Danıştay 2. Daire 2021/11169 Esas 2021/3799 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/11169
Karar No : 2021/3799


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …İdare Mahkemesince verilen …günlü, E:…, K:…sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; davacının işletmekte olduğu Denizli ili, Pamukkale ilçesi, …Mahallesi Menderes Caddesi No:…adresinde bulunan …Ortaokulu kantininin 2886 sayılı Kanun'un 75. maddesi uyarınca tahliye edilmesi yönünde tesis edilen Pamukkale Kaymakamlığının …günlü, …sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : …İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; dava konusu tahliye işleminin dayanağını teşkil eden davacının kantin sözleşmesinin yenilenmemesine ilişkin …Ortaokulu Aile Birliğinin 27/07/2015 günlü kararının, …Sulh Hukuk Mahkemesinin …günlü, E:…sayılı kararı ile tedbiren uygulamasının durdurulduğu; dayanağı tedbiren durdurulan dava konusu işlemin de hukuka aykırı hale geldiği, …Sulh Hukuk Mahkemesinin …günlü, E:…sayılı dosyasında, nihai olarak davacının aleyhine bir karar verilmesi durumunda, 2886 sayılı Kanun'un 75.maddesinin yeniden işletilebileceği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Davalı idare tarafından, kira sözleşmesinin sona erdiği, davacı hakkında çok sayıda şikayet gelmesi üzerine maarif müfettişliğince inceleme yapıldığı, neticesinde düzenlenen rapor dikkate alınmak suretiyle okul aile birliği tarafından kira sözleşmesinin uzatılmamasına karar verildiği, bu kararın noterden ihtar çekilerek davacıya bildirildiği, davacının fuzuli şagil olması nedeniyle tahliye işleminin hukuka uygun olduğu belirtilerek, mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada işin gereği düşünüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, işletmekte olduğu Denizli ili, Pamukkale ilçesi, …Mahallesi Menderes Caddesi No:…adresinde bulunan Zehra-Nihat Moralıoğlu Ortaokulu kantininin 2886 sayılı Devlet İhale Kanun'un 75. maddesi uyarınca tahliye edilmesi yönünde tesis edilen Pamukkale Kaymakamlığının …günlü, …sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülki amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hükmüne yer verilmiştir.
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 89. maddesinde de, kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazlardan süresi dolduğu hâlde tahliye edilmeyen, sözleşmesi feshedilen veya herhangi bir sözleşmeye dayanmaksızın fuzuli olarak işgal edilen Hazine taşınmazlarının tahliyesi; hasat sezonu, iş ve hizmetlerin mevsimlik faaliyet dönemi de dikkate alınarak defterdarlık veya malmüdürlüğünün talebi üzerine, bulunduğu yer mülki amirince en geç 15 gün içinde sağlanarak, taşınmazın İdarece görevlendirilecek memurlara boş olarak teslim edileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerine göre, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce izinsiz kullanılması halinde fuzuli işgalden söz edilebileceği ve bu şekilde bir kullanımın tespiti halinde taşınmazın tahliyesinin de istenebileceği açıktır.
Dava dosyası incelendiğinde, …Ortaokulu kantininin 2886 sayılı Kanunun uyarınca yapılan 27/07/2012 tarihli ihale ile davacıya 1 yıllığına kiralandığı, kira süresi sonunda yeniden ihale yapılmadan 01/09/2013 tarihli sözleşmenin imzalandığı, akabinde 01/09/2014 tarihli sözleşmenin yapıldığı, şikayetler üzerine Denizli İl Milli Eğitim Müdürlüğünce kantin işletmecisi …hakkında düzenlenen 13/11/2015 tarihli İnceleme Raporunda, kantin işletmecisi …'nin olumsuz davranışları yüzünden okulda huzurlu ve güvenli bir eğitim öğretim ortamı kalmadığı, eğitim öğretimin bu durumdan olumsuz etkileneceğinin kaçınılmaz olduğu, adıgeçenin olumsuz davranışlarının MEB Okul Aile Birliği Yönetmeliğinin 22. maddesi kapsamında bulunduğu, okul çalışanlarının, öğrencilerin ve eğitim öğretimin daha fazla zarar görmemesi için okul kantininin en kısa zamanda tahliyesinin gerçekleştirilerek kantin işletmecisi Yahya Büke'nin okul ortamından uzaklaştırılmasının hizmetin gereği ve kamu yararı açısından uygun olacağı kanaatinin bildirildiği, 27/08/2015 tarihli okul aile birliği kararı ile kira sözleşmesinin yenilenmemesine karar verildiği, bu durumun noter vasıtasıyla gönderilen 02/09/2015 tarihli ihtarname ile davacıya bildirildiği anlaşılmaktadır.
Her ne kadar, davacı tarafından kiracılık sıfatının tespiti talebiyle açılan davada, …Sulh Hukuk Mahkemesinin …günlü, E.… sayılı kararıyla, davacının işletmekte olduğu kantinden tahliyesinin ileride mağduriyetine neden olabileceği, hakkın elde edilmesini önemli ölçüde zorlaştıracağı ya da tamamen imkansız hale gelebileceği gözönüne alınarak Okul Aile Birliğinin 27/07/2015 tarihli kararının uygulanmasının tedbiren durdurulmasına karar verilmiş ise de, sözü edilen davanın "Kiracılık Sıfatının Tespiti" istemli bir dava olduğu, anılan kararın da, 2886 sayılı Kanunun 75. maddesi uyarınca taşınmazın tahliyesi hususunda mülki amirce karar alınmasına engel oluşturmayacağı açıktır.
Öte yandan, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Kapsam" başlıklı 1. maddesi; "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.
Birinci fıkrada sayılan daire ve idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla veya özel kanunların vermiş olduğu yetkiyle kurulmuş bulunan fonların yukarıda belirtilen işlerinin nasıl yapılacağı Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir." hükmünü amir bulunmaktadır.
19/06/2007 tarih ve 26557 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik'in "Taşınmazların Kiraya Verilmesi" başlığını taşıyan Üçüncü Bölümü'nde yer alan 67-74/a maddelerinde, taşınmazların kiralanmasında uygulanacak hükümlere yer verilmiş; Yönetmeliğin 67. maddesinde taşınmazın niteliğine göre hangi ihale usulüyle kiraya verilebileceği, Yönetmeliğin 74. maddesinde de, kira sözleşmesinin, kira süresinin bitimiyle sona ereceği hükme bağlanmış olup, taşınmazın kira sözleşmesi süresinin bitmesi halinde yeniden ihale suretiyle kiraya verilmesi gerektiği açıktır.
Uyuşmazlık konusu taşınmazın, Okul Aile Birliğince davacıya ihale suretiyle kiralandığı, 27/07/2012 tarihli kira sözleşmesinin süresinin bitmesine karşın, yeniden ihale yapılmadan 01/09/2013 tarihli 11 ay süreli sözleşmenin imzalandığı görülmektedir. İhaleyle belirlenen kira süresi sonunda, yeniden ihale yapılmak suretiyle usule aykırı olarak 01/09/2014 tarihinde yeniden sözleşme imzalanmış ise de, sözü edilen sözleşmenin idareye güven ilkesi çerçevesinde hukuken geçerli olduğunun kabulü gerekir.
Buna göre, 01/09/2013 tarihli yeni sözleşme süresinin sona ermesiyle taşınmazın tahliyesinin istenebileceği açık olup, fuzuli şagil konumundaki davacının tahliyesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
2. …İdare Mahkemesince verilen …günlü, E:…, K:…sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Yasa'nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 27/10/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.







(X) KARŞI OY :

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1. maddesinde "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin (5018 sayılı kanunu katma bütçe kaldırılmış ve bu kapsamda yer alan kamu idareleri; idari ve mali statüsüne göre genel bütçeli ya da özel bütçeli olarak belirlenmiştir.) özel idare ve belediyelerin kiralanması işlerinin bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği";
75. maddesinde, "Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine" fuzuli şagilin idari yoldan tahliye edileceği kuralı getirilmiştir.
Orta malları ve kamu hizmeti niteliğindeki etkinliklerin konusu ve aracı olan "Kamu malı" ile; kamu hizmetlerinin yürütülmesinde doğrudan doğruya bir rol oynamayan ve yalnız sağladıkları gelir nedeniyle, dolaylı olarak, kamu yararını sağlayan, kural olarak özel hukuka tâbi "Devletin özel malı" nın kiraya verilmesi ve tahliyeleri; özel şahıslara ait taşınmaz mallardan farklı olarak, kamu hukukunun belirlediği usule göre yapılmaktadır. Her ne kadar, kiracının belirlenmesi, kamu hukukunun belirlediği usule göre yapılmakta ise de tarafların yaptıkları kira sözleşmesi özel hukuk hükümlerine tabi olmakta, idare kiralayan sıfatını almaktadır.
Kira sözleşmesinin gerçekleşmesine kadar olan, başka bir anlatımla ihale aşamasından kaynaklı; ihalenin iptal edilmesi, ihale şartnamesinin de yer alan kuralların belirlenmesi,... gibi uyuşmazlıklar idare hukuku alanında kalmakta ve idari yargı denetimine tabi olmakla birlikte; ihale kararını takiben, idare ve kiracı arasında kira sözleşmesinin kurulmakta, kira sözleşmesi, özel hukuk alanında kalmakta, idare kiralayan sıfatını almakta ve kira sözleşmesine dayalı uyuşmazlıklar adli yargının görev alanında bulunmaktadır. 2886 sayılı Kanun'un uyarınca yapılan kira sözleşmesinin hangi tarihte sonlanmış olduğuna ve kiracılık ilişkisinin devam edip etmediğine... ilişkin uyuşmazlıklar, adli yargıda karar bağlanmaktadır.
Bu itibarla, 2886 sayılı Kanun uyarınca yapılan kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle anılan Kanun'un 75. maddesi uyarınca tesis edilen tahliye işleminin iptali istemiyle idari yargıda açılan davada; kira sözleşmesinde gösterilen sürenin, uyuşmazlığın çözümünde belirleyici olacağı; kira sözleşmesine dayalı olarak ileri sürülen iddiaların idari yargıda incelenemeyeceği; ancak davacı tarafından, kiracılığının sürdüğü yolunda kiralayan idareye karşı adli yargıda açılmış bir dava var ise bu davanın bekletici mesele kabul edileceği; verilen kararın ise kira sözleşmesinin taraflarını bağlayacağı, tarafların sözleşme serbestisi kapsamında kurulmuş oldukları hukuki tasarruf olan kira sözleşmesinin sürüp sürmediğini belirleyeceği, bu karar sonucuna göre tahliye işleminin sonuçlandırılacağı açıktır.
Uyuşmazlıkta; davacının işletmekte olduğu ortaokulu kantininin 2886 sayılı Kanun'un 75. maddesi uyarınca tahliye edilmesine ilişkin 15/10/2015 günlü işlemin tesisinden önce, davacının dedikodu yaptığı, bağırdığı, ...vb nedenlerle, kantin sözleşmesinin yenilenmemesine ilişkin 27/07/2015 günlü kararın alındığı, bu karar nedeniyle davacının açtığı, kiracılık sıfatının tespiti davasında; …Sulh Hukuk Mahkemesinin …günlü, E:…sayılı kararı ile uygulamanın tedbiren durdurulduğu; nihayetinde, …günlü K:…sayılı kararla da davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacının, Sulh Hukuk Mahkemesi kararı ile kiracılığının tespitine karar verilmesi karşısında, fuzuli şagil sayılamayacağından; 2886 sayılı Kanun'un 75. madde hükmü uyarınca tesis edilen tahliye işleminde, hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle İdare Mahkemesi kararının onanaması gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyorum.