Danıştay 13. Daire 2015/1395 Esas 2021/3537 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2015/1395
Karar No : 2021/3537

DAVACI : … Metro Petrol ve Tesisleri Sanayi Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
31/12/2010 tarih ve 27802 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 28/12/2010 tarih ve 2999 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının, kayıp-kaçak bedeli ile ilgili kısmının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Kayıp-kaçak bedelinin yasal dayanağının bulunmadığı, dağıtım şirketlerinin kendi kusurları ve teknik yetersizlikleri nedeniyle oluşan kaybın tüketicilere bedel olarak yansıtılmaması gerektiği, kayıp-kaçak bedelinin tüm tüketicilere yansıtılmasının hakkaniyete ve eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Öncelikle, usule ilişkin olarak, davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Esasa ilişkin olarak ise, kanun koyucunun kayıp-kaçak bedelini elektriğin maliyet kalemleri arasında düzenlediği, geçiş dönemi için kayıp-kaçak oranları farklı olan bölgelerin fiyat eşitleme mekanizması ile aynı tarifeden elektrik kullanmasının öngörüldüğü, kayıp-kaçak bedelinin dağıtım seviyesinden bağlı her abone grubu için tek bir bedel olarak hesaplandığı, elektrik maliyetinin tüketicilere yansıtılmasının üretim faaliyetinin doğal sonucu olduğu, her bölge için hedef kayıp-kaçak oranları belirlenerek tüketicilerin daha düşük kayıp-kaçak bedeline maruz kalmalarının sağlandığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun … günlü, … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un mülga Geçici 9. maddesinde ve daha sonra yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun "Ulusal tarife uygulaması" başlıklı Geçici 1. maddesinde geçiş dönemine ilişkin hükümler getirilmiştir. Hâlen yürürlükte olan 6446 sayılı Kanun'un "Ulusal tarife uygulaması" başlıklı Geçici 1. maddesinde, "Düzenlemeye tâbi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş ve uygulamaya ilişkin hususları Kurum tarafından hazırlanan tebliğ ile düzenlenmiş fiyat eşitleme mekanizması 31/12/2015 tarihine kadar uygulanır. Tüm kamu ve özel dağıtım şirketleri ile 3. maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca kurulan perakende satış şirketleri fiyat eşitleme mekanizması içerisinde yer alır. 31/12/2015 tarihine kadar ulusal tarife uygulamasının gerekleri esas alınır ve ulusal tarifede çapraz sübvansiyon uygulanır. Ulusal tarife Kurumca hazırlanır ve Kurul onayıyla yürürlüğe girer. 31/12/2015 tarihine kadar tüm hesaplar ilgili mevzuata göre ayrıştırılarak tutulur." hükmü yer almaktadır.
Yapılan düzenlemelerle elektriğin kesintisiz dağıtımı için oluşan teknik veya teknik olmayan kayıpların dikkate alınarak elektrik dağıtımının sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.Kayıp-kaçak miktarı dağıtım sistemine giren enerji ile dağıtım sisteminde tüketicilere tahakkuk ettirilen enerji miktarı arasındaki farka ilişkin olarak ortaya çıkmaktadır. Dağıtım sistemine giren enerji ile tahakkuk ettirilen enerji arasında oluşan fark; elektriğin dağıtımı için gerekli olan hat, trafo ile sayaçlarda meydana gelen teknik kayıp miktarı ve elektriğin yasal olmayan şekilde kaçak kullanılması sonucu oluşmakta olup bu miktarın tamamının elektrik maliyetinin unsuru olarak kabulü gerekmektedir.
Bu bakımdan, kayıp-kaçak bedeli Kanunun verdiği yetki dâhilinde Kurum tarafından belirlenen bir bedel olup uygulamaya ilişkin alınan dava konusu Kurul kararında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun … günlü, … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı tarafından, davanın süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Davalı idarenin usule yönelik itirazı geçerli görülmemiştir.
Öte yandan, dava dilekçesinde … sayılı Kurul kararının iptali istenilmiş ise de, dilekçe içeriği ve ileri sürülen hukuka aykırılık sebepleri dikkate alındığında, iptal isteminin kayıp-kaçak bedeli ile sınırlı olarak incelenmesi gerektiğine karar verilmiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâliyle 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun Geçici 9. maddesi uyarınca 31/12/2012 tarihine kadar uygulanacak geçiş dönemine ilişkin olarak daha önce 24/12/2009 tarih ve 2363 sayılı Kurul kararı ile 01/01/2010 tarihinden itibaren 31/12/2010 tarihine kadar uygulanmak üzere onaylanan tarife tablolarının, 4628 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesi, Yüksek Planlama Kurulu'nun 14/02/2008 tarih ve 2008/T-5 sayılı kararı ile kabul edilen Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması Usul ve Esasları ve ilgili mevzuat gereği, elektrik dağıtım şirketlerinin talepleri çerçevesinde güncellenmesine ve tarife tablolarının onaylanmasına ilişkin 28/12/2010 tarih ve 2999 sayılı Kurul kararının alındığından bahisle, anılan Kurul kararının kayıp-kaçak bedelinin tüketicilere yansıtılmasına ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
İşlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâliyle 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun "Amaç, kapsam ve tanımlar" başlıklı 1. maddesinde, iletimin, elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kV üzerindeki hatlar üzerinden naklini; dağıtımın, elektrik enerjisinin 36 kV ve altındaki hatlar üzerinden naklini; perakende satışın, elektriğin tüketicilere satışını; perakende satış hizmetinin, perakende satış lisansına sahip şirketlerce, elektrik enerjisi ve/veya kapasite satımı dışında tüketicilere sağlanan diğer hizmetleri; serbest tüketicinin, Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiyi; serbest olmayan tüketicinin, elektrik enerjisi ve/veya kapasite alımlarını bölgesinde bulunduğu perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi veya perakende satış şirketlerinden yapabilen gerçek veya tüzel kişiyi; tarifenin, elektrik enerjisinin ve/veya kapasitenin iletimi, dağıtımı ve satışı ile bunlara dair hizmetlere ilişkin fiyat, hüküm ve şartları içeren düzenlemeyi ifade ettiği belirtilmiş; 4. maddesinde, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (Kurum), bu Kanun'da yer alan fiyatlandırma esaslarını tespit etmekten sorumlu olduğu kuralı yer almış; 5. maddesinde ise, tüketicilere güvenilir, kaliteli, kesintisiz ve düşük maliyetli elektrik enerjisi hizmeti verilmesini teminen gerekli düzenlemeleri yapmak, ilgili lisans hükümleri uyarınca hazırlanacak olan; Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.'nin toptan satış fiyat tarifesini, iletim tarifesini, dağıtım tarifeleri ile perakende satış tarifelerini incelemek ve onaylamak, iletim, dağıtım, toptan satış ve perakende satış için yapılacak fiyatlandırmaların ana esaslarını tespit etmek ve gerektiğinde ilgili lisans hükümleri doğrultusunda revize etmek Kurul'un görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Öte yandan, 09/07/2008 tarih ve 5784 sayılı Kanun'un 7. maddesiyle değişik 4628 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesinde de, 31/12/2012 tarihinde sona erecek geçiş döneminde düzenlemeye tâbi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş ve uygulamaya ilişkin hususları tebliğle düzenlenmiş olan fiyat eşitleme mekanizmasının uygulanacağı, tüm kamu ve özel dağıtım şirketlerinin fiyat eşitleme mekanizması içerisinde yer aldığı, geçiş dönemi süresince ulusal tarife uygulamasının gereklerinin esas alınacağı ve ulusal tarifede çapraz sübvansiyon uygulanacağı, ulusal tarifenin Kurumca hazırlanacağı ve Kurul onayıyla yürürlüğe gireceği, Kurul onaylı çapraz sübvansiyonun ancak Bakanlar Kurulu Kararı ile değiştirilebileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
DAVA KONUSU KURUL KARARININ İNCELENMESİ:
4628 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesinde 10/05/2006 tarih ve 5496 sayılı Kanun'la yapılan ilk düzenleme uyarınca alınan ve 01/09/2006-31/12/2010 tarihleri arasında uygulanacak tarifeleri belirleyen 24/08/2006 tarih ve 875 sayılı Kurul kararı ile, dağıtım şirketleri tarafından uygulanan tarife bileşenleri; serbest olmayan tüketiciler için, perakende satış tarifesi (aktif/net enerji bedeli (tek zamanlı tarife, çok zamanlı tarife) + kayıp/kaçak bedeli), dağıtım sistemi kullanım tarifesi, sayaç okuma ve faturalama gibi hizmetlerden oluşan perakende satış hizmet tarifesi ve iletim tarifesi bileşenlerinden; serbest tüketiciler için ise, dağıtım bedeli, sayaç okuma ve faturalama gibi hizmetlerden oluşan perakende satış hizmet bedeli ve iletim bedelinden oluşturulmuşken, 4628 sayılı Kanun'un 09/07/2008 tarih ve 5784 sayılı Kanun'un 7. maddesiyle değişik Geçici 9. maddesindeki düzenleme uyarınca II. Uygulama Dönemine ilişkin olarak 01/01/2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere elektrik dağıtım şirketleri tarafından serbest ve serbest olmayan tüketicilere uygulanacak tarife bileşenleri ve bu tarife bileşenlerine ilişkin bedeller, 28/12/2010 tarih ve 2999 sayılı Kurul kararı ile yeniden belirlenmiştir.
Söz konusu Kurul kararı incelendiğinde; 24/08/2006 tarih ve 875 sayılı Kurul kararı esas alınarak tesis edilen 24/12/2009 tarihli ve 2363 sayılı Kurul kararı ile 01/01/2010 tarihinden itibaren uygulanmak üzere onaylanan tarife tablolarının; 4628 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesi, Yüksek Planlama Kurulu'nun 14/02/2008 tarihli ve 2008/T-5 sayılı kararı ile kabul edilen Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması Usul ve Esasları, ilgili mevzuat ile elektrik dağıtım şirketlerinin talepleri çerçevesinde güncellenmesine ve tarife tablolarının onaylanmasına ilişkin olduğu; anılan karar ile belirlenen tarife bileşenlerinin, net enerji bedeli (tek zamanlı veya çok zamanlı), kayıp-kaçak enerji bedeli, dağıtım bedeli, sayaç okumaya ilişkin perakende satış hizmet bedeli, sayaç okuma dışındaki perakende satış hizmet bedeli ve iletim bedelinden oluştuğu görülmektedir.
21 dağıtım şirketinin bölgesinde uygulayacağı hedef kayıp-kaçak oranları, bu bölgelerde gerçekleşen kayıp-kaçak oranları esas alınarak 28/12/2010 tarih ve 2977-2998 sayılı Kurul kararları ile onaylanmıştır. Tarifeler, bu Kurul kararlarında yer alan hedef kayıp-kaçak oranları dikkate alınarak 2999 sayılı Kurul kararı ile ulusal düzeyde abone grupları bazında Türkiye genelinde tek fiyat olarak belirlenerek 01/01/2011 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlanmıştır.
Uyuşmazlık, kayıp-kaçak bedelinin tüketicilerden alınıp alınamayacağına ilişkindir. Kayıp-kaçak miktarı, dağıtım sistemine giren enerji ile dağıtım sisteminde tüketicilere tahakkuk ettirilen enerji miktarı arasındaki farkı göstermektedir. Dağıtım sistemine giren enerji ile tahakkuk ettirilen enerji arasında oluşan bu fark, elektriğin dağıtımı için gerekli olan hat, trafo ile sayaçlarda meydana gelen teknik kayıp miktarı ve yasal olmayan bir şekilde elektriğin kaçak kullanılması sonucunda oluşan miktarın toplamından oluşmaktadır. Kaçak elektrik tüketiminin tamamen ortadan kaldırıldığı bir durumda dâhi teknik kayıp söz konusu olacaktır. Teknik ve teknik olmayan kayıplar elektrik maliyetinin bir unsurudur. Elektriğin kesintisiz bir şekilde sağlanması için teknik ve teknik olmayan kayıpların karşılanması gerekir. Kayıpsız bir elektrik üretimi söz konusu olamayacağından, tüketicilere sunulan elektriğin kesintisiz sağlanabilmesi için her bir dağıtım bölgesinin kayıp-kaçak oranları dikkate alınarak elektriğin üretilmesi gerekmektedir. Üretilen elektriğin maliyetinin tüketicilere yansıtılması, faaliyetin doğal bir sonucudur.
Davalı idare, tüketicilere elektrik sağlamaya yönelik hizmet sunumu sırasında teknik ve teknik olmayan nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ve tamamen engellenmesi ve yok edilmesine imkân bulunmayan kayıp-kaçağın belli bir hedef doğrultusunda giderek azaltılması için gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik özendirici ve teşvik edici uygulamalarla, kaliteli ve sürekli elektrik hizmetini temin için gerekli önlemleri almakla görevlidir.
Davaya konu olan kayıp-kaçak bedeli, 4628 sayılı Kanun'un Geçici 9. maddesinde ulusal tarife adı altında Kurul tarafından belirlenerek uygulanmaktadır. Ulusal tarife uygulaması ile, kayıp-kaçağın yüksek olduğu dağıtım bölgelerinin maliyetleri, geçici bir süre için, kayıp-kaçağın düşük olduğu dağıtım bölgelerindeki kullanıcılardan karşılanmaktadır. Bu uygulama, 4628 ve 6446 sayılı Kanunlarla belirlenen bir geçiş dönemiyle sınırlı olarak "fiyat eşitleme mekanizması" adı verilen ulusal tarife düzenlemesinden kaynaklanmaktadır. Fiyat eşitleme mekanizması, tek bir satış fiyatı olması için, dağıtım bölgeleri arasındaki maliyet farklılıklarını ortalama birim fiyatta eşitleme ve dağıtım bölgeleri arasında çapraz sübvansiyon yapma yetkisi vermektedir.
Geçiş döneminde öngörülen "fiyat eşitleme mekanizması"nın temel amacının; toplumsal nitelikli olan aşırı yüksek kayıp-kaçakların toplumun bütünü tarafından eşit olarak bölüşülmek suretiyle ödenmesi, geçiş dönemi sonuna kadar abone grupları arasındaki çapraz sübvansiyonun tedrici olarak azaltılması ve geçiş dönemi sonunda her dağıtım bölgesinin ve abone grubunun kendi maliyetlerine katlanmaya başlaması olduğu dikkate alındığında ve bu sistemin verimli dağıtım şirketlerinin faaliyette bulunduğu istikrarlı ve doğal tekel niteliğini haiz faaliyetler dışında kalan faaliyetlerin serbest rekabet koşullarında yürütüldüğü bir piyasa yapısını hedeflediği gözetildiğinde, fiyat eşitleme mekanizması ile öngörülen sistemin eşitlik, hakkaniyet ve nesafet ilkeleriyle bağdaşmadığından söz etmek mümkün değildir.
Bu itibarla, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve tedarikinde oluşan ve maliyetin bir parçası olan kayıp-kaçak bedelinin, elektrik piyasası faaliyetlerinin düzgün yürütülmesi, kaliteli ve sürekli bir elektrik hizmeti sağlanmasının temini için Kurum tarafından belirlenen hedef kayıp-kaçak oranları ölçüsünde tüketicilere yansıtılmasında ve buna yönelik tesis edilen dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Fazla yatırılan …-TL harcın istemi hâlinde davacıya iadesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 26/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.