Danıştay 8. Daire 2021/5175 Esas 2021/4860 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/5175
Karar No : 2021/4860


İstemde Bulunan : … Valiliği
Davalı : …
İstemin Özeti : Amasya İli, … İlçesi Belediye Meclis Üyesi … ’ın 5393 sayılı Belediye Kanununun 29. maddesi uyarınca meclis üyeliğinden düşürülmesi istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Hakkında üyelikten düşürülme istenen tarafından, bir limited şirketin yetkili temsilcisi olduğu, bu şirketin aynı zamanda Ziraat Odası üyesi de olduğu, ziraat odası yönetim kurulundaki görevini kendi adına yürütmediği, şirketi yetkili temsilci sıfatıyla şirket adına yönetim kurulunda görev yaptığı ileri sürülerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : İstem, Amasya İli, … İlçesi Belediye Meclis Üyesi ... ’ın 5393 sayılı Belediye Kanununun 29. maddesi uyarınca meclis üyeliğinden düşürülmesine ilişkindir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 29. maddesinde, belediye meclis üyeliğine seçilme yeterliğinin kaybedilmesi durumunda, valinin bildirmesi üzerine Danıştay tarafından üyeliğin düşmesine karar verileceği kuralı yer almıştır.
2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları Ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun "Seçilme Yeterliliği" başlıklı 9. maddesinde; "2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 11 inci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı belediye başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilir", "Adaylık" başlıklı 10. maddesinde de," Anayasa ve kanunlarda yazılı şartlara uygun olarak, seçilme yeterliliğine sahip olan her vatandaş bir siyasi parti listesinden veya bağımsız olarak il genel meclisi üyeliğine, belediye başkanlığına veya belediye meclisi üyeliğine adaylığını koyabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Anayasanın 76. maddesinin son paragrafında da," Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organı mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ile Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler." kuralı yer almaktadır.

2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde ise Anayasanın yukarıda aktarılan maddesinden daha ayrıntılı bir düzenleme yapılarak, yine sayma yoluyla belirlenen bazı görevleri yürütenler için seçilme yeterliliğinin özel şartı bu madde ile de belirlenmiştir.
"Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler" başlıklı bu maddede," Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organı mensupları, yükseköğretim kurumundaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları, subay ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar, genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce, seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinde Belediye Meclisi Üyesi seçilen …’ın, … Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olması nedeniyle seçilme yeterliliğini kaybettiğinden bahisle 5393 sayılı Kanun'un 29. maddesi uyarınca belediye meclis üyeliğinden düşürülmesinin istenildiği anlaşılmıştır.
Yukarıya aktarılan mevzuat incelendiğinde 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinin gerekçesinde de belirlendiği üzere, milletvekili ve mahalli idare seçimlerine katılanların seçimden belli bir süre önce görevlerinden ayrılmasının öngörülme sebebi; yürüttükleri görevler dikkate alındığında bu kişilerin sahip oldukları statüden yararlanarak diğer adaylardan avantajlı konuma geçmeleri, seçmenler üzerinde kendi yararlarına bir durum yaratmaları ve yürüttükleri görevden kaynaklanan yetkilerini amacına aykırı kullanmalarının önlenmesidir.
Kanun koyucu, seçimle gelinen görevlerin öncelikli ve önemli bir kamu hizmet olması nedeniyle yürütülen bazı görevlerden bağımsız kılınmasını amaçlamıştır. Bu amacın gerçekleştirilebilmesi içinde, yürütülen görevden ayrılma sürecinin, adaylığa başvurmadan önce başlaması gerektiği kabul edilmiştir.
Bu durumda, belediye meclis üyesi seçildikten sonra, bu göreve aday olmaya engel olan başka bir görevi de yürüttüğü anlaşılan ...’ın; belediye meclis üyeliği seçilme yeterliğini sonradan kaybettiği açıktır.
Açıklanan nedenlerle, 5393 sayılı Kanunun 29. maddesi uyarınca Amasya İli, ...Belediyesi Meclis Üyesi olan ...’ın Belediye Meclis Üyeliğinin düşürülmesi isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
İstem, Amasya İli, ...İlçesi Belediye Meclis Üyesi ...’ın 5393 sayılı Belediye Kanununun 29. maddesi uyarınca meclis üyeliğinden düşürülmesine ilişkindir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 29. maddesinde, belediye meclis üyeliğine seçilme yeterliğinin yitirilmesi durumunda, valinin bildirmesi üzerine Danıştay tarafından üyeliğin düşmesine karar verileceği kuralı yer almıştır.
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun "Seçilme Yeterliliği" başlıklı 9. maddesinde; "2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 11 inci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı belediye başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilir", "Adaylık" başlıklı 10. maddesinde de," Anayasa ve kanunlarda yazılı şartlara uygun olarak, seçilme yeterliliğine sahip olan her vatandaş bir siyasi parti listesinden veya bağımsız olarak il genel meclisi üyeliğine, belediye başkanlığına veya belediye meclisi üyeliğine adaylığını koyabilir." hükmüne yer verilmiştir. Öte yandan, aynı Kanunun 17. maddesinde, mahalli idareler seçimlerine katılabilmek için yürütmekte olan görevlerinden ayrılmak zorunda olmayanlar belirlenmiş iken, görevden ayrılması gerekenlere ilişkin bir kurala yer verilmemiş ise de, bu Kanunun 36. maddesinde, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde uygulanacak Kanunlar arasında 2839 sayılı Kanuna atıf yapılmıştır.
Anayasanın 76. maddesinin son paragrafında da, "Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organı mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ile Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler." kuralı yer almaktadır.
2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde ise Anayasanın yukarıda aktarılan maddesinden daha ayrıntılı bir düzenleme yapılarak, yine sayma yoluyla belirlenen bazı görevleri yürütenler için seçilme yeterliliğinin özel şartı bu madde ile de belirlenmiştir.
"Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler" başlıklı bu maddede, "Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organı mensupları, yükseköğretim kurumundaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları, subay ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları

ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar, genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce, seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; 2019 yılı mahalli idare seçimlerinde ...Belediye Meclis üyesi seçilen ...'ın 06.02.2019 tarihinde ...Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığına seçildiği, görevinden ayrılmadan yerel seçimlere katıldığı ve halen her iki görevi birlikte yürüttüğü, konuyla ilgili yapılan ihbar sonrası Yüksek Seçim Kurulu'ndan görüş istenildiği, Yüksek Seçim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararında, Kurul'un kendi görev ve yetkilerini düzenleyen kurallara ve Belediye Kanunu'nun 29. maddesine atıf yapılarak ...'ın ziraat odasındaki görevinden istifa etmeden belediye meclis üyeliği adaylığına ilişkin yapılan itiraz bakımından, 31 Mart 2019 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimi sonuçları kesinleştiğinden, seçim hukuku bakımından yapılacak işlem bulunmadığına, Anayasa ve Yasalarla Yüksek Seçim Kuruluna verilen görev ve yetkiler içinde, Kuruldan sorulan hususla ilgili olarak bir görev ve yetki verilmediği, bu itibarla bu iki görevi birlikte yürütüp yürütemeyeceği hususunun idari makamlarca değerlendirilmesi gereken bir konu olduğundan görüş bildirilmesine yer olmadığına karar verilmesi üzerine Amasya Valiliği tarafından Belediye Kanunu'nun 29. maddesinin 3. fıkrası uyarınca işlem yapılması isteminde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıya aktarılan mevzuat incelendiğinde, 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinin gerekçesinde de belirlendiği üzere, milletvekili ve mahalli idare seçimlerine katılanların seçimden belli bir süre önce görevlerinden ayrılmasının öngörülme sebebi; yürüttükleri görevler dikkate alındığında bu kişilerin sahip oldukları statüden yararlanarak diğer adaylardan avantajlı konuma geçmeleri, seçmenler üzerinde kendi yararlarına bir durum yaratmaları ve yürüttükleri görevden kaynaklanan yetkilerini amacına aykırı kullanmalarının önlenmesidir.
Kanun koyucu, seçimle gelinen görevlerin öncelikli ve önemli bir kamu hizmet olması nedeniyle yürütülen bazı görevlerden bağımsız kılınmasını amaçlamıştır. Bu amacın gerçekleştirilebilmesi için de, yürütülen görevden ayrılma sürecinin, adaylığa başvurmadan önce başlaması gerektiği kabul edilmiştir.
Bu durumda, mevcut kuralların amacı ve öngörüsü bir bütün olarak dikkate alındığında, gerek Anayasada gerek Medeni ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmede tanınmış ve güvence altına alınmış bir hakkın kullanmasına yönelik olarak getirilen bu sınırlamanın, bu hakkın özüne aykırı bir durum yaratmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Bir başka anlatımla, seçilme yeterliliği açısından, yürütülen bazı görevlerin niteliği dikkate alınarak, bu görevlerden ayrılmadan

aday olunamayacağı gibi, seçimle gelinen görevlerin devamında da bu görevlerin yürütülemeyeceğine ilişkin olarak getirilen kısıtlama, hukuk devleti ve demokratik toplum gereklerine uygun bulunmaktadır.
Olayda, ...'ın kamu kurumu niteliğindeki bir meslek kuruluşunun yönetim kuruluna 2019 yılı mahalli idareler genel seçimleri öncesinde seçildiği, anılan seçimde ...İlçesi Belediye Meclisi üyeliğine bu görevinden ayrılmaksızın aday olduğu ve seçilerek belediye meclis üyeliği görevine başladığı, seçimden sonra da Oda yönetim kurulu başkan yardımcısı olarak halen iki görevi birlikte yürütmeye devam ettiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, aday olma ve dolayısıyla seçilme yeterliliğini taşımadığı göreve seçilen ve belediye meclis üyesi seçildikten sonra, bu göreve aday olmaya engel olan başka bir görevi de yürüttüğü anlaşılan ...'ın, meclis üyeliği görevine devam etmesi yasal olarak mümkün bulunmadığından istemin kabulü gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, seçilme yeterliğini kaybeden Amasya İli, ...İlçesi Belediye Meclis Üyesi ...'ın 5393 sayılı Kanunun 29. maddesi hükmü uyarınca Belediye Meclis Üyeliğinden düşürülmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş (15) gün içerisinde İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz yolu açık olmak üzere, 26/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.