Danıştay 8. Daire 2019/9805 Esas 2021/4863 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9805
Karar No : 2021/4863


TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVACILAR) Kendi adına asaleten, çocukları …'e velayeten ….
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Genel Müdürlüğü - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından; murisleri …'in 08.12.2016 tarihinde, yönetiminde bulunan … plakalı araç ile Zonguldak İlinden Devrek İlçesi istikametinde hareket halinde iken yolun 8+800 kilometresinde aracın direksiyon hakimiyetini kaybetmesi sonucu yolun kenarında bulunan elektrik direğine çarptıktan sonra 20-25 metre yükseklikten dere yatağına düşmesi sonucunda hayatını kaybetmesinde, Karayolları Genel Müdürlüğü'nün yol kenarına bariyer yapmayarak gerçekleşen ölüm olayında kusuru bulunduğundan bahisle, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, her bir davacı için 100,00 TL olmak üzere 300,00 TL destekten yoksun kalma, eş için 200.000,00 TL, her bir çocuğu için 100.000,00 TL olmak üzere 400.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… kararda; dava dosyası içeriği ve bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde, meydana gelen kazanın oluşumda, sürücü …'in gündüz vakti, meskun mahal dışındaki yol ve alanda, sevk ve idaresindeki otomobille seyri sırasında yola gereken dikkatini vermesi, hızını yol durumuna göre ayarlaması, direksiyon hakimiyetine ve aracını kaplama dışına çıkarmamaya özen göstermesi gerekirken bahsedilen bu hususlara riayet etmemiş olması neticesi kazanın meydana geldiği sonucuna ulaşılmış olması, bu durumun aksini gösteren tevsik edici başka bir bilgi ve belge sunulamaması karşısında, mevcut zararın idarenin hizmet kusuru nedeniyle değil, sürücünün tam kusuru sebebiyle meydana gelmiş olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; davacıların istinaf isteminin reddine, davalı idarenin istinaf isteminin kısmen kabulüyle Mahkeme kararının reddedilen maddi tazminat miktarı üzerinden vekalet ücreti hükmedilmemesi yönünden kaldırılmasına ve reddedilen 300,00-TL maddi tazminat miktarı için Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 13/2 nci maddesi uyarınca, 300,00-TL vekalet ücretinin davacılardan alınıp davalı idareye verilmesine, diğer istemlerinin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Mahkemece keşif yapılmadan karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, olaydan sonra kaza mahalline davalı idare tarafından beton ve korkuluk yerleştirildiği, hükme esas alınan Adli Tıp Kurumu raporunda hatalar bulunduğu; davalı idare tarafından ise eksik vekalet ücretine hükmedildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece istemin reddi gerektiği savunulmakta olup, davacılar tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacıların murisi …'in 08.12.2016 tarihinde Zonguldak-Devrek istikametinde yolun 8+800 kilometresinde aracın direksiyon hakimiyetini kaybetmesi sonucu yolun kenarında bulunan elektrik direğine çarptıktan sonra 20-25 metre yükseklikten dere yatağına düşmesi sonucunda vefat ettiği, bahse konu kazanın meydana geldiği karayolunun davalı idarenin yetki ve sorumluluk sahasında olduğu, yol koruma bariyerleri ve uyarı levhaları bulunmadığı, sürücü …'in ölümünün seyir halindeyken elektrik direğine çarpması neticesinde gerçekleşmediği, çarpma sonucu aracın yol koruma bariyerleri bulunmayan yoldan 20-25 mt aşağıda bulunan dereye düşmesi sonnucu gerçekleştiği, yol kerarında koruma bariyerlerinin bulunması durumunda, aracın elektrik direğine çarptıktan sonra yol koruma bariyerlerine çarparak dereye düşmesinin engellenmiş olacağı, bu durumun açıkça davalı idarenin kusurunun bulunduğu gerçeğini ortaya koyduğu iddialarıyla fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, her bir davacı için 100,00 TL olmak üzere 300,00 TL destekten yoksun kalma, eş için 200.000,00 TL, her bir çocuğu için 100.000,00 TL olmak üzere 400.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle önce adli yargıda Karayolları Genel Müdürlüğü'ne karşı dava açıldığı, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın görev yönünden reddine karar verildiği ve anılan kararın 03.01.2018 tarihinde kesinleştiği, davacılar tarafından 01.11.2017 tarihli dilekçeyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, başvurunun reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 1. maddesinde, Kanunun amacının karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlayacak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemek olduğu; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, bu Kanunun trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulamasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsadığı ve bu kanunun karayollarında uygulanacağı belirtilmiş olup; 7. maddesinde, yapım ve bakımdan sorumlu olduğu karayollarında can ve mal güvenliği yönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlemleri almak ve aldırmak Karayolları Genel Müdürlüğü'nün görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Öte yandan 2918 sayılı Kanun'un 19/01/2011 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6099 sayılı Yasanın 14. maddesiyle değişik 110. maddesinde "İşleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dahil, bu Kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür. Zarar görenin kamu görevlisi olması, bu fıkra hükmünün uygulanmasını önlemez. Hemzemin geçitte meydana gelen tren-trafik kazılarında da bu Kanun hükümleri uygulanır." hükmü, aynı Kanun'un 6099 sayılı Kanun'un 15. maddesiyle eklenen Geçici 21. maddesinde ise; "Bu Kanunun 110 uncu maddesinin birinci fıkrasının göreve ilişkin hükmü, yürürlüğe girdiği tarihten önce idari yargıda ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılmış bulunan davalara uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun'un "Yargı merciilerinin uyuşmazlık mahkemesine başvurmaları" başlıklı 19. maddesinde; "Adli ve idari yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan veya incelemekte olan bir yargı mercii davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinin karar vermesine değin erteler. Yargı merciince, önceki görevsizlik kararına ilişkin dava dosyası da temin edilerek, gerekçeli başvuru kararı ile birlikte dava dosyaları Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, davalı idarenin bakım ve sorumluluğunda olan karayolunda gerekli düzenleme yapılmadığı ve yeterli tedbir alınmadığından bahisle meydana geldiği ileri sürülen olaydan kaynaklanan zararın tazmini isteminden kaynaklanmaktadır.
2918 sayılı Yasanın 110'uncu maddesinin 1. fıkrasının iptali istemiyle …Asliye Hukuk Mahkemesi ve … Asliye Hukuk Mahkemesince yapılan itiraz başvuruları üzerine konuyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, şu gerekçe ile anılan kuralı Anayasaya aykırı görmemiş ve iptal istemini oy birliğiyle reddetmiştir: “… Anayasa Mahkemesi’nin daha önceki kimi kararlarında da belirtildiği üzere, tarihsel gelişime paralel olarak Anayasa’da adli ve idari yargı ayırımına gidilmiş ve idari uyuşmazlıkların çözümünde idare ve vergi mahkemeleriyle Danıştay yetkili kılınmıştır. Bu nedenle, genel olarak idare hukuku alanına giren konularda idari yargı, özel hukuk alanına giren konularda adli yargı görevli olacaktır. Bu durumda, idari yargının görev alanına giren bir uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevlendirilmesi konusunda yasa koyucunun mutlak bir takdir yetkisinin bulunduğunu söylemek olanaklı değildir. Ancak, idari yargının denetimine bağlı olması gereken idari bir uyuşmazlığın çözümü, haklı neden ve kamu yararının bulunması halinde yasa koyucu tarafından adli yargıya bırakılabilir. İtiraz konusu kural, trafik kazasında zarar görenin asker kişi ya da memur olmasına, aracın askeri hizmete ilişkin olmasına veya olayın hemzemin geçitte meydana gelmesi durumlarına göre farklı yargı kollarında görülmekte olan 2918 sayılı Yasadan kaynaklanan tüm sorumluluk davalarının adli yargıda görüleceğini öngörmektedir. İtiraz konusu düzenlemenin gerekçesinde de ifade edildiği gibi, askeri idari yargı, idari yargı veya adli yargı kolları arasında uygulamada var olan yargı yolu belirsizliği giderilerek söz konusu davalarla ilgili olarak yeknesak bir usul belirlenmektedir. Aynı tür davaların aynı yargı yolunda çözümlenmesi sağlanarak davaların görülmesi ve çözümlenmesinin hızlandırıldığı, bu suretle kısa sürede sonuç alınmasının olanaklı kılındığı ve bunun söz konusu davaların adli yargıda görüleceği yolunda getirilen düzenlemenin kamu yararına yönelik olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, 2918 sayılı Yasada tanımlanan karayolu şeridi üzerindeki araç trafiğinden kaynaklanan sorumlulukların, özel hukuk alanına girdiği konusunda bir tartışma bulunmamaktadır. İdare tarafından kamu gücünden kaynaklanan bir yetkinin kullanılması söz konusu olmadığı gibi, aynı karayolu üzerinde aynı seyir çizgisinde hareket eden, bu nedenle aynı tür risk üreten araçlar arasında özel-kamu ayırımı yapılmasını gerektiren bir neden de yoktur. Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa’nın 2.,125. ve 155. maddelerine aykırı değildir. İtirazın reddi gerekir…” (Any. Mah.nin 26/12/2013 gün ve E.2013/68, K.2013/165 sayılı kararı; R.G. 27.3.2014, Sayı: 28954, s.136-147.)
Uyuşmazlık Mahkemesi de Anayasa Mahkemesinin yukarıda yer verilen 26/12/2013 gün ve E.2013/68, K.2013/165 sayılı kararını referans alarak, "...Anayasa’nın 158. maddesinin son fıkrasında “Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesi’nin kararı esas alınır.” denilmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda gerekçesine yer verilen kararı, yasa koyucunun idari yargının görevine giren bir konuyu adli yargının görevine verebileceğine, dolayısıyla 2918 sayılı Kanunun 110. maddesinin birinci fıkrası ile öngörülen, bu Kanun’dan doğan tüm sorumluluk davalarının adli yargıda görülmesi düzenlemesinin Anayasa’ya aykırı bulunmadığına dair olup, esas itibariyle görev konusunda verilmiş bir karardır ve Anayasa’nın 158. maddesi uyarınca, başta Mahkememiz olmak üzere diğer yargı organları bakımından da uyulması zorunlu bir karar mesabesindedir.
Bu durumda, 2918 sayılı Yasanın 19/01/2011 tarihinde yürürlüğe giren 110. maddesi ile Anayasa Mahkemesi’nin işaret edilen kararı gözetildiğinde, bahsi geçen Kanun maddesinin karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzeninin sağlanarak trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri kapsadığı ve Kanunun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev yetki ve sorumlulukları ile, çalışma usullerini kapsadığı, dolayısıyla meydana gelen zararın tazmini istemiyle açılan bu davanın da adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır..." gerekçesiyle benzer uyuşmazlıklarda adli yargının görevli olduğu sonucuna
ulaşmıştır. (Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı, E:2014/834, K:2015/79). Yine Uyuşmazlık Mahkemesinin E:2019/290, K:2019/356 sayılı ve E:2020/73, K:2020/141 sayılı kararları ile diğer pek çok kararında da benzer uyuşmazlıkların görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğu belirtilmiştir.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 26.02.2020 tarih ve E:2019/3395, K:2020/468 sayılı, 01.04.2021 tarih ve E:2020/2657, K:2021/681 sayılı kararları da bu yöndedir.
Yukarıda yer verilen kararlar ve mevzuat hükümleri ışığında, uyuşmazlık konusu kazanın karayolunun yapım ve bakımındaki eksiklikten kaynaklandığı ileri sürülerek 19.01.2011 tarihinden sonra açılan işbu davanın görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, işin esası incelenerek verilen davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararını onayan Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, davacıların idari yargıda dava açmadan önce 18.10.2017 tarihinde adli yargıda maddi ve manevi tazminat istemiyle Karayolları Genel Müdürlüğü'ne karşı dava açtığı, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın görev yönünden reddine karar verildiği ve anılan kararın 03.01.2018 tarihinde kesinleştiği görüldüğünden, Dairemizin bozma kararına uyulması halinde 2247 sayılı Kanun hükümleri uyarınca görevli mahkemenin belirlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesi gerektiği tabiidir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.