Danıştay 10. Daire 2016/2271 Esas 2021/5113 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/2271
Karar No : 2021/5113



TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı / ANKARA
(Mülga ... Bakanlığı)
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Ticaret ve Sınai Ürünler Sanayi ve Dış
Ticaret A.Ş.

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, ithali gerçekleştirilmek istenilen eşyaya ilişkin olarak İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin 2010/9 sayılı Tebliğ uyarınca gözetim belgesi düzenlenmesi talebiyle yapılan başvurunun, belge eksikliği bulunduğundan bahisle reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince; davacıdan ek bilgi ve belge istenilmesine dayanak olan 2010/9 sayılı Tebliğ hükümlerinin Danıştay Onuncu Dairesi kararı ile yürürlüğü durdurulan 2012/1 sayılı Tebliğ hükümleri ile aynı amaca yönelik olarak düzenlendiği, 2010/9 sayılı Tebliğ'in, 3. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "İthalat Genel Müdürlüğü, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebilir." tümcesinin üst hukuk normu olan 2009/15169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yönetmeliğe ve hukuk güvenliği ilkesine uyarlık göstermediği dikkate alındığında, söz konusu Tebliğ hükmüne göre tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı; nitekim, 12/09/2010 tarih ve 27697 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 2010/9 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'in dava konusu işleme dayanak alınan 3. maddesinin 1. fıkrasının, 27/05/2015 tarih ve 29368 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2010/9)'da Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ'in 1. maddesi ile değiştirilerek, gözetim kapsamında istenilecek belgelerin sayma suretiyle, somut olarak belirlendiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, uyuşmazlık konusu işlemin, 2004/7304 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki İthalatta Gözetim Uygulaması Hakkında Karar ile verilen yetkiye dayanılarak tesis edildiği, ithal mallarla ve yapılan beyanın doğruluğuyla ilgili gerekli incelemelerin yapılması veya yaptırılması için ek belge istenilebileceği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, menşe ülkesi Çin Halk Cumhuriyeti, birim CIF kıymeti 6,588 ABD Doları/Brüt Kg olarak belirtilen, ... GTİP numaralı toplam 216 brüt, 205,200 net kg ağırlığındaki, kerpeten tanımlı eşyanın ithalatının gerçekleştirilebilmesi amacıyla 2010/9 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ hükümleri uyarınca gözetim belgesi düzenlenmesi istemiyle gözetim belgesi başvuru formu ile 15/04/2015 tarihinde davalı Bakanlık İthalat Genel Müdürlüğü'ne başvurulmuştur.
Davalı Bakanlıkça, söz konusu başvurunun, üretici sertifikasının üretici firma yetkililerince tam ve eksiksiz olarak doldurularak imzalanıp kaşelenmesini müteakip ilgili ülkelerdeki makamlara içeriğinin onaylattırılması ve onaylayan makamın imzasının T.C. Büyükelçiliği veya Konsolosluklarından birine tasdik ettirilmesinin ardından yeniden müracaat edilmesi halinde talebin tekrar değerlendirmeye alınabileceğine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlem ile reddedilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 55. maddesinde, Bakanlar Kurulunun, kamu düzeni, kamu güvenliği (...) gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabileceği hükme bağlanmış; anılan Kanun hükmü ile 1567 sayılı Kanun, 474 sayılı Kanun, 3283 sayılı Kanun ve 2976 sayılı Kanun hükümlerine istinaden Bakanlar Kurulunca çıkarılan 10/05/2004 tarih ve 2004/7304 sayılı "İthalatta Gözetim Uygulaması Hakkında Karar", 29/05/2004 tarih ve 25476 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
2004/7304 sayılı İthalatta Gözetim Uygulaması Hakkında Karar'ın 1. maddesinde, Kararın, bir malın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi amacıyla o malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin usul ve esasları kapsadığı belirtildikten sonra; 3. maddesinde, bu Karar kapsamında; ithalatta gözetim uygulanmasına, gözetim uygulamasının usul ve esaslarını belirlemeye, yürürlükteki gözetim uygulamalarını değiştirmeye veya kaldırmaya, ithal mallarla ve yapılan beyanın doğruluğuyla ilgili incelemeleri yapmaya veya yaptırmaya, uygulamaya ilişkin ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon sağlamaya ve talimat vermeye, Yönetmelikler ve tebliğler çıkarmaya Müsteşarlığın yetkili olduğu; 4. maddesinde ise, ''Bir malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin karar, başvuru üzerine veya re'sen yapılacak bir değerlendirme sonucunda Müsteşarlık (İthalat Genel Müdürlüğü) tarafından verilir. Yapılacak değerlendirmede ithalatın gelişimi, ithal şartları ve ithalatın yerli üreticiler üzerindeki etkisi dikkate alınır. Gözetim kararı, Gözetim Belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabilir. İleriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra "Gözetim Belgesi" de aranır.'' kurallarına yer verilmiş; 6. maddesinde, Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Adı “Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” iken, 02/07/2018 tarih ve 703 sayılı KHK’nın 30. maddesiyle "Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" olarak değiştirilen 637 sayılı KHK'nın işlem tarihinde yürürlükte bulunan 2. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "İthalatın ülke ekonomisinin yararına gerçekleştirilmesi ve yerli sanayinin korunması ile ilgili gerekli tedbirleri almak ve ticaret politikası savunma araçlarını uygulamak." mülga Ekonomi Bakanlığı'nın görevleri arasında; 8. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde ise, "İthalatı iç piyasa ve sanayinin ihtiyaçlarını iç ve dış ekonomik gelişmeleri dikkate alarak izlemek ve ithal mallarına uygulanacak malî yüklere ilişkin hazırlıkları yürütmek ve uygulanmasını sağlamak." İthalat Genel Müdürlüğü'nün görevleri arasında sayılmıştır.
08/06/2004 tarih ve 25486 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İthalatta Gözetim Uygulanması Yönetmeliği'nin "Gözetim Uygulaması" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında, bir malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin kararın, başvuru üzerine veya re’sen yapılacak bir değerlendirme sonucunda Müsteşarlık (İthalat Genel Müdürlüğü) tarafından verileceği, yapılacak değerlendirmede ithalatın gelişimi, ithal şartları ve ithalatın yerli üreticiler üzerindeki etkisinin dikkate alınacağı; 2. fıkrasında, gözetim kararının Gözetim Belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabileceği; 3. fıkrasında, bir malın ithalatı geçmişe dönük gözetime tabi tutulduğunda bu malın ithalatı sırasında Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde kayıt tutulacağı; 4. fıkrasında, ileriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra "Gözetim Belgesi"nin de aranacağı; 5. fıkrasında ise, gözetim uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile başvuru sahiplerinden alınacak olan taahhütnamelerin Tebliğlerle belirleneceği düzenlemeleri yer almaktadır.
3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun'un "Önlem alınmasını gerektiren haller" başlıklı 3. maddesinde, "Önlem alınmasını gerektiren haller; dampinge veya sübvansiyona konu olan ithalatın Türkiye'de bir üretim dalında maddi zarara yol açması veya maddi zarar tehdidi oluşturması veya bir üretim dalının kurulmasını fiziki olarak geciktirmesidir. Ancak, sübvansiyona konu ithalata karşı önlem alınabilmesi için, sübvansiyonun Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması'nın 2 nci maddesi çerçevesinde bir firma/firma grubu veya bir üretim dalı/üretim dalı grubuna yönelik olduğunun da tespit edilmiş olması gerekir." hükümleri bulunmaktadır.
12/09/2010 tarih ve 27697 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2010/9 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'in dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan haliyle 2. maddesinin 1. fıkrasında, Tebliğin 1. maddesinde belirtilen eşyanın ancak Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca (İthalat Genel Müdürlüğü) düzenlenecek gözetim belgesi ile ithal edilebileceği, gözetim belgesinin gümrük beyannamesinin tescilinde ilgili gümrük idaresince aranacağı, gözetim belgesinin bir örneğinin gümrük beyannamesine ekleneceği; 2. fıkrasında, bir gümrük beyannamesi kapsamında ilgili gümrük tarife pozisyonundan 200 Kg. veya daha az miktarda yapılacak olan ithalatın, CIF kıymetine bakılmaksızın gözetim uygulamasından muaf olduğu; 3. maddesinin 1. fıkrasında, gözetim belgesi taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirmeye alınabilmesi için EK I’de yer alan "Gözetim Belgesi Başvuru Formu"nun usulüne uygun bir şekilde doldurulması ve EK II’deki belgelerle birlikte eksiksiz bir şekilde İthalat Genel Müdürlüğüne iletilmesi gerektiği, İthalat Genel Müdürlüğünün, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebileceği; 2. fıkrasında, yapılan beyanın gerçeğe aykırı olduğunun veya başvurularda sunulan bilgi ve belgelerde tutarsızlık bulunduğunun tespit edilmesi halinde gözetim belgesinin düzenlenmeyeceği kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bakanlar Kurulu Kararlarıyla ve Tebliğlerle getirilen gözetim önlemleri ile; bir malın aynı veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde, zarar tehdidi yaratan miktar ve/veya şartlarda ithal edilmesi halinde, söz konusu malın ithalatının, ithalattaki gelişmelerin gözlemlenmesi suretiyle ilerde alınabilecek önlemlerin (dampinge karşı vergi, kota vb.) kapsam, nitelik ve çerçevesinin çizilebilmesine olanak sağlayacak verilerin elde edilmesi (eşyanın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi) amaçlanmaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, ithalata konu bir malın gözetim uygulamasına ilişkin kararları almaya, gözetim uygulamasının usul ve esaslarını belirlemeye, bir malın normal değerinden (ihracatçı veya menşe ülkedeki iç piyasa satış fiyatından) daha düşük bir fiyatla ithal edilmesi (damping) halinde ise dampinge konu olan ithalatın yerli üretim dalına zarar vermesinin söz konusu olduğu durumlarda, İthalata Karşı Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat kapsamında öngörülen önlemlere yönelik düzenlemeler yapmaya davalı Bakanlığın yetkili olduğunda tereddüt bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, ... GTİP numaralı kerpeten eşyasının, birim CIF kıymetinin 20 ABD Doları/Brüt Kg altında ithal edilmesi halinde gözetim belgesi alınması zorunluluğunun anılan Tebliğle getirildiği; davacı şirket tarafından Çin Halk Cumhuriyeti'nden, birim CIF kıymeti 6,588 ABD Doları/brüt kilogram olan kerpeten eşyasının ithal edilebilmesi amacıyla gözetim belgesi düzenlenmesi için davalı Bakanlığa başvurulduğu; davalı Bakanlıkça, üretici firma yetkililerince tam ve eksiksiz olarak doldurulmuş, imzalanıp kaşelenmiş ardından ilgili ülkelerdeki makamlara içeriği onaylattırılmış, onaylayan makamın imzasının ise T.C. Büyükelçiliği veya Konsolosluklarından birince tasdik edilmiş üretici sertifikasının istenildiği anlaşılmaktadır.
10/01/2012 tarih ve 28169 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2012/1 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'in 3. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "Gözetim belgesi taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirmeye alınabilmesi için EK-1’de yer alan Gözetim Belgesi Başvuru Formunun doldurulması ve EK-2’deki belgelerle birlikte eksiksiz bir şekilde İthalat Genel Müdürlüğüne iletilmesi gerekmektedir. İthalat Genel Müdürlüğü, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebilir." hükmündeki, "İthalat Genel Müdürlüğü, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebilir." şeklindeki son cümlesinin iptali istemiyle davacı şirket tarafından açılan davada; kapsamı sınırlı olan İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğlerde; gerek 2009/15169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin açık hükmü, gerekse hukuki güvenlik ilkesi dikkate alınarak, gözetim kapsamında istenilecek belgelerin sayma suretiyle, somut olarak belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle Dairemizin 17/12/2015 tarih ve E:2012/1187, K:2015/6023 sayılı kararı ile düzenlemenin iptaline karar verilmiş, anılan karar İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 22/10/2018 tarih ve E:2016/2087, K:2018/4394 sayılı kararıyla onanmıştır.
İptal edilen söz konusu düzenleme, temyize konu Mahkeme kararında da belirtildiği üzere, dava konusu işlemin dayanağı olan 2010/9 sayılı Tebliğin 3. maddesinin 1. fıkrasının son cümlesinde de aynen yer almaktadır.
Bu bakımdan uyuşmazlığın çözümü için, davalı Bakanlık tarafından, anılan iptal kararında belirtildiği üzere 2009/15169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesine ve hukuk güvenliği ilkesine aykırı şekilde davacı şirketten ek belge istenilip istenilmediğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
2010/9 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ ekinde yer alan EK I Gözetim Başvuru formu incelendiğinde, bu formda, ithal edilen ürünün GTİP numarasına, menşe ülkesine, miktar ve birim fiyatına, tedarikçi ülkedeki ihracatçı ile üreticiye ilişkin ad/unvan ve iletişim bilgilerinin yer aldığı; EK II'nin Gözetim Belgesi Başvuru Formuna Eklenecek Belgelere ilişkin olduğu, bu belgeler arasında ithal edilecek eşyaya ait proforma veya ticari faturanın da yer aldığı görülmektedir. Davalı Bakanlığın üretici sertifikası olarak isimlendirdiği "üretici/ihracatçı bilgi formu" başlıklı belge incelendiğinde, üretici firmanın unvan ve iletişim bilgileri dışında bu firmanın; üretime başlama tarihine, faaliyet alanına, üretimde kullandığı lisanslara, toplam ciroya, yabancı sermaye oranına, yıllık işgünü sayısına, haftalık ortalama çalışma saatine, toplam çalışan sayısına, üreticinin ulusal ya da uluslararası kalite sertifikalarına ve aylık işçi ücretine ilişkin bilgileri içerdiği ve bu formun alt kısmında ise firma sahibinin veya firma adına tam yetkili kişinin ad, soyad ve imza kısmının yer aldığı görülmektedir.
Bu durumda, davalı Bakanlık tarafından, ithalatın gerektirdiği gözetim uygulamasının sağlıklı bir şekilde kontrolünün ve yürütülmesinin sağlanabilmesi ve gerektiğinde İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Mevzuat kapsamında gereken tedbirlerin mevzuata uygun şekilde uygulanabilmesi amacıyla, ithalatçı firmaların ithalatını gerçekleştireceğini beyan ettiği ürünlerin gerçek menşeini ve fiyatını belirlemeye yönelik istenilen üretici sertifikasının, davacı şirketten istenilen "ek belge" olarak kabul edilmemesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine karar verilmesi gerekirken dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26/10/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.