Danıştay 8. Daire 2021/15 Esas 2021/4760 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/15
Karar No : 2021/4760

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Başkanlığı - …/…
VEKİLİ : Av. …
2- … Üniversitesi Rektörlüğü - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı'nda uzmanlık eğitimi yapmakta iken, çifte uyruğa sahip Türk vatandaşlarından, işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği halde yabancı uyruklu kontenjanlarına yerleşenlerin uzmanlık eğitimlerinin sonlandırılması gerektiği yönündeki Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı görüş yazısı uyarınca davacının uzmanlık eğitiminin sonlandırılmasına ilişkin Fakülte Dekanlığı'nca tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu adayların sadece genel kontenjanları tercih edebilecekleri ve yabancı uyruklular için ayrılmış kontenjanları tercih edemeyecekleri, aksi takdirde hukuki sorunla karşılaşabileceği yönünde güncel TUS kılavuzunda açık düzenlemelere ve uyarılara yer verilmesi, davacının başvuru yaptığı yıla ilişkin kılavuzda bu şekilde açık bir düzenleme ve uyarı bulunmaması, bilakis ilgili sınav kılavuzunda buna imkan tanındığı anlamına gelebilecek düzenlemelere yer verilerek davacının ilgili uzmanlık eğitimi sınavı tercih döneminde yabancı uyruklu kontenjandan tercih yapabileceği butonların ÖSYM sisteminde aktif edilmesi hususları birlikte dikkate alındığında; davacının uzmanlık eğitimi sınavı başvurusu ve sınav sonrasında da tercih aşamalarında herhangi bir hilesinden veya idareyi yanıltmasından söz edilemeyeceği, burada sınav kılavuzunu yeterli açıklıkta düzenlememesi ve sistem üzerinden bu şekilde tercih yapılmasına imkan verilmesi nedeniyle ancak idarenin davacıyı yanlış yönlendirdiğinden söz edilebileceği, bu nedenle davacının iki yılı aşkın süredir devam ettiği uzmanlık eğitiminin artık kendisi için yerleşmiş (müesses) bir durum oluşturduğu, olayda yokluk ve mutlak butlan hallerinin de mevcut olmadığı, bu itibarla uzmanlık eğitimine başladıktan iki yılı aşkın bir süre sonra uzmanlık eğitiminin sonlandırılmasının kazanılmış hak ilkesi, hukuki güvenlik ilkesi ve hakkaniyete aykırı olacağı açık olduğundan, davacının aynı zamanda Türk vatandaşı olduğu gerekçesiyle yabancı uyruklu kontenjanından yerleştiği tıpta uzmanlık eğitiminin sonlandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalılar tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı yazısı ile "....çift uyruğa sahip vatandaşlardan işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği halde yabancı uyruklu kontenjanlarına yerleşenlerin uzmanlık eğitimine başlatılmaması, eğitime başlatılanların eğitimlerinin sonlandırılması..." gerektiğinin bildirilmesi üzerine hemen bir işlem tesis edilmediği, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ve Sağlık Bakanlığından görüş sorulduğu, belirtilen görüşün tekrarlanması üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Uyruğundan biri Türkiye Cumhuriyeti olan çift uyruklu davacı, 2015 yılı Sonbahar Dönemi Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı'na girmiştir.
Bu sınavda aldığı 61,27460 puanla yabancı uyruklu kontenjanından tercih yapmıştır.
Bu tercihi üzerine, yabancı uyruklu kontenjanından Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Ana Bilim Dalı'na yerleştirilmiş ve 15/02/2016 tarihinde uzmanlık eğitimine başlamıştır.
Davacı uzmanlık eğitimine devam ederken, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından davalı Üniversiteye gönderilen … tarih ve … sayılı yazıda da; çifte uyruğa sahip vatandaşlardan, işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği halde yabancı uyruklu kontenjanlarına yerleşenlerin uzmanlık eğitimine başlatılmaması, eğitime başlatılanların eğitimlerinin sonlandırılması, eğitimini tamamlamış olanların durumlarının ise Sağlık Bakanlığınca değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Söz konusu yazı üzerine, davalı Üniversite tarafından Üniversitelerince yapılacak olan iş ve işlemlere esas olmak üzere Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'ndan ayrıca görüş sorulmuştur.
Bu görüş talebi üzerine, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından davalı Üniversiteye gönderilen … tarih ve … sayılı yazıda da; Tıpta Uzmanlık Sınavı'na girdiği tarihte çifte vatandaş olup, uzmanlık eğitimi devam ederken Türk vatandaşlığından çıkmış olanların uzmanlık eğitimi giriş sınavlarına başvurduğu tarih itibari ile hukuki durumları dikkate alındığında yabancı uyruklu olarak değerlendirilemeyeceğinden bu durumdaki uzmanlık öğrencileri için … tarih ve … sayılı yazı çerçevesinde işlem yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu yazı üzerine Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü'nün 28/10/2019 tarihli işleminde, 28/10/2019 tarihi itibarıyla davacının üniversiteden ilişiğinin kesilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'un 1. maddesinde, "Türkiye Cumhuriyeti dâhilinde tababet icra ve her hangi surette olursa olsun hasta tedavi edebilmek için tıp fakültesinden diploma sahibi olmak şarttır."; 2. maddesinde, "Yukarki maddede yazılı diplomanın muteber olması için diploma sahibinin 8 Teşrinisani 1339 tarih ve 369 numaralı kanun mucibince hizmeti mecburesini ikmal etmiş ve diplomasının Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekaletince tasdik ve tescil edilmiş olması lazımdır. Tababet sanatını icra etmek istiyen askeri tabipler de diplomalarını tasdik ve tescil ettirirler. Ancak hizmeti mecburelerini ifa eyledikleri müddetçe diplomaları alıkonulan tabipler bu müddet zarfında dahi icrayı sanata mezundurlar."; 8. maddesinde, "Türkiye'de icrayı tababet için bu kanunda gösterilen vasıfları haiz olanlar umumi surette hastalıkları tedavi hakkını haizdirler. Ancak her hangi bir şubei tababette müstemirren mütehassıs olmak ve o unvanı ilan edebilmek için Türkiye Tıp Fakültesinden veya Sıhhıye Vekaletince kabul ve ilan edilecek müessesattan verilmiş ve yahut ecnebi memleketlerin maruf bir hastane veya laboratuvarından verilip Türkiye Tıp Fakültesince tasdik edilmiş bir ihtısas vesikasını haiz olmalıdır." hükümleri yer almaktadır.
26/04/2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği'nin "Uzmanlık eğitimine giriş sınavları" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasında, "TUS yılda en az iki defa, DUS ve YDUS yılda en az bir defa olmak üzere ÖSYM tarafından yarışma esasına dayanan mesleki bilgi sınavı şeklinde
yapılır."; 5. fıkrasında, "ÖSYM her sınav ve yerleştirme dönemi için işlemleri ayrıntılı olarak açıklayan bir kılavuz hazırlayıp yayımlar."; 13. maddesinin 9. fıkrasında, "Yerleştirildikleri kurumun atama şartlarını taşımaksızın sınava girip bir programa yerleştirilmiş olanlar uzmanlık eğitimine başlatılmazlar. Şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılanlar ile uzmanlık eğitimi sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybedenlerin uzmanlık eğitimine son verilir." hükümlerine yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin "Yabancı uyrukluların uzmanlık eğitimi" başlıklı 14. maddesinde de, "(1) Yabancı uyruklular;
a) Kurumlarda yabancı uyruklulara ayrılan kontenjan bulunması,
b) Ana dal uzmanlık eğitimi yapmak için Türkiye’deki tıp veya diş hekimliği fakültelerinin birinden mezun olunması veya yabancı ülkelerdeki bu fakültelerin birinden mezun olup YÖK’ten denklik belgesi alınmış olması; yan dal uzmanlık eğitimi yapmak için Türkiye’deki uzmanlık eğitimi veren kurumlardan uzmanlık belgesi alınmış olunması veya 23, 24 ve 25 inci maddeler çerçevesinde Bakanlıkça verilmiş bir denklik belgesine sahip olunması,
c) Türkiye’de uzmanlık eğitimi yapmalarına engel hallerinin bulunmaması,
ç) Türkiye’de ikametlerine izin verilmiş olması,
d) Uzmanlık eğitimi süresince kendilerine burs verileceğini veya Türkiye’deki giderlerinin karşılanacağını belirten bir belgenin sunulması,
e) Uzmanlık eğitimine giriş sınavlarında ilgili programa yerleştirilmiş olunması,
kaydıyla uzmanlık eğitimine kabul edilir.
(2) Yabancı uyruklular ayrıca mesleki konuları izleyebilecek derecede Türkçe bildiklerini ölçmek amacıyla Kurulun belirleyeceği bir kuruluş tarafından yapılan Türkçe dil bilgisi sınavında başarılı olduklarına dair belgeleri, uzmanlık eğitimine başladıkları tarihten itibaren en geç bir yıl içerisinde sunmak zorundadır. Aksi takdirde bu kişilerin uzmanlık öğrenciliği ile ilişikleri kesilir. Türkiye’deki tıp ve diş hekimliği fakültelerinin Türkçe bölümlerinden mezun olanlarda, Türkçe dil bilgisi başarı belgesi aranmaz.
(3) Usulüne göre yürürlüğe konulan uluslararası antlaşmalarla yabancı ülkelere ayrılan kontenjanlar hariç olmak üzere, uzmanlık eğitimi yapmak isteyen yabancı uyruklulara, uzmanlık öğrenciliği kontenjanlarının %10’una kadar ilave kontenjan ayrılabilir.
(4) Türkiye’de yabancı uyruklu olarak uzmanlık eğitimi görmekte iken Türk uyruğuna geçenlerin uzmanlık eğitimi, eğitime başladıkları statüde devam eder." hükmü yer almıştır.
2015 Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavları (TUS) Başvuru Kılavuzu'nun "Başvuru" başlıklı 2. bölümünün "Aday Başvuru Formunun Doldurulması" başlıklı 2.3. kısmının 1. maddesinin (a) bendinde, "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları T.C. Kimlik Numaralarını yazacaklardır."; aynı kısmın "Uyruğu" başlıklı 10. maddesinin (a) bendinde, "T.C. uyruklular T.C. seçeneğini işaretleyeceklerdir."; (b) bendinde, "Uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklular
T.C. seçeneğini işaretleyeceklerdir."; (e) bendinde "Yabancı uyruklular, hiçbir devletin uyruğunda olmayanlar ve mülteciler 'Yabancı Uyruklular' seçeneğini işaretleyeceklerdir"; son paragrafında ise, "Birden fazla uyruğu olan adaylar, bu alanda birden çok seçeneği işaretleyebileceklerdir ancak diğer uyruk bilgilerinin sisteme işlenebilmesi için değişikliğe esas belgelerini dilekçe ekinde Merkezimize göndermelidir..." kuralları yer almaktadır.
Anılan Kılavuz'un "Tercih Bildirimi ve Yerleştirme İşlemleri" başlıklı 5. bölümünün 5.8. maddesinde, "'UYRUĞU' alanında sadece 'Yabancı Uyruklular' seçeneği işaretli olan adaylar bu Kılavuzdaki Yabancı Uyruklu Kontenjanlarını tercih edebileceklerdir, diğer kontenjanları tercih edemeyeceklerdir." kuralı yer almıştır.
Anılan Kılavuz'un "Yabancı Uyruklu Adaylar" başlıklı 8. bölümünde, "... UYRUĞU alanında sadece 'Yabancı Uyruklular' seçeneği işaretli olan adaylar bu kılavuzdaki Yabancı Uyruklu Kontenjanlarını tercih edebilecekler, diğer kontenjanları tercih edemeyeceklerdir.
'Yabancı Uyruklular' seçeneği yanında diğer uyruk alanları da işaretli olan adaylardan, tercih ekranında 'Yabancı uyruklu kontenjanlarından yararlanmak istiyorum.' seçeneğini işaretleyen adaylar yabancı uyruklu kontenjanını tercih edebileceklerdir. Uyruğundan biri 'Yabancı Uyruklular' olan adaylardan tercih ekranında 'Yabancı uyruklu kontenjanlarından yararlanmak istiyorum.' seçeneğini işaretlemeyenler bu kılavuzdaki genel kontenjanlardan tercih yapabilecek, yabancı uyruklular için açılmış kontenjanları tercih edemeyeceklerdir.
Yabancı uyruklu adaylar, bu kontenjanlara, bu kılavuzdaki kurallar uyarınca puanları ve tercihleri göz önünde tutularak yerleştirileceklerdir. Genel kontenjanlarda açık kalsa bile genel kontenjanlara yabancı uyruklu adaylar yerleştirilmez." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararı ile, idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı ve hilesi hallerinde süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayalı ödediği meblağı her zaman geri alabileceği; belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin geri alınmasının, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere idari dava açma suresi içinde mümkün olduğu, bu süre geçtikten sonra geri alınamayacağı karara bağlanmıştır. Anılan karar, her ne kadar hatalı terfi ve intibaktan doğan ödemelerin geri alınmasına ilişkin ise de, bu karar ile idari işlemlerin geriye alınmasında uyulması gereken temel ilkeler ortaya konulmuş bulunduğundan, anılan kararın tüm hatalı işlemlerin idarece geri alınmasında da dikkate alınması gerekmektedir.
Dolayısıyla Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun, idari işlemlerin geri alınması koşullarını da belirleyen bahsi geçen kararında açıklandığı üzere; dava açma süresi içinde, hukuka aykırı tüm işlemlerini geri almaya yetkili olan idarenin, dava açma süresi geçtikten sonra ancak, yok hükmündeki idari işlemleri ile ilgililerin gerçeğe aykırı beyanı veya hilesi nedeniyle veya açıkça hataya düşerek tesis ettiği idari işlemlerini, süre kaydı aranmaksızın geri alması mümkün bulunmaktadır. Zira bu tür işlemlerin ilgililer lehine hak doğurması mümkün bulunmadığı gibi bu nitelikleri itibarıyla istikrar yaratmaları da mümkün değildir. Zira kazanılmış hak, objektif bir hukuk kuralının kişilere uygulanmasıyla objektif ve genel hukuki durumun kişisel bir işlemle özel hukuki duruma dönüşmesidir.
Bu itibarla, idarelerce tesis edilen işlemlerin, kanunun açık hükmüne aykırı olması halinde, açık hata nedeniyle idarelerce her zaman geri alınabileceği 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararı gereğidir.
2015 Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavları Başvuru Kılavuzu'nda, T.C. uyruklu adayların TC seçeneğini işaretleyeceği; yabancı uyruklu adayların da yabancı uyruklu seçeneğini işaretleyeceği belirtilmiş, birden fazla uyruk bilgisi olması nedeniyle hem genel kontenjandan hem de yabancı uyruklu kontenjanından tercih hakkı bulunan adayların, tercih aşamasında hangi kontenjandan yararlanacaklarını sistemde belirterek tercih yapacakları öngörülmüştür.
Olayda, uyruğundan biri T.C. olan çift uyruklu davacının, tıpta uzmanlık sınavı başvuru işlemlerini Türk vatandaşı statüsünde yürütmesi gerektiği, Başvuru Kılavuzu'nda uyruğundan biri TC olan çift uyrukluların TC seçeneğini işaretleyeceğinin belirtildiği, tercih işlemlerinin de uyruk bilgisine göre yapılacağının açık olduğu, davacı her ne kadar çifte vatandaş olsa da aynı zamanda Türk vatandaşı olması nedeniyle yabancı uyruklu kontenjanından yararlanması mümkün olmamasına karşın açık hataya dayalı olarak uzmanlık eğitimine başlatıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının üniversiteden ilişiğinin kesilmesine ilişkin Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü'nün 28/10/2019 tarihli işleminde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21/01/2021 tarih ve E:2020/636 sayılı kararı da bu yöndedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
25/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.