumlardan uzmanlık belgesi alınmış olunması veya 23, 24 ve 25 inci maddeler çerçevesinde Bakanlıkça verilmiş bir denklik belgesine sahip olunması,
c) Türkiye’de uzmanlık eğitimi yapmalarına engel hallerinin bulunmaması,
ç) Türkiye’de ikametlerine izin verilmiş olması,
d) Uzmanlık eğitimi süresince kendilerine burs verileceğini veya Türkiye’deki giderlerinin karşılanacağını belirten bir belgenin sunulması,
e) Uzmanlık eğitimine giriş sınavlarında ilgili programa yerleştirilmiş olunması,
kaydıyla uzmanlık eğitimine kabul edilir.
(2) Yabancı uyruklular ayrıca mesleki konuları izleyebilecek derecede Türkçe bildiklerini ölçmek amacıyla Kurulun belirleyeceği bir kuruluş tarafından yapılan Türkçe dil bilgisi sınavında başarılı olduklarına dair belgeleri, uzmanlık eğitimine başladıkları tarihten itibaren en geç bir yıl içerisinde sunmak zorundadır. Aksi takdirde bu kişilerin uzmanlık öğrenciliği ile ilişikleri kesilir. Türkiye’deki tıp ve diş hekimliği fakültelerinin Türkçe bölümlerinden mezun olanlarda, Türkçe dil bilgisi başarı belgesi aranmaz.
(3) Usulüne göre yürürlüğe konulan uluslararası antlaşmalarla yabancı ülkelere ayrılan kontenjanlar hariç olmak üzere, uzmanlık eğitimi yapmak isteyen yabancı uyruklulara, uzmanlık öğrenciliği kontenjanlarının %10’una kadar ilave kontenjan ayrılabilir.
(4) Türkiye’de yabancı uyruklu olarak uzmanlık eğitimi görmekte iken Türk uyruğuna geçenlerin uzmanlık eğitimi, eğitime başladıkları statüde devam eder." hükmü yer almıştır.
2016 yılı Diş Hekimliğinde Uzmanlık Sınavı (DUS) Başvuru Kılavuzunun "Aday Başvuru Formunun Doldurulması" başlıklı 2.3 maddesinin "uyruğu" başlıklı 10. bendinde; "
a)T.C. uyruklular T.C. seçeneğini işaretleyeceklerdir.
b)Uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklular T.C. seçeneğini işaretleyeceklerdir.
...
e)Yabancı uyruklular, hiçbir devletin uyruğunda olmayanlar ve mülteciler “Yabancı uyruklular” seçeneğini işaretleyeceklerdir.
f) Türk soylu yabancıların Türkiye'de meslek ve sanatlarını serbestçe yapabilmelerine, kamu, özel kuruluş ve iş yerlerinde çalışabilmelerine ilişkin 2527 Sayılı Kanunun kapsamında bulunanlar “2527 Sayılı Kanun Kapsamında Bulunanlar” seçeneğini işaretleyeceklerdir.
Birden fazla uyruğu olan adaylar, bu alanda birden çok seçeneği işaretleyebileceklerdir ancak, diğer uyruk bilgilerinin sisteme işlenebilmesi için değişikliğe esas belgelerini dilekçe ekinde Merkezimize göndermelidir. Uyruk bilgileri T.C. vatandaşı, Mavi Kartlı, 9 ile başlayan KKTC ve/veya Yabancı Uyruklu adaylar için sistem tarafından otomatik olarak işaretli olarak gelir ve aday veya başvuru merkezi görevlisi tarafından değiştirilemez. Adaylar uyruk bilgilerindeki değişiklik taleplerini doğrudan ÖSYM'ye iletmelidir.
" şartı bulunmaktadır.
Aynı Kılavuzun "Tercihlerin Bildirilmesi ve Yerleştirme İşlemleri" başlıklı 5. maddesinin 5.8 bendinde; "Tercihler bireysel olarak internet aracılığıyla aday tarafından yapılacaktır. Yanlışlıkla bir program yerine diğer bir programın girilmesi durumunda girilen program tercih edilen program gibi işlem görür. Tercihlerin elektronik ortama yanlış aktarılmasından doğacak sonuçlardan aday sorumludur. Özel koşullar, ilgili programda eğitim yapabilmek için kurumların belirlediği, yazılı sınavla ölçülemeyen özel niteliklerdir ve tercihler yapılırken adaylar tarafından mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Bir program için istenilen nitelikleri taşımadıkları hâlde bu programı tercihlerinde gösteren ve puanlarına göre bu programa yerleşen adaylar ilgili programlarca kabul edilmeyecek ve yerleşmeden doğan tüm haklarını yitirmiş olacaklardır. Yerleştirme işlemi yapılırken yeterli puan alınması koşuluyla tercih sırası da önem kazanmaktadır. Bu yüzden tercihler yapılırken eğitim görmek istenen programların en çok istenilenden başlamak üzere sıralanması adayın yararına olacaktır.
T.C. uyruklu adaylar ve KKTC uyruklu adaylar genel kontenjanları; Mavi Kartlı adaylar ile 2527 uyruklu adaylar genel kontenjanlar ile yabancı uyruklu kontenjanlarını (tercih aşamasında hangi kontenjanlardan yararlanacaklarını sistemde seçerek); Yabancı uyruklu adaylar yabancı uyruklu kontenjanlarını tercih edebileceklerdir. Yerleştirme işlemleri de yukarıda belirtilen uyruk bilgilerine göre yapılacaktır.
Birden fazla uyruk bilgisi olması nedeniyle hem genel kontenjandan hem de yabancı uyruklu kontenjanından tercih hakkı bulunan adaylar, tercih aşamasında hangi kontenjandan yararlanacaklarını sistemde belirterek tercih yapacaklardır. Kılavuzdaki KKTC Kontenjanlarını sadece KKTC uyruklu veya uyruğundan biri KKTC olan adaylar tercih edebileceklerdir.
SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN UYARI!
Uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu adaylar ileride hukuki sorun yaşamamak için Diplomaları tescil edilirken esas alınan uyruklarına göre başvuruda bulunmak zorundadırlar." kuralına yer verilmiştir.
Söz konusu Kılavuzun "Yabancı Uyruklu Adaylar" başlıklı 8' inci maddesinde de "Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliğinin 14 üncü maddesine göre diş hekimliğinde uzmanlık eğitimi programlarında aylıksız olarak eğitim görmek isteyen yabancı uyruklu adaylar da DUS'a girmek zorundadırlar.
Yabancı uyruklu adaylar için Tablo 2 ve Tablo 3'te gösterilmiştir.
...
“UYRUĞU” alanında sadece “Yabancı Uyruklular” seçeneği işaretli olan adaylar bu kılavuzdaki Yabancı Uyruklu Kontenjanlarını tercih edebilecekler, diğer kontenjanları tercih edemeyeceklerdir.
“Yabancı Uyruklular” seçeneği yanında diğer uyruk alanları da işaretli olan adaylardan, tercih ekranında “Yabancı uyruklu kontenjanlarından yararlanmak istiyorum.” seçeneğini işaretleyen adaylar yabancı uyruklu kontenjanını tercih edebileceklerdir. Uyruğundan biri “Yabancı Uyruklular” olan adaylardan tercih ekranında “Yabancı uyruklu kontenjanlarından yararlanmak istiyorum.” seçeneğini işaretlemeyenler bu kılavuzdaki genel kontenjanlardan tercih yapabilecek, yabancı uyruklular için açılmış kontenjanları tercih edemeyeceklerdir.
Yabancı uyruklu adaylar, bu kontenjanlara, bu kılavuzdaki kurallar uyarınca puanları ve tercihleri göz önünde tutularak yerleştirileceklerdir. Genel kontenjanlarda açık kalsa bile genel kontenjanlara yabancı uyruklu adaylar yerleştirilmez." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararı ile, idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı ve hilesi hallerinde süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayalı ödediği meblağı her zaman geri alabileceği; belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin geri alınmasının, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere idari dava açma suresi içinde mümkün olduğu, bu süre geçtikten sonra geri alınamayacağı karara bağlanmıştır. Anılan karar, her ne kadar hatalı terfi ve intibaktan doğan ödemelerin geri alınmasına ilişkin ise de, bu karar ile idari işlemlerin geriye alınmasında uyulması gereken temel ilkeler ortaya konulmuş bulunduğundan, anılan kararın tüm hatalı işlemlerin idarece geri alınmasında da dikkate alınması gerekmektedir.
Dolayısıyla Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun, idari işlemlerin geri alınması koşullarını da belirleyen bahsi geçen kararında açıklandığı üzere; dava açma süresi içinde, hukuka aykırı tüm işlemlerini geri almaya yetkili olan idarenin, dava açma süresi geçtikten sonra ancak, yok hükmündeki idari işlemleri ile ilgililerin gerçeğe aykırı beyanı veya hilesi nedeniyle veya açıkça hataya düşerek tesis ettiği idari işlemlerini, süre kaydı aranmaksızın geri alması mümkün bulunmaktadır. Zira bu tür işlemlerin ilgililer lehine hak doğurması mümkün bulunmadığı gibi bu nitelikleri itibarıyla istikrar yaratmaları da mümkün değildir. Zira kazanılmış hak, objektif bir hukuk kuralının kişilere uygulanmasıyla objektif ve genel hukuki durumun kişisel bir işlemle özel hukuki duruma dönüşmesidir.
Bu itibarla, idarelerce tesis edilen işlemlerin, kanunun açık hükmüne aykırı olması halinde, açık hata nedeniyle idarelerce her zaman geri alınabileceği 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararı gereğidir.
2016 Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavları Başvuru Kılavuzu'nda, T.C. uyruklu adaylar ve KKTC uyruklu adayların genel kontenjanları; Mavi Kartlı adaylar ile 2527 uyruklu adayların genel kontenjanlar ile yabancı uyruklu kontenjanlarını (tercih aşamasında hangi kontenjanlardan yararlanacaklarını sistemde seçerek); yabancı uyruklu adayların da yabancı uyruklu kontenjanlarını tercih edebilecekleri belirtilmiş, birden fazla uyruk bilgisi olması nedeniyle hem genel kontenjandan hem de yabancı uyruklu kontenjanından tercih hakkı bulunan adayların, tercih aşamasında hangi kontenjandan yararlanacaklarını sistemde belirterek tercih yapacakları öngörülmüştür. Uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu adayların ise ileride hukuki sorun yaşamamak için diplomaları tescil edilirken esas alınan uyruklarına göre başvuruda bulunmak zorunda oldukları belirtilmiştir.
Olayda, uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu davacının, Başvuru Kılavuzu'ndaki uyarıyı dikkate almak suretiyle tıpta uzmanlık sınavı başvuru işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği, yabancı uyruklu kontenjanından yararlanması mümkün olmamasına karşın açık hataya dayalı olarak uzmanlık eğitimine başlatıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının üniversiteden ilişiğinin kesilmesine ilişkin Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü'nün 15/04/2019 tarihli işleminde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21/01/2021 tarih ve E:2020/636 sayılı kararı da bu yöndedir.
Öte yandan asistan doktor kadrosundan ilişiğin kesilmesi işlemiyle ilgisi nedeniyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın da hasım konumuna alınması gerektiği açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
25/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.