MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki menfi tespit davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın açılmamış sayılmasına yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, davalıdan 2011 yılında araç kiraladığını, bu işlem için oto kiralama sözleşmesi ile teminat senedi imzaladığını, kira süresi bittikten sonra aracı davalıya teslim ettiğini ve teminat senedini de geri aldığını, sözleşmenin davalıda kaldığını, yaklaşık bir sene sonra davalının, ellerinde senet olduğunu ve 2-3 Bin TL civarında para ödemesi karşılığında senedi geri vereceklerini söyleyerek tehdit ettiğini, .... İcra Müdürlüğü"nün 2012/13990 Esas sayılı dosya üzerinden kambiyo takiplerine mahsus yolla takip başlattıklarını, takibe dayanak yaptıkları senedin matbu düzenlenen oto kiralama sözleşmesinin alt kısmına yazdırmış oldukları ve sözleşme ile fark ettirmeksizin hile ile imzalattıkları boş senedi sözleşmeden ayırıp ve üzerindeki boşlukları doldurup bono haline getirerek takibe dayanak yaptıklarını, belirterek... İcra Müdürlüğü"nün 2012/13990 Esas sayılı takibi ile 5.750.00 TL olarak doldurularak takibe konulan ve davalı hakkında açılan ceza davasına konu suçun unsuru niteliğindeki senetten dolayı borçlu bulunmadığının tespitini, hukuken geçersiz senedin iptalini, talep etmiştir.
Davalı, davaya bakmaya yetkili mahkemenin ... Mahkemeleri olduğunu, ayrıca davanın konusu kıymetli evrak olduğundan görevli mahkemenin Asliye Ticaret Mahkemesi olabileceğini ancak davacının Tüketici Mahkemesi"nde dava açtığını, davacının soyut iddialarını kabul etmediğini, bononun illetten mücerret olup, davacı yanın iddialarını yazılı belgeyle ispatlaması gerektiğini, belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemenin yetkisizliğine dair verilen hükmün davacı tarafından temyizi üzerine, Dairemizin 26.04.2017 tarih, 2017/2058 Esas, 2017/6010 Karar sayılı ilamı ile, "....Uyuşmazlık kira ilişkisinden kaynaklandığına göre, görevli mahkemenin Sulh Hukuk Mahkemesi olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yetkisizlik kararı verilmesi doğru görülmediği... " gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozma üzerine yeniden yapılan yargılama sonucunda Mahkemece, 28/12/2017 tarihli görevsizlik kararının 21/03/2018 tarihinde kesinleştiği, bu tarihten sonra iki hafta içinde taraflardan birinin dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmediği anlaşıldığından HMK 20/1. maddesi uyarınca davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Görev kuralları kamu düzenine ilişkin olup (HMK m. 1) dava şartı olarak da kabul edildiğinden (HMK m.114/1-c) mahkemelerce re’sen nazara alınır (HMK m. 115).
Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler (HMK m.115/1). Bu düzenlemelere göre, mahkeme, görevli olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da (mahkemenin görevli olmadığı yönündeki) dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
Mahkeme, gerek re’sen yapacağı inceleme sonucunda gerek tarafların (mahkemenin görevli olmadığı yönündeki) dava şartı noksanlığını ileri sürmesi üzerine, görevsiz olduğu kanaatine varırsa, görevsizlik kararı verir (HMK m.1; m.114/1-c; m. 115/1; m. 20). Mahkeme, görevsizlik kararında görevli mahkemeyi bildirmeli ve dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesine karar vermeli ve bununla yetinmelidir.
Görevsizlik kararını veren mahkeme, dava dosyasını re’sen görevli mahkemeye gönderemez. Dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilebilmesi ve davaya görevli mahkemede devam edilebilmesi için taraflardan birinin, görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir (HMK m. 20/1, c.1); aksi takdirde, dava açılmamış sayılır (HMK m. 20/1, c.2).
Görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurma süresi iki haftadır (HMK m. 20/1, c.1). Bu iki haftalık süre hak düşürücü nitelikte olup, mahkeme tarafından re’sen gözetilmesi gerekir. İki haftalık hak düşürücü süre; bu karar verildiği anda kesin ise bu tarihten, süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa, 31/3/2011 tarihli ve 6217 sayılı “Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 30. maddesiyle eklenen geçici 3. madde uyarınca, bölge adliye mahkemelerinin, Resmî Gazetede ilân edilecek göreve başlama tarihinden önce aleyhine temyiz yoluna başvurulmuş olan kararlar hakkında, kesinleşinceye kadar, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 26/9/2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 454. maddeleri uygulanacağından, bu dönemde, görevsizlik kararı, temyiz incelemesi sonucunda Yargıtay tarafından onanmak suretiyle kesinleşmiş ise, iki haftalık başvurma süresi, Yargıtayın onama kararının taraflara tebliğ edildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Taraflar iki haftalık başvurma süresi işlemeye başlamadan, yani görevsizlik kararı kesinleşmeden önce görevsizlik kararını vermiş olan görevsiz mahkemeye başvurabilir ve bu başvurma da geçerlidir. Ancak, görevsiz mahkeme, görevsizlik kararı kesinleşmedikçe dava dosyasını görevli mahkemeye gönderemez.
Dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilebilmesi ve davaya görevli mahkemede devam edilebilmesi için taraflardan birinin, görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir (HMK m. 20/1, c.1).
Görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurulduğunda, mahkemece ilk önce, başvurunun iki haftalık süre içinde yapılıp yapılmadığı incelenir; mahkeme, iki haftalık süre içinde başvurulmadığını (süre geçirildikten sonra başvurulduğunu) tespit ederse, başkaca bir işlem yapmadan re’sen davanın açılmamış sayılmasına karar verir (HMK m. 20/1, c.2).
Dosyanın incelenmesinde; Mahkemenin, görevsizliği nedeniyle davanın usulden reddine dair hükmün 21/03/2018 tarihinde kesinleştiği, kesinleşme tarihinden önceki tarihte davacı tarafından 19/01/2018 havale tarihli dilekçe ile görevsiz mahkemeye başvurulduğu ve dosyanın görevli Vize Sulh Hukuk Mahkemesi"ne gönderilmesinin talep edildiği anlaşılmaktadır.

Buna göre, Mahkemece davacının, dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesine ilişkin dilekçesi gözden kaçırılarak, davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nun geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK.nun 440.maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 24/04/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.