Danıştay 8. Daire 2020/271 Esas 2021/4846 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/271
Karar No : 2021/4846


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dış kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında yapılan sınavlarda başarılı olan davacı tarafından, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle davacının subay adaylığının sonlandırılmasına ilişkin işlemin iptali ile dava konusu işlem nedeniyle uğranıldığı iddia edilen 10.000,00-TL maddi ve 10.000,00-TL manevi zararın yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacının yürüteceği askerlik görevinin özelliği ve hassasiyeti dikkate alındığında, güvenlik soruşturmasının olumlu olması kamu hizmetinin yürütülmesi açısından büyük önem arz etmekte olup, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin değerlendirmesi sonucu davacıya isnat olunan eylemlerin davacının güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını olumsuz olarak sonuçlandıracak nitelikte olduğu görülmekle, güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğundan bahisle muvazzaf astsubay adaylığının sonlandırılmasına ilişkin 08/08/2017 tarihli işlemin ve bu işlemin dayanağı olan 14/07/2017 tarihli MSB Üst Değerlendirme Komisyonu kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, üniversitede yükseköğrenim gören diğer iki kardeşi gibi hanede tek çalışan olan babasının gönderdiği harçlık ve ödemelerle beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşıladığı, okuluna yakın faaliyet gösteren ve bütçesine uygun yalnızca iki yurtta farklı tarihlerde barınma imkanı bulabildiği, bu sebeple 2010-2011 ve 2011-2012 eğitim öğretim yıllarında … Pansiyon isimli, 2012-2013 eğitim öğretim yılında … Apart isimli ve nihayet 2013-2014 eğitim öğretim yıllında … Pansiyon isimli işletmede/yurtlarda kaldığı, kaldığı bu yurtların 15 Temmuz 2016 tarihinde hain darbe girişiminde bulunan FETÖ/PDY isimli terör örgütüne bağlı oldukları gerekçesiyle kapatılan yurtlar arasında olmadığı, bu sebeple dava konusu edilen idari işlemin sebep unsuru bakımından açıkça hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, bakılmakta olan davada yetkili yargı yerinin Onikinci Daire tarafından tespit edildiği görüldüğünden, yetkili yargı yeri yönünden Dairemizce ayrıca bir inceleme yapılmadan işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Deniz Kuvvetleri Komutanlığı 2017 yılı dış kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında yapılan sınavlarda başarılı olan davacının güvenlik soruşturması işlemlerinin başlatıldığı, güvenlik soruşturması kapsamında davacı hakkında yapılan araştırmada elde edilen "Davacının FETÖ/PDY ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle kapatılan yurtlarda 2011-2013 döneminde kaldığı" şeklinde bilgi notunun Milli Savunma Bakanlığı Üst Değerlendirme Komisyonu üyelerince ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi neticesinde olumsuz olarak kabul edilmesi üzerine davacının muvazzaf subay adaylığının 08/08/2017 tarihinde sonlandırılması nedeniyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 1. maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır...
Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmü yer almıştır.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 9. maddesinde, ''Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılır.'' düzenlemesine; yine dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 11. maddesinde ise, ''Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak:
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı,
c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı.
d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni,
f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır.'' düzenlemesine,
12. maddesinde, ''Bu Yönetmelik kapsamına giren bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında aşağıdaki yöntem izlenir: a) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formundaki sorular nüfus kayıtlarında yapılan tashih ve değişiklikler belirtilmek ve isimler açıkca yazılmak suretiyle cevaplandırılır ve nüfus cüzdanı örneği noksansız olarak doldurularak istek yazısı ekinde soruşturmayı yapan makama bildirilir. b) Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması istenilen kişiler için kurum ve kuruluşunca Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden sağlanan adli sicil kaydıyla ekteki formdan bir örneği kişinin nüfusa kayıtlı olduğu il valiliğine, bir örneği ikamet ettiği il valiliğine, bir örneği Emniyet Genel Müdürlüğüne, bir örneği de ilgisine göre Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir. Bir örneği de istekte bulunan kurum ve kuruluşun dosyasında saklanır. Türk Silahlı Kuvvetlerince yaptırılacak arşiv araştırmalarında forma adli sicil kaydının eklenmesi zorunlu değildir...'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Öte yandan, Fakülte ve Yüksek Okullar Askerî Öğrenci Komutanlıkları ve Öğrencileri ile Fakülte ve Yüksek Okullardan Yetişen Subaylara Ait Yönetmeliğin 25. maddesinde "En az 4 yıl süreli fakülte ve yüksek okulları kendi nam ve hesabına bitirenler ile bu öğrenimlerini müteakip lisansüstü öğrenim yapmış olanlardan muvazzaf subay olmak için müracaat edenler hakkında aşağıdaki nitelikler aranır.
a. Sosyal durum, ahlâk ve karekterle ilgili şartlar :... (4) (Değişik: RG-11/09/1986-19218) Yapılacak güvenlik soruşturmasından olumlu sonuç almak, ..." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerekmektedir.
Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, devletlerin milli güvenliğin korunması amacını gerçekleştirmede sahip oldukları takdir yetkisinin geniş olduğunu kabul etmektedir. AİHM, Sözleşme'ye taraf devletin milli güvenliği korumak için yetkili ulusal makamlarına ilk olarak kişiler hakkında bilgi toplama ve halka açık olmayan siciller tutma, ikinci olarak milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışmak isteyen adayların bu işe uygunluğunu takdir ederken bu bilgiyi kullanma yetkisi veren kurallara sahip olmaları gerektiğinde kuşku bulunmadığını belirtmektedir. (Leander/İsveç, B.No: 9248/81, 26/3/1987, § 59).)
Uyuşmazlık konusu olayda; davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde davacı hakkında FETÖ/PDY ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle kapatılan yurtlarda 2011-2013 döneminde kaldığı şeklinde bilgi notuna istinaden güvenlik soruşturması olumsuz değerlendirilerek ilişiği kesilmiştir.
Diğer taraftan güvenlik soruşturması kapsamında davacı hakkında elde edilen bilgi notunda herhangi bir yurt ismine yer verilmediği ve ayrıntılı bir açıklama yapılmadığı gibi davacı tarafından dosyaya sunulan bilgilerde herhangi bir FETÖ/PDY'ye bağlı bir yurtta kalmadığı, ... Pansiyon ve ... Apart isimli yerlerde kaldığı, bu yerlerin FETÖ/PDY'ye bağlı yurtlardan olmadığı ileri sürüldüğü görülmüş olup, davacının ileri sürdüğü bu iddiaların yeterince araştırılmadan Mahkemece karar verildiği görülmektedir.
Bu kapsamda eksik incelemeye dayalı verilen davanın reddi yolundaki Mahkeme kararını onayan Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.