Danıştay 8. Daire 2017/182 Esas 2021/4824 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/182
Karar No : 2021/4824


Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : …
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davalı) : … Genel Müdürlüğü
(… Sulama Birliği Başkanlığı)

İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi :İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Mersin İli … Köyü mevkiinde … parsel nolu taşınmazın maliki olan davacı tarafından,Mersin Sulama Birliğinin sulama sahası içerisinde bulunan çiftçilerin kendi imkanlarıyla çıkardıkları kuyu, sondaj ve yer altı suları ile dere sulamasına uygulanacak ücret tarifesine ilişkin … tarih ve … sayılı meclis kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; su kaynaklarının etkin, verimli ve düzenli bir şekilde kullanımını sağlayarak sulu tarımın arttırılması amacıyla faaliyette bulunan sulama birliklerinin, yetki sahası içerisinde kalan sulama tesislerinin işlevlerini aksatmadan devam ettirebilmeleri ve gerektiğinde tüm çiftçilerin bu tesislerden faydalanabilmelerini sağlamak amacıyla ana, yedek ve tersiyer kanallarının bakım ve onarımından sorumlu oldukları gibi tüzük hükümlerine göre belirlenen yetki sahası içerisindeki tüm yer altı ve yer üstü su kaynaklarını üzerindeki tasarruf ve tevzi yetkilerinin de birliklere ait olduğunun kabulü gerektiği; ayrıca, birlik tesislerinin sulama alanı içersinde kalan ve gerektiğinde bu olanaktan faydalanma imkanı bulunan arazi sahiplerinin yer altı yer üstü su kaynaklarından kendi imkanlarıyla yaptıkları sulamaların ücretlendirilmemesi, buradaki tesislerin bakım ve onarım masraflarına katılım yönünden çiftçiler arasında eşitsizliğe yol açacağı; buna göre, birlik sulama sahası içerisindeki çiftçilerin kendi imkanlarıyla çıkarttıkları kuyu, sondaj v.b. yer altı suları ile dere sulamalarından olası kuraklık veya suların kuruması durumunda birlik kanallarından su alabilmeleri için tesisleri ayakta tutmak amacıyla yapılan bakım ve onarım masrafları karşılığında dekar başına ücret berilenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı birlik meclis kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.
5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununun “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde; “Mahallî idare birliği: Birden fazla mahallî idarenin, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisini,..ifade eder.”, Kuruluş başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında “Birlik, birlik tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Bakanlar Kurulunun izni ile kurulur ve tüzel kişilik kazanır”, “Birlik Tüzüğü” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasında; “Birlik tüzüğü, birliği kuracak mahallî idarelerin meclislerinde üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla kabul edildikten sonra valinin; birlik birden fazla ildeki mahallî idarelerin katılımı ile kuruluyorsa İçişleri Bakanının onayı ile kesinleşir.”, işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan “Sulama Birlikleri” başlığını taşıyan 19. maddesinde “Sadece sulama amaçlı olarak kurulan mahallî idare birliklerinde birlik meclisi, 8 inci maddede belirtilen doğal üyeler ile belediye meclisi üyeliğine seçilme şartlarına sahip olan ve birliğin sulama faaliyetinden faydalanan mülk sahibi çiftçiler arasından birlik tüzüğünde gösterilen sayıda seçilecek üyelerden oluşur. Seçim, üye mahallî idare sınırları içinde birliğin sulama faaliyetinden faydalanan çiftçilerin katılımıyla o mahallî idare meclisinin gözetiminde yapılır. Arazinin beş yıldan fazla kiralanması halinde birlik meclis üyeliğine seçilme ve birlik meclisi üye seçimlerinde oy kullanma hakkı kiracıya aittir. Birlik üyesi mahallî idarelerin birlik meclisinde kaç üye ile temsil edilecekleri, o mahallî idare sınırları içindeki sulanan alanların birliğin sulama faaliyetinden faydalanan toplam alana oranına göre tespit edilir.Bu birliklerde birlik başkanı, ilk mahallî idareler genel seçimlerine kadar görev yapmak üzere seçilir.” hükümleri; '' Birliğin Gelirleri'' başlıklı 15. maddesinde ise; birlik üyelerinin birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları ile birlik meclisince belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretlerin birliğin gelirleri arasında olduğu hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 167 sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanunu'nun 4. maddesinde; "Yeraltı suyu işletme sahaları içinde 8 inci madde hükmüne göre belge alınarak açılması gereken kuyuların adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer vasıflariyle çekilecek su miktarı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tespit edilir.
Yer altı suyu işletme sahalarında 8 inci madde şümülüne giren her türlü yeraltı suyu tesisleri, Bayındırlık Bakanlığınca tanzim edilecek teknik talimatname hükümlerine göre meydana getirilir.
Kuyu açan kimse, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanmaya yetkilidir. (Ek cümleler: 3/7/2003-4916/22 md.) Bu miktarı aşan sular ile sulama, kullanma ve işlenerek veya doğal haliyle içme suyu olarak satılmak üzere çıkarılan yeraltı suları, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak suları (mazbut vakıflara ait sular hariç), 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verilir. Tahsil edilen kira gelirinden; yer altı veya kaynak suyunun çıktığı yer, köy sınırları içinde ise o yerdeki köy tüzel kişiliğine %15, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye % 25 oranında pay verilir.
Faydalı ihtiyaç miktarı,tahsis edilecek maksada göre ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tesbit edilir"; hükmüne yer verilmiştir. Aynı Kanunun 5. maddesinde; "ilan edilmiş yeraltı suyu işletme sahaları dışında her arazi sahibi; arazisinde yeraltı suyu aramak, suyu bulduktan sonra, bunun kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanmak hakkına maliktir.
Ancak bu işler 8 inci maddenin şümülüne girdiği takdirde belge alınması mecburidir. Faydalı ihtiyaç miktarı dördüncü madde hükümlerine göre tayin olunur";
Hükmü, 10. maddesinde; "Arama belgesine dayanarak arazisinde yeraltı suyu bulunan kimse, bu suyu kullanabilir. Ancak, bir ay içinde Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğüne müracaat ederek kullanma belgesi alır. (Ek fıkra: 13/2/2011-6111/126 md.; Değişik: 14/2/2013-6427/1 md.) Kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ölçüm sistemleri kurulmadan kullanma belgesi verilemez. Ölçüm sistemlerinin kurulmasını lüzumlu kılacak yeraltı suyunun; kullanım maksadı, miktarı, havza sınırı ve diğer hususlar Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça tespit edilir. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça tespit edilen hususlara ilişkin uygulama usul ve esasları ile ölçüm sistemine dair hususlar yönetmelikle belirlenir.
Su ölçüm sisteminin kurulmasına dair süre Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlığın kararıyla uzatılabilir" hükümleri yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, Mersin Sulama Birliğinin … tarih ve … sayılı kararı ile birlik sulama sahası içerisindeki çiftçilerin kendi imkanlarıyla çıkarttıkları kuyu, sondaj v.b. yer altı suları ile dere sulamalarından olası kuraklık veya suların kuruması durumunda birlik kanallarından su alabilmeleri için tesisleri ayakta tutmak amacıyla yapılan bakım ve onarım masrafları karşılığında dekar başına ücret belirlendiği, Mersin İli … Köyünde … parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, gayrimenkulünde açılmış yer altı su kuyusu ile ilgili olarak kuyu, sondaj ve dere sulamaları kapsamında 1.298,54.-TL tahakkuk ettirilmesi, işletme ve bakım ücretinin dayanağı meclis kararının iptali ve ödenen tutarın iadesi istemiyle 28.01.2011 tarihinde başvuruda bulunulduğu, anılan başvurunun … gün ve … sayılı işlemle reddedilmesi üzerine … tarih ve … sayılı birlik meclis kararının iptali ve ödenen 1.298,54.-TL tutarın yasal faizi ile birlikte tazmini istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda metnine yer verilen 5355 sayılı Yasa hükümleri uyarınca, Birlik tarafından; üyesi olan mahalli idarelerden katılma payı; hizmet alanı içinde Birlikçe sunulan hizmetten yararlanandan ise ücret talep edilebileceği; bunlar dışında Yasada yer almayan bir gelir türü ihdas edilemeyeceği ve birlikten hizmet almayandan ücret istenemeyeceği değerlendirilmektedir.
Öte yandan, yer altı sularının araştırılması, korunması ve kullanılması esaslarını belirleyen 167 sayılı Yasa uyarınca; yer altı sularının devletin hüküm ve tasarrufunda olmakla birlikte, taşınmazında kuyu açan kimsenin faydalı ihtiyacına yetecek miktarını kullanma hakkı olduğu; Yasa ile sınırı çizilen miktarı aşan kısmının ise tüketilemeyeceği gibi, bu tür suların işetilmesinin (yasa ile izin verilen durumlar hariç) mümkün olmadığı görülmekte olup; faydalı ihtiyaç için dahi ücretlendirmeye cevaz veren düzenlemenin yer almadığı anlaşılmaktadır.
Olayda; davalı birlikçe; kuyu suyu, yer altı suyu, dere suyu kullanan ve dolayısıyla birlikçe sunulan sulama suyundan faydalanmadığı açık olan çiftçilerden kayılma payı adı altında bir bedel alınacağını öngören tarife belirlendiği tartışmasızdır. Ayrıca hizmet almayan çiftçiden hizmet ücreti alınamayacağı gibi yer altı suyunun Birlikçe ücretlendirilemeyeceği ve işletilemeyeceği açık olduğundan; işlemde hukuka uyarlık; aksi gerekçe ile davayı reddeden mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 26/10/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY :
(X)- İdare ve Vergi Mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İdare Mahkemesince verilen kararın dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği oyu ile aksi yöndeki karara katılmıyorum.