Danıştay 13. Daire 2017/1747 Esas 2021/3575 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/1747
Karar No:2021/3575


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü
[...] Uets

VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... İnşaat Turizm Temizlik Emlak Dış Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...
[...] Uets

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Karayolları ... Bölge Müdürlüğü'nce 07/01/2016 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen ... ihale kayıt numaralı "Bursa Çevre Otoyolu ve Bağlantı Yollarında Rutin Bakım ve Peyzaj İşleri Hizmet Alımı İşi" ihalesinin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu ihalede teklifleri sınır değerin altında olduğu tespit edilen 13 istekliden 11/01/2016 tarihli yazı ile aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan isteklilerden yalnızca ... Temizlik İnşaat Taahhüt Nakliye Peyzaj Petrol Danışmanlık Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.'nin (...) aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülerek 25/01/2016 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin anılan istekli üzerinde bırakılması üzerine bakılan davanın açıldığı; dosyanın incelenmesinden, davalı idarenin 11/01/2016 tarihli aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısında, birim fiyat teklif cetvelindeki KGM/70.004-K, KGM/70.007-K, KGM/70.008-K, KGM/70010-K, KGM/70.011-K, KGM/70.023, KGM/03.587, KGM/37.010K-5A, KGM/37.010K-6A, KGM/15.047K-2A, KGM/37.091K-1A, KGM/37.081K-1 poz numaralı iş kalemlerinin teklifte önemli maliyet bileşeni olarak belirlendiği, söz konusu bu iş kalemlerine ilişkin malzeme, işçilik, makina, nakliye vb. girdi cinslerinin belirlenerek analiz formatlarının bahse konu açıklama isteme yazısı ekinde isteklilere verildiği, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından verilen aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, açıklama istenilen iş kalemlerinden KGM/03.587 poz numaralı "vinç çalıştırılması" kalemine ilişkin olarak açıklama isteme yazısı ekinde verilen analiz formatına uygun şekilde Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ilan edilen asgari fiyatlar üzerinden açıklama yapıldığı, bununla beraber açıklama istenilen diğer iş kalemlerine ait giderlerin tevsikine ilişkin olarak ... Peyzaj İnş. San. Tic. Ltd. Şti.'nden alınmış meslek mensubu onaylı fiyat teklifi ve eki satış tutarı tespit tutanağının sunulduğu, anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında belirtilen iş kalemlerine ilişkin olarak analiz formatlarında yer verilen malzeme, işçilik, makina, nakliye vb. girdilere ilişkin olarak ayrı ayrı açıklama yapılması gerekirken anılan iş kalemlerinin tamamı için tek bir fiyat teklifi alındığı, bununla birlikte ihale tarihinde yürürlükte bulunan saatlik asgari ücret göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu fiyat teklifinde KGM/70.007-K, KGM/70.008-K, KGM/70.010-K, KGM/37.010K-5A, KGM/37.010K-6A, KGM/37.081K-1 poz numaralı iş kalemleri için alınan fiyatların bahse konu iş kalemleri kapsamında yer alan işçilik ücretlerini dahi karşılamadığı, anılan iş kalemleri içerisinde yer alan, malzeme, makina, nakliye vb. giderlerin de söz konusu fiyat teklifi ile açıklanmasının mümkün olmadığı anlaşıldığından, ... firması tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuat hükümlerine uygun olmaması nedeniyle, bu firma üzerinde bırakılan dava konusu ihalenin hukuka uygunluk taşımadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği, itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kamu İhale Kurumu'nca yapılan inceme neticesinde verilen karara karşı dava sürecinin devam ettirilmesi gerekirken ihalenin iptali talebiyle açılan davanın bu yönü itibarıyla da hukuka aykırı olduğu, dava dilekçesinde yer alan ve söz konusu Kamu İhale Kurulu kararına karşı usul ve esas yönünden öne sürülen iddiaların idarelerine yöneltilemeyeceği, ihale sürecinin usulüne uygun şekilde tamamlandığı, sözleşme imzalanarak işe başlanıldığı, tesis edilen işlemler ile ihalede hukuka aykırılık bulunmadığı, davacının şikâyet başvurusunda ihalenin hukuka aykırı olduğu yönünde hiçbir ifadeye yer vermediği, ancak işbu davada ihalenin hukuka aykırı olduğunu ileri sürdüğü, Mahkemenin iptal kararının ihale süreci ve sözleşme aşaması tamamlanmış olan bir ihalede kamu yararının sağlanmasını geciktireceği, ikinci bir ihale yapılması hâlinde ise kamu kaynaklarının zayi olabileceği, harçtan muaf olan idareleri aleyhine harca hükmedilemeyeceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü'nce 07/01/2016 tarihinde açık ihale usulüyle "Bursa Çevre Otoyolu ve Bağlantı Yollarında Rutin Bakım ve Peyzaj İşleri Hizmet Alımı İşi" ihalesi gerçekleştirilmiş, ihaleye katılan 17 istekliden 13 tanesinin teklifinin sınır değerin altında olduğu tespit edilerek 11/01/2016 tarihli yazı ile aşırı düşük teklif açıklaması istenilmiştir. Aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan 4 istekliden yalnızca ... firmasının aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülerek 25/01/2016 tarihli ihale komisyonu kararı ile anılan istekli ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi, davacı şirket ise en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmiştir.
Bunun üzerine davacı şirket tarafından, aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan 4 istekliden 3 tanesinin açıklamasının uygun bulunmadığı, ancak ihale üzerinde bırakılan firmanın açıklamasının kabul edildiği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunduğu aşırı düşük teklif açıklamalarının geçersiz sayılması gerektiği iddiasıyla 04/02/2016 tarihinde davalı idareye yapılan şikâyet başvurusunun reddedilmesi sonrasında ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu ileri sürülmek suretiyle Kamu İhale Kurumu'na 15/02/2016 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Anılan başvurunun Kamu İhale Kurulu'nun (Kurul) 07/03/2016 tarih ve 2016/UH.III-750 sayılı kararıyla şekil yönünden reddedilmesi üzerine hem söz konusu Kurul kararının hem de 07/01/2016 tarihli ihalenin iptali istemiyle açılan davada; ... İdare Mahkemesi'nce aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabileceği, farklı Mahkemelerin yetki alanında bulunan söz konusu işlemlere karşı ayrı ayrı dava açılması gerektiği sonucuna varılarak 16/06/2016 tarih ve E:..., K:... sayılı kararla dilekçenin reddine karar verilmiştir. Davacı tarafından bu karara uyularak süresi içerisinde 07/03/2016 tarih ve 2016/UH.III-750 sayılı Kurul kararına karşı ayrı, 07/01/2016 tarihli ihaleye karşı ayrı dilekçelerle dava açılmış, dava konusu ihalenin iptal edilmesi talebiyle açılan işbu davada, yetkili yargı yeri olarak belirlenen ... İdare Mahkemesi'nce dava konusu ihalenin iptaline karar verilmiştir.
Öte yandan, yukarıda anılan Kurul kararına karşı açılan davada ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı iptal kararı üzerine alınan 02/11/2016 tarih ve 2016/MK-515 sayılı Kurul kararı ile esas incelemesine geçilmesine karar verilmiş, yapılan inceleme sonrasında 23/11/2016 tarih ve 2016/UH.III-2844 sayılı Kurul kararı ile ihale üzerinde bırakılan ... firmasınca sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu ve bu aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edilerek ... firmasının teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun şekilde yeniden gerçekleştirilmesi gerektiği yönünde karar verilmiştir. Mahkeme'nin anılan iptal kararı ise Dairemizin 12/01/2017 tarih ve E:2016/4601, K:2017/136 sayılı kararı ile kesin olarak onanmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinde, açılan davada idarî merci tecavüzü bulunup bulunmadığının inceleneceği; idari yargı yerlerinde dava açılmadan önce idari bir kuruluşa başvurulmasının kanun ile öngörülmesi durumunda, bu başvuru yerine getirilmeden dava açılması hâlinde idari merci tecavüzünden söz edileceği, bu durumda aynı Kanun'un 15. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, dava dilekçesinin görevli idare merciine tevdiine karar verileceği anlaşılmaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 53. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendinde, bu Kanun'a göre yapılacak ihalelerle ilgili olarak, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerin bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırmanın Kamu İhale Kurumu'nun görev ve yetkileri arasında bulunduğu; 54. maddesinde, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabileceklerin, 4734 sayılı Kanun'da belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilecekleri, şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularının, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idarî başvuru yolları olduğu; 55. maddesinde, şikâyet başvurusunun, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla, bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21. maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hâllerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılacağı; 56. maddesinde, idareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55. maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hâllerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabileceği; 57. maddesinde, şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihaî kararların Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde dava konusu edilebileceği kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kurallar uyarınca, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde ihale makamı tarafından yapılan işlemlere karşı, aday veya istekli ile istekli olabilecekler tarafından doğrudan dava açılamayacağından, bu işlemlere karşı, anılan Kanun hükümlerinde öngörülen usullere göre ihaleyi yapan idareye yapılacak şikâyet başvurusundan sonra, Kamu İhale Kurumu'na yapılacak itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kamu İhale Kurulu tarafından verilen kararlara karşı dava açılabilmesi mümkündür.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu ihalede ... firmasının ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenerek ihalenin bu firma üzerinde bırakıldığı, davacının ise en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiğine ilişkin 25/01/2016 tarihli ihale komisyonu kararının davacı şirkete tebliğ edilmesi sonrasında davacı tarafından ... firmasının aşırı düşük teklif açıklamasına karşı şikâyet başvurusunda bulunulduğu, anılan başvurunun reddi üzerine yapılan itirazen şikâyet başvurusunun 07/03/2016 tarih ve 2016/UH.III-750 sayılı Kurul kararıyla şekil yönünden reddedildiği, bu işleme karşı açılan dava neticesinde verilen iptal kararı doğrultusunda işin esası incelenerek ... firmasının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı gerekçesiyle düzeltici işlem belirlenmesine yönelik Kurul kararının alındığı, davacı tarafından ihalenin iptali istemiyle davalı idareye yapılmış başkaca bir başvuru ve bu başvuru neticesinde alınmış bir Kurul kararının bulunmadığı, doğrudan dava konusu ihalenin iptal edilmesi talebiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, 4734 sayılı Kanun'da öngörülen usul izlenerek, idarî dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu başvuru yolu olan şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kamu İhale Kurulu'nca verilecek karar dava konusu edilebileceğinden, zorunlu başvuru yolları tüketilmeden açılan davada idarî merci tecavüzü bulunduğu dikkate alındığında, 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesi uyarınca dava dilekçesinin Karayolları Genel Müdürlüğü'ne tevdiine karar verilmesi gerekirken Mahkeme tarafından esasın incelenmesi suretiyle dava konusu ihalenin iptali yönünde verilen kararda usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi ile 20/A maddesi uyarınca DAVA DİLEKÇESİNİN KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NE TEVDİİNE;
4. Aşağıda ayrıntısı gösterilen ...-TL ilk derece yargılama giderinin davacı şirket üzerinde bırakılmasına, ...-TL davalı temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 15. maddesinin 2. fıkrası uyarınca vekâlet ücretine hükmedilmemesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara, istemi hâlinde ilk derece aşamasında kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
6. Dava dilekçesinin bir örneği Karayolları Genel Müdürlüğü'ne tevdi edilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 26/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.