Danıştay 6. Daire 2021/6677 Esas 2021/12089 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/6677
Karar No : 2021/12089


TEMYİZ EDEN TARAFLAR : I. (DAVALI) … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. … II. (DAVACILAR)
… mirasçıları:
1- …
2- …
3- … 4- … 5- … 6- …
… mirasçıları:
7- … 8- …
9- …
10- … 11- …
12- …
13- …
VEKİLLERİ : Av. …
KARŞI TARAF :
I. … Bakanlığı
II. … mirasçıları:
1- … 2- …
3- … 4- …
5- … 6- …
… mirasçıları:
7- … 8- … 9- … 10- … 11- …
12- … 13- …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararın, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Samsun İli, İlkadım İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufunun hukuken kısıtlandığı ileri sürülerek taşınmaz bedelinin yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın kabulü yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 31/10/2016 tarih ve E:2016/5358, K:2016/6325 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 07/11/2018 tarih ve E:2018/2563, K:2018/8906 sayılı kararıyla uyuşmazlığın esasının incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle yeniden bozulması üzerine, bozma kararına uyularak davacıların tazminat talebinin 118.558,02-TL'lik kısmının kabulüne, 44.236,98-TL'lik kısmının ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1- Davalı idare vekili tarafından, taşınmazın kullanımının idarelerince kısıtlanmasının söz konusu olmadığı, husumetin Hazineye yöneltilmesi gerektiği, idareleri aleyhine harç ve yargılama giderlerine hükmedilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davacılar vekili tarafından, Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan ilk davada bilirkişi tarafından belirlenen bedelin daha yüksek olduğu, raporlar arasında çelişki bulunduğu, geriye fiyat taşıması yönteminin varsayıma dayalı olduğundan usule uygun olmadığı, vekalet ücretinin nispi olarak belirlenmesi ve Asliye Hukuk Mahkemesi yargılama giderlerine de lehine hükmedilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : 1- Davacılar vekili tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
2- Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Samsun İli, İlkadım İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın hissedarı olan davacıların, söz konusu taşınmazın imar planında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufunun hukuken kısıtlandığı ileri sürülerek taşınmaz bedelinin yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11. maddesinde; 15. madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulunca, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın; a) Cins ve nevini, b) Yüzölçümünü, c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini, d) Varsa vergi beyanını, e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini, f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini, g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini, h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını, ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerininin tespit edileceği belirtilmektedir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın ve Dairemizin E:2021/5551 ile E:2021/3838 sayılı dosyalarının UYAP kayıtları ile birlikte incelenmesinden: Samsun İli, İlkadım İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı davacıların hissedarı olduğu taşınmazın (mülga) Gazi Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı sayılı kararı ile kabul edilen 1/1.000 ölçekli ıslah uygulama imar planında "ilköğretim alanı" kullanımında kaldığı, uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan alanda 1996 yılında yapılan (2981) 10-C ıslah imar uygulaması sonucunda da dava konusu parselin oluştuğu, davacılardan … 'ün, … 'ün, … 'ün (… 'den intikal eden hissesi bakımından) ve … … 'ın uyuşmazlık konusu parseldeki hisselerini … tarih ve … yevmiye sayılı intikal işlemi ile edindikleri (anılan davacıların murisi olan ve davanın açıldığı sırada davacı konumunda olan … 'ün ise … tarih ve … yevmiye numaralı imar işlemi ile edindiği), davacı … 'ün dava konusu parseldeki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı işlemle edindiği, davacı … 'ın uyuşmazlık konusu parseldeki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile edindiği, davacılar … ve … 'ın uyuşmazlık konusu parseldeki hisselerini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile edindikleri (anılan davacıların murisi olan ve davanın açıldığı sırada davacı konumunda olan … 'ın ise … tarih ve … yevmiye numaralı imar işlemi ile edindiği), davacı … 'nın uyuşmazlık konusu parseldeki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile edindiği, davacı … 'ün uyuşmazlık konusu parseldeki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı işlemle edindiği, davacı … 'ın uyuşmazlık konusu parseldeki 93/5798 oranındaki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile edindiği, yine davacı … 'ın 17/23192 oranındaki hissesini murisi … 'ın … tarih ve … yevmiye numaralı imar işlemi ile edindiği, … Sulh Hukuk Mahkemesi'nin E:… K:… sayılı kararı ile … 'ın mirasının 5/20'sinin davacı … 'a aidiyetine karar verildiği, davacı … 'nin uyuşmazlık konusu parseldeki 55/5798 oranındaki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile 17/11596 oranındaki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi edindiği, taşınmazın uygulama imar planında umumi hizmet (eğitim) alanı olarak ayrılmasının üzerinden uzun bir süre geçmesine karşın kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen taşınmaz bedeli karşılığı zararın ödenmesine hükmedilmesi istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesi'nde 12/11/2012 tarihinde açılan davanın görev yönünden reddi üzerine şimdilik 162.795,00 TL maddi tazminatın Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında davanın açıldığı tarih olan 12/11/2012 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazminine hükmedilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İdare Mahkemesince, uyuşmazlığa konu taşınmazın değerinin tespiti için … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi yapıldığının görülmesi üzerine, yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmaksızın dosya üzerinden yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan 16/03/2021 havale tarihli bilirkişi raporu esas alınarak, … ada, … nolu parselin 1/1000 ölçekli uygulama imar planında, “İlköğretim Alanı” kullanımına ayrıldığı, … sayılı dosyanın Keşif Tarihi (01/07/2020) İtibarıyla Arsa Birim m² Bedeli= 860,00 TL/m², Dava Konusu Taşınmazın Toplam Yüzölçümü = 5.798,31 m², Dava Tarihi (12/11/2012) İtibarıyla TEFE Oranı = 14.904,36 ; 2018/1671 sayılı dosyanın Keşif Tarihi (01/07/2020) İtibarıyla TEFE Oranı= 35.201.91 olacağı,
*… 'a ait hisse payının değeri: 1.547,60 TL,
*… 'a ait hisse payının değeri: 9.103,51 TL,
*… 'ye ait hisse payının değeri: 20.027,72 TL ve 3.095,19 TL,
*… 'e ait hisse payının değeri: 11.773,87 TL,
*… 'e ait hisse payının değeri: 6.918,67 TL,
*… 'ya ait hisse payının değeri: 11.652,49 TL,
*… 'e ait hisse payının değeri: 3.277,26 TL ve 2.913,12 TL,
*… 'e ait hisse payının değeri: 2.913,12 TL,
*… 'a ait hisse payının değeri: 2.913,12 TL,
*… 'e ait hisse payının değeri: 2.913,12 TL,
*… 'a ait hisse payının değeri: 2.184,84 TL,
*… 'a ait hisse payının değeri: 6.554,53 TL olduğu ve davacıların hisselerine karşılık gelen toplam taşınmaz değerinin 121.653,21 TL olacağı, ayrıca, davacılardan … 'nin 17/11596 oranındaki hissesini dava tarihinden sonra edinmesi nedeniyle (… tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi) anılan payın dahil edilmemesi şeklinde de bir hesaplama yapıldığı ve bu hesaplama neticesinde davacıların hisselerine karşılık gelen toplam taşınmaz değerinin 118.558,02 TL olacağı" görüş ve tespitlerine yer verildiği, İdare Mahkemesince, davacılardan … 'nin dava konusu parselde bulunan 17/11596 oranındaki hissesini … tarih ve … yevmiye numaralı intikal işlemi ile edindiği, söz konusu hissenin işbu davanın açıldığı 12/11/2012 tarihinden (… Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında davanın açıldığı tarih) sonra edinilmesi nedeniyle, anılan hisseye ilişkin olarak tazminata hükmedilmesinin bakılan davada mümkün olmadığı gerekçesiyle davacıların tazminat talebinin 118.558,02 TL'lik kısmının kabulü ile 44.236,98 TL'lik kısmının ise reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince, dosya üzerinden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunda; davacıların hissedarı olduğu … ada, … parsel sayılı taşınmazın bedeli belirlenirken bilirkişilerce dikkate alınan … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunda, keşif tarihindeki 2020 yılına ait satılık parsel/emlakçı ilanlarının emsal taşınmaz olarak esas alınması suretiyle dava konu taşınmazın değer tespitinin yapıldığı, bakılan davada ise, dosya üzerinden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunda, söz konusu dosya kapsamında tespit edilen taşınmaz bedelinin geriye doğru fiyat taşıması yoluyla 2012 yılına uyarlanarak davacıların hisse bedelinin de bu değerlendirme sonucunda belirlendiği anlaşılmaktadır.
Olayda, dava konusu taşınmaz bedelinin tespiti için emsal taşınmaz belirlenirken öncelikle, taşınmazın çevresinin imar durumu özellikleri dikkate alınarak, dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan, mümkün olduğunca dava tarihine en yakın tarihli satışı gerçekleşmiş ve satış bedeli belirli olan taşınmazların seçilmesi suretiyle değer tespitinin yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla; İdare Mahkemesince anılan bilirkişi raporunun hükme esas alınması mümkün olmadığından, gerekli görülürse aralarında gayrimenkul değerleme uzmanının da bulunduğu yeni bir bilirkişi heyetiyle, mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak, taşınmazın dava tarihindeki, cins ve nevi, yüzölçümü, kıymetini etkileyecek bütün nitelik ve unsurları, her unsurun ayrı ayrı değeri, varsa vergi beyanı, varsa resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri, taşınmazın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri, özel amacı olmayan emsal (uyuşmazlığa konu taşınmazın çevresinin imar planındaki kullanım biçimi, yapılaşma koşulları ve konumları açısından benzer özellikleri olan taşınmazlar arasından seçilmeli, davaya konu taşınmaz kadastro parseli ise; emsal alınacak taşınmaz da kadastro parseli olmalı ya da emsal parsel imar parseli ise, emsal taşınmazda kesilen düzenleme ortaklık payı oranı ölçüsünde davaya konu taşınmaz bedeli düşülerek taşınmazın gerçek bedeli belirlenmeli) satışlara göre satış değeri, bedele etki eden tüm kanuni veriler, imar verileri, taşınmazın özgün nitelik ve kullanım şekli, değeri etkileyen hak ve yükümlülükleri, gayrimenkul üzerinde ayni ve şahsi irtifak hakları ve gayrimenkul mükellefiyetleri vb. bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçülerin belirlenmesi suretiyle taşınmaz bedeli tespit edilerek uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, İdare Mahkemesi kararı yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden de temyiz edilmiş ise de, bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu hususlar hakkında yeniden değerlendirme yapılacağı tabiidir.
Diğer yandan, hukuki el atma nedeniyle açılan tam yargı davaları, adli yargıdaki fiili el atma nedeniyle açılan davalardan farklı olarak, 3194 ve 2942 sayılı Kanunlar kapsamında açılan davalar olduğundan, hükmedilecek faizin; dava açma tarihi itibariyle talep edilen miktar için, dava tarihinden geçerli olmak üzere, ıslah edilen kısım için ıslah tarihi itibariyle hesaplanması gerekmektedir.
Bu durumda, temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 03/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.