Danıştay 8. Daire 2018/1025 Esas 2021/4984 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/1025
Karar No : 2021/4984


DAVACI : … VEKİLİ : Av. ...
DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Odaları Birliği
VEKİLLERİ : Av. …
3- … Odası
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU :
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası mensubu olan davacı tarafından;
1. Adına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi istemiyle yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurunun, nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddedilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlem ile bu borcun 7 gün içinde ödenmesi aksi halde genel hükümler çerçevesinde tahsili cihetine gidileceğine dair … tarih ve … sayılı işlemin,
2. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrasının,
3. Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Yönetmelikle bir alan düzenlenirken bu hususun yönetmeliğin dayanağı olan yasada yetki verilmesine ve açıkça yer almasına bağlı bulunmasının idare hukukunun temel ilkelerinden olduğu, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 16. maddesinde oda gelirleri arasında yıllık üye aidatlarının da sayıldığı; davaya konu olan Yönetmelikte ise yıllık aidatların, yasada yer almamasına karşın maktu ve nispi aidatlar olarak ikiye ayrıldığı, dolayısıyla Yasada açıkça öngörülmemesine karşın Yönetmelikle meslek mensuplarının yıllık kazançlarının belirlenen oran üzerinden nispi aidat ödemesi yönünde düzenleme içeren maddelerde hukuka uyarlık bulunmadığı, nispi aidatın bir vergi düzenlemesi niteliğinde olup vergilerin ise ancak kanunla düzenlenebileceği, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliği'nin 34. maddesinde üyelik aidatını ödemeyen üyelerin listesinin her mali yılın sonunda oda tarafından çıkartılacağı ve zamanında ödenmeyen aidatların genel hükümlere göre tahsil edileceği kuralının yer aldığı, bu hüküm haricinde faaliyet belgesi verilmeyeceğine ilişkin bir hükmün bulunmadığı dava konusu işlemin ve Yönetmelik hükümlerinin hukuka aykırı olduğu iddia edilmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
Hazine ve Maliye Bakanlığının Savunması:
Dava konusu faaliyet belgesinin verilmesi işlemi yönünden Bakanlık tarafından yapılabilecek bir işlemin bulunmadığı, Serbest Muhasebeci Mali müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 50. maddesinin verdiği yetki çerçevesinde Yönetmeliğin düzenlendiği, 50. maddenin g bendinde üyelik aidatlarına ilişkin düzenlemenin yönetmelikle yapılacağı hükmüne yer verildiği, iptali istenilen Yönetmelik hükümleri ile kanuni dayanak olmaksızın konulan veya değiştirilen vergi resim harç vb. mali yükümlülük bulunmaması nedeniyle Anayasanın vergi ödevi başlıklı 73. maddesinin ihlalinin söz konusu olmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği'nin Savunması :
Davacıya 04/06/2018 ve 14/03/2018 tarihinde faaliyet belgeleri verilmiş olup bu işlem yönünden karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi gerektiği, iptali talep edilen mevzuat hükmü hakkında Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 14/06/20017 tarih ve E:2015/9561 K:2017/5316 sayılı kararı ile belirtilen düzenleme hakkında verilmiş bir iptal kararı bulunduğundan bu talep yönünden de karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi gerektiği, birikmiş nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddine yönelik … tarih, … sayılı işlem ile … tarih, … sayılı dava konusu edilen işlemlerin oda tarafından nispi aidat alınmasının gerekçelerine gösteren bilgilendirme mahiyetinde olup kesin ve yürütülebilir icrai işlemler olmadığı, faaliyet belgesi verilmesinin bu ödemenin yapılmasına bağlı olduğu gibi bir ifadeye yer verilmediği, kanun koyucu tarafından meslek örgütlerine gelirlerine ilişkin düzenleme yapma yetkisinin verildiği ve odaya kayıtlı olmakla birlikte çalışmayan meslek mensupları arasında adil bir aidat sistemi oluşturulmaya çalışıldığı, 3568 sayılı Kanunu göre her odanın ayrı tüzel kişiliğinin bulunduğu ve bu odaların toplayacağı aidatların da kendi yönetmeliklerinde düzenlendiği, mesleği fiilen ifa eden ve oda imkanlarından faydalananlar ile mesleği yapmayıp sadece seçimlerde oy kullananlar arasında bir farklılık olması gerektiğini belirterek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın Savunması:
Üyeler arasında çalışan ve çalışmayan olarak farklı statüler olması nedeniyle aidatlar arasında nispi ve maktu olarak ayrıldığı, aktif üyenin işlemi ile pasif üyenin işleminin farklı olduğu, aktif üyenin işlem yükünün daha fazla olması nedeniyle adil bir sistem kurulmaya çalışıldığı, aynı konu hakkında verilmiş emsal kararların bulunduğu, dava konusu edilen … tarih, … sayılı işlemin kesin ve yürütülebilir olmadığı, faaliyet belgeleri 14/03/2018 ve diğer tarihlerde verildiğine dair makbuzlar mevcut olup davanın konusuz kaldığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin "Odaya giriş ücreti" başlıklı 4. maddesinin, "Birlik payı başlıklı" 5. maddesinin, yıllık aidat başlıklı 6. maddesinin (b) bendinin, "Birlik payının tespiti" başlıklı 8. maddesinin, 9. maddesinde yer alan odaya giriş ücreti ve maktu aidatın tavan ve taban değerlerinin tespitine dair ibareler ile "Nispi aidatın tespiti" başlıklı 10. maddesinin iptali istemiyle Dairemizin 2015/9561 esasına kayıtlı olarak açılan davada, Dairemizin 14.06.2017 tarih ve 2017/5316 sayılı kararı ile dava konusu Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) bendinde yer alan "Nispi aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır." şeklindeki düzenlemenin ve nispi aidatın tespitine ilişkin 10. maddesinin iptaline karar verilmiş, iptale ilişkin kısımların temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 18.03.2019 tarih ve E:2017/3171 K:2019/1169 sayılı kararı ile Dairemiz kararı onanarak kesinleşmiştir.
Söz konusu Yönetmelik düzenlemelerinin iptal gerekçesine bakıldığında, serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerden üyesi olduğu odaya aidat yükümlülüğü yüklenmesinde Kanun maddesinin öngördüğü amaca, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka ve mevzuata bir aykırılık bulunmamakta ise de; üyelere özel ve farklı hizmet verilmesi söz konusu olmamasına rağmen, üyeler arasında fiili olarak çalışan ve çalışmayan ayrımı yapılmak suretiyle ve çalışan üyeler arasında da elde edilen gelirin belli bir oranını odaya aidat olarak ödeme yükümlülüğü yüklemek suretiyle, odanın kuruluş amacını aşar nitelikte, üyeler arasında farklılık oluşturacak şekilde düzenlemeler getirilmesinin hukuka aykırı olduğu hususuna vurgu yapıldığı anlaşılmaktadır.
Buna göre, Dairemizin yukarıda yer verilen iptal kararı Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun onama kararı ile kesinleştiğinden, işbu davanın konusunu oluşturan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrası yönünden karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi gerekmektedir.
Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendi yönünden ise, söz konusu düzenlemede de Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin nispi aidatı tanımlayan 6. maddesinin (b) fıkrası ile nispi aidatın tespitine ilişkin hükümler getiren 10. maddesi ile aynı mahiyette olduğu görüldüğünden, Dairemizin 14.06.2017 tarih ve E:2015/9561, K:2017/5316 sayılı kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda bu bendin de iptaline karar verilmesi gerekmektedir.
Dava konusu bireysel işlemler yönünden ise, yeminli mali müşavir olan davacı, davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'na hitaben yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurusu ile İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası ile yapmış olduğu daha önceki şifahi görüşmelerine atıfta bulunarak nispi aidat borcu bulunması sebebiyle tarafına faaliyet belgesi düzenlenmediğini öğrendiğini, nispi aidata ilişkin düzenlemeyi içeren Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin ilgili maddelerinin Danıştay Sekizinci Dairesinin 14.06.2017 tarih ve E:2015/9561 K:2017/5316 sayılı kararı ile iptal edildiğini, meslek mensuplarından nispi aidat alınmasının hukuka uygun olmadığına karar verildiğini beyan ederek tarafına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi talebinde bulunmuştur.
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile emsal sunulan Danıştay kararının nispi aidata ilişkin yasal düzenlemeleri etkilemediğini, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16/1-b maddesinde söz konusu düzenlemelerin yürürlüğünü koruduğunu, bu nedenle nispi aidatların tahakkuk ettirilmesi ve tahsiline devam edilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığını bildirmiş, … tarih ve … sayılı işlemi ile de birikmiş aidat borçlarının bulunduğundan bahisle verilen 7 günlük süre zarfında söz konusu borçların ödenmemesi durumunda genel hükümler dairesinde tahsili cihetine gidileceği bildirilmiştir.
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işlemi yönünden yapılan incelemede, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın 11/06/2018 tarihinde kayda giren savunma dilekçesinin eki olarak sunulan bilgi ve belgelerden; davacı adına 14/03/2018 tarihinde 1 adet, 04/06/2018 tarihinde 12 adet faaliyet belgesinin düzenlendiği görülmüş olup dava devam ederken davalı Oda tarafından davacı talebinin yerine getirildiği görüldüğünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işlemi yönünden yapılan incelemede ise, davacının 18.250,66 TL nispi, 300,00 TL maktu aidat borcunun bulunduğundan bahisle verilen 7 günlük süre zarfında söz konusu borçların ödenmemesi durumunda genel hükümler dairesinde tahsili cihetine gidileceği bildirilmiştir.
Davacı, meslek mensuplarından nispi aidat alınmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek söz konusu işlemin nispi aidatın tahsiline yönelik kısmının iptali gerektiğini ileri sürmektedir.
Dairemizin 14.06.2017 tarih ve E:2015/9561 K:2017/5316 sayılı kararı ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin nispi aidatı tanımlayan 6. maddesinin (b) fıkrası ile nispi aidatın tespitine ilişkin hükümler getiren 10. maddesinin ve işbu davanın konusunu oluşturan Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16/b-2 bendinin iptaline karar verildiğinden, söz konusu düzenlemeler dayanak alınarak tesis edilen dava konusu işlemin nispi aidata ilişkin kısmı yönünden de hukuka uyarlık bulunmadığından iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava,
1. İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası mensubu olan davacının, adına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi istemiyle yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurunun birikmiş nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddine yönelik … tarih, … sayılı ve … tarih, … sayılı işlemlerin,
2. Serbest Mühasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrasının,
3. Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinin iptali istemiyle açılmıştır.

1982 Anayasası'nın "Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları" başlıklı 135. maddesinde; "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir.
Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
Anayasa'nın 124. maddesinde ise; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği hükmü yer almaktadır.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları başlığı altındaki ikinci bölümünde; "Odalar, nitelikleri ve faaliyet sınırı" başlıklı 14. maddesinde; "Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerin odaları ayrı ayrı kurulur. Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odaları, bu Kanunda yazılı esaslar uyarınca meslek mensuplarının ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleklerin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır." düzenlemesi, 15. maddenin 4. fıkrasında; "Odalara üye olmayan meslek mensupları mesleki faaliyette bulunamazlar." düzenlemesi yer almaktadır.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun, Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odalarının gelirlerini düzenleyen 16. maddesinde odaların gelirleri;
a) Odaya giriş ücreti,
b) Yıllık üye aidatları,
c) Yardım ve bağışlar,
d) Çeşitli gelirler, olarak öngörülmüş, aynı Yasanın 50. maddesinde üye aidatlarının yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları Ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları İle Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmelik'in dava konusu "Yıllık Aidat" başlıklı 6. maddesinde;
Yıllık aidat her yıl alınan aidat olup, (Değişik ibare:RG-14/5/2015-29355) maktu ve nispi olmak üzere iki çeşittir.
a) Maktu Aidat: Odaya kayıtlı her meslek mensubunun ödemekle zorunlu olduğu aidattır.
b) (Değişik:RG-14/5/2015-29355) Nispi Aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır." hükmüne yer verilmiştir.
1. Serbest Mühasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrası yönünden;
Serbest Mühasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin dava konusu 6. maddesinin (b) fıkrasının iptali istemiyle Danıştay 8.Dairesini E:2015/9561 sayılı dosyasında dava açıldığı, Dairenin 14/06/2017 tarih ve K:2017/5316 sayılı kararı ile Yönetmelik hükmünün iptaline karar verildiği görülmüştür.
2. Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendi yönünden;
Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin Odanın Gelirleri başlıklı 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinde "Nispi Aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır. Oda üyelerinden; bireysel olarak mesleki faaliyette bulunanlar, bir önceki yıla ilişkin gelir vergisi beyannamesindeki mesleki kazancının, şirket ortağı olanlar ise dağıtılsın veya dağıtılmasın beyan edilen kurum kazancından payına düşen tutarın % 1'ini nispi aidat olarak öderler. Aidatların ödeme zamanları ile konuya ilişkin diğer usul ve esaslar Birlik tarafından belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin b fıkrasının 2. bendinde nispi aidat tanımlanmıştır. Davacı söz konusu düzenlemenin 3568 sayılı Kanunu aşar şekilde düzenlendiğini bu nedenle hukuka aykırı olduğunu, davalılar ise adil bir aidat sisteminin oluşturulmaya çalışıldığını, mevzuata uygun davranıldığını savunmaktadır.
Kanunun öngördüğü meslek mensuplarının ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleklerin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak amaçları doğrultusunda odaların meslek mensubu üyelerinden alacağı aidatın belirlenmesinin kamu yararı ve hizmet gereği olduğu tartışmasızdır. Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerden üyesi olduğu odaya aidat yükümlülüğü yüklenmesinde Kanun maddesinin öngördüğü amaca, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka ve mevzuata bir aykırılık bulunmamakta ise de; üyelere özel ve farklı hizmet verilmesi söz konusu olmamasına rağmen, üyeler arasında fiili olarak çalışan ve çalışmayan ayrımı yapılmak suretiyle ve çalışan üyeler arasında da elde edilen gelirin belli bir oranını odaya aidat olarak ödeme yükümlülüğü yüklemek suretiyle, odanın kuruluş amacını aşar nitelikte, üyeler arasında farklılık oluşturacak şekilde düzenlemeler getirildiği anlaşılmış olup, maktu aidata ilave olarak gelire göre nispi aidat alınmasında Kanun maddesinin öngördüğü amaca, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka ve mevzuata aykırılık oluşturmaktadır.
3. Adına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi istemiyle yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurunun birikmiş nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddine yönelik … tarih, … sayılı ve … tarih, … sayılı işlemler yönünden;
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın 21/0/2018 tarihinde kayda giren savunma dilekçesinin eki olarak sunulan bilgi ve belgelerden; davacı adına 14/03/2018 tarihinde 1 adet,04/06/2018 tarihinde 12 adet faaliyet belgesinin düzenlendiği görülmüş olup dava devam ederken davalı Oda tarafından davacı talebinin yerine getirildiği görülmüştür.
Açıklanan nedenlerle;
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. Maddesinin (b) fıkrası düzenlemesi yönünden ve İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odasının … tarih, … sayılı ve … tarih, … sayılı işlemleri hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendi düzenlemesi yönünden dava konusu işlemin iptali, gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 03.11.2021 tarihinde, davacı … ve davacı vekili Av. … 'in geldiği; davalılardan Hazine ve Maliye Bakanlığı vekilleri Av. … ve … 'in ve TÜRMOB vekili Av. … 'ın geldiği; diğer davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası vekilinin gelmediği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Yeminli mali müşavir olan davacı, davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'na hitaben yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurusu ile Oda ile daha önceki şifahi görüşmelerine atıfta bulunarak nispi aidat borcu bulunması sebebiyle tarafına faaliyet belgesi düzenlenmediğini öğrendiğini, nispi aidata ilişkin düzenlemeyi içeren Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin ilgili maddelerinin Danıştay Sekizinci Dairesinin 14.06.2017 tarih ve E:2015/9561 K:2017/5316 sayılı kararı ile iptal edildiğini, meslek mensuplarından nispi aidat alınmasının hukuka uygun olmadığına karar verildiğini beyan ederek tarafına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi talebinde bulunmuştur.
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile emsal sunulan Danıştay kararının nispi aidata ilişkin yasal düzenlemeleri etkilemediği, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16/1-b maddesinde söz konusu düzenlemelerin yürürlüğünü koruduğu, bu nedenle nispi aidatların tahakkuk ettirilmesi ve tahsiline devam edilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilmiş, … tarih ve … sayılı işlemi ile de birikmiş aidat borçlarının bulunduğundan bahisle verilen 7 günlük süre zarfında söz konusu borçların ödenmemesi durumunda genel hükümler dairesinde tahsili cihetine gidileceği bildirilmiştir.
Bunun üzerine belirtilen işlemler ile dayanağı Yönetmelik düzenlemelerinin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.



İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
1982 Anayasası'nın "Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları" başlıklı 135. maddesinde; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; "belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir." şeklinde tanımlanmıştır.
Anayasa'nın 124. maddesinde ise; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği hükmü yer almaktadır.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları başlığı altındaki ikinci bölümünde; "Odalar, nitelikleri ve faaliyet sınırı" başlıklı 14. maddesinde; "Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerin odaları ayrı ayrı kurulur. Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odaları, bu Kanunda yazılı esaslar uyarınca meslek mensuplarının ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleklerin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır." düzenlemesi, 15. maddenin 4. fıkrasında; "Odalara üye olmayan meslek mensupları mesleki faaliyette bulunamazlar." düzenlemesi yer almaktadır.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun, Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler odalarının gelirlerini düzenleyen 16. maddesinde odaların gelirleri;
a) Odaya giriş ücreti,
b) Yıllık üye aidatları,
c) Yardım ve bağışlar,
d) Çeşitli gelirler, olarak öngörülmüş, aynı Yasanın 50. maddesinde üye aidatlarının yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları İle Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmelik'in dava konusu "Yıllık Aidat" başlıklı 6. maddesinde;
Yıllık aidat her yıl alınan aidat olup, (Değişik ibare:RG-14/5/2015-29355) maktu ve nispi olmak üzere iki çeşittir.
a) Maktu Aidat: Odaya kayıtlı her meslek mensubunun ödemekle zorunlu olduğu aidattır.
b) (Değişik:RG-14/5/2015-29355) Nispi Aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrası yönünden;
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin "Odaya giriş ücreti" başlıklı 4. maddesinin, "Birlik payı başlıklı" 5. maddesinin, yıllık aidat başlıklı 6. maddesinin (b) bendinin, "Birlik payının tespiti" başlıklı 8. maddesinin, 9. maddesinde yer alan odaya giriş ücreti ve maktu aidatın tavan ve taban değerlerinin tespitine dair ibareler ile "Nispi aidatın tespiti" başlıklı 10. maddesinin iptali istemiyle Dairemizin 2015/9561 esasına kayıtlı olarak açılan davada, Dairemizin 14.06.2017 tarih ve 2017/5316 sayılı kararı ile dava konusu Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) bendinde yer alan "Nispi aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır." şeklindeki düzenlemenin ve nispi aidatın tespitine ilişkin 10. maddesinin iptaline karar verilmiş, iptale ilişkin kısımların temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 18.03.2019 tarih ve E:2017/3171 K:2019/1169 sayılı kararı ile Dairemiz kararı onanarak kesinleşmiştir.
Bu durumda; uyuşmazlık konusu Yönetmelik hükmünün Dairemiz kararı ile iptal edilerek kesinleşmiş olması karşısında, iptal edilen Yönetmelik hükmü hakkında yeniden bir karar verilmesine mahal bulunmadığından bu kısım yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.
2. Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendi yönünden;
Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin Odanın Gelirleri başlıklı 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinde "Nispi Aidat: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensupları ile bu listeye kayıtlı olmasalar dahi mesleki şirketlere ortak olan meslek mensuplarından alınan aidattır. Oda üyelerinden; bireysel olarak mesleki faaliyette bulunanlar, bir önceki yıla ilişkin gelir vergisi beyannamesindeki mesleki kazancının, şirket ortağı olanlar ise dağıtılsın veya dağıtılmasın beyan edilen kurum kazancından payına düşen tutarın % 1'ini nispi aidat olarak öderler. Aidatların ödeme zamanları ile konuya ilişkin diğer usul ve esaslar Birlik tarafından belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere, Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinde nispi aidat tanımlanmıştır. Davacı söz konusu düzenlemenin 3568 sayılı Kanunu aşar şekilde düzenlendiğini bu nedenle hukuka aykırı olduğunu, davalılar ise adil bir aidat sisteminin oluşturulmaya çalışıldığını, mevzuata uygun davranıldığını savunmaktadır
Uyuşmazlığın çözümü açısından, maktu ve nisbi kavramlarının neyi ifade ettiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Türk Dil Kurumu sözlüğünde maktu, "pazarlık edilmeyen, değişmez olarak tespit edilmiş, kesin olarak değeri biçilmiş"; nisbi ise, "göreli, bağıntılı, izafî, birbirine göre (olan)" olarak tanımlanmıştır.

Kanunun öngördüğü meslek mensuplarının ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleklerin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak amaçları doğrultusunda odaların meslek mensubu üyelerinden alacağı aidatın belirlenmesinin kamu yararı ve hizmet gereği olduğu tartışmasızdır. Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerden üyesi olduğu odaya aidat yükümlülüğü yüklenmesinde Kanun maddesinin öngördüğü amaca, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka ve mevzuata bir aykırılık bulunmamakta ise de; üyelere özel ve farklı hizmet verilmesi söz konusu olmamasına rağmen, üyeler arasında fiili olarak çalışan ve çalışmayan ayrımı yapılmak suretiyle ve çalışan üyeler arasında da elde edilen gelirin belli bir oranını odaya aidat olarak ödeme yükümlülüğü yüklemek suretiyle, odanın kuruluş amacını aşar nitelikte, üyeler arasında farklılık oluşturacak şekilde düzenlemeler getirildiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla, maktu aidata ilave olarak gelire göre nispi aidat alınmasına ilişkin Yönetmelik düzenlemesinin, Kanun maddesinin öngördüğü amaca, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka ve mevzuata aykırılık oluşturduğu sonucuna varılmaktadır.
3. Davacının adına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi istemiyle yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurunun nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddine yönelik … tarih ve … sayılı işlem yönünden yapılan inceleme:
Davacı, 3568 sayılı Yasada yer almamasına karşın aidatların maktu ve nispi olarak iki şekilde belirlendiğini, dolayısıyla yasada açıkça öngörülmemesine karşın yönetmelikle belirlenen nispi aidatı yatırmadığı için faaliyetinin engellendiğini ileri sürmektedir.
Davalılar, dava konusu edilen işlemin oda tarafından nispi aidat alınmasının gerekçelerini gösteren bilgilendirme mahiyetinde olup kesin ve yürütülebilir icrai işlemler olmadığını, faaliyet belgesi verilmesinin bu ödemenin yapılmasına bağlı olduğu gibi bir ifadeye yer verilmediğini, davacının talep ettiği faaliyet belgelerinin 04/06/2018 ve 14/03/2018 tarihinde verildiğinden davanın konusuz kaldığını savunmaktadırlar.
Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın 11/06/2018 tarihinde kayda giren savunma dilekçesinin eki olarak sunulan bilgi ve belgelerden; davacı adına 14/03/2018 tarihinde 1 adet,04/06/2018 tarihinde 12 adet faaliyet belgesinin düzenlendiği görülmüş olup dava devam ederken davalı Oda tarafından davacı talebinin yerine getirildiği anlaşılmıştır.
Buna göre, davanın bu kısmının konusuz kaldığı anlaşıldığından bu kısım hakkında karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi gerekmektedir.
4. Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işleminin nispi aidatın tahsiline ilişkin kısmı yönünden yapılan incelemesinde;
Dava konusu işlem ile davacının nispi aidat borcunun bulunduğundan bahisle verilen 7 günlük süre zarfında söz konusu borcun ödenmemesi durumunda genel hükümler dairesinde tahsili cihetine gidileceği bildirilmiştir.
Davacı, meslek mensuplarından nispi aidat alınmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek söz konusu işlemin nispi aidatın tahsiline yönelik kısmının iptali gerektiğini ileri sürmektedir.
Dairemizin 14.06.2017 tarih ve E:2015/9561 K:2017/5316 sayılı kararı ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin nispi aidatı tanımlayan 6. maddesinin (b) fıkrası ile nispi aidatın tespitine ilişkin hükümler getiren 10. maddesinin ve işbu davanın konusunu oluşturan ve aynı mahiyette düzenleme öngören Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16/b-2 bendinin iptaline karar verildiğinden, söz konusu düzenlemeler dayanak alınarak tesis edilen dava konusu işlemin nispi aidata ilişkin kısmında da hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odaları ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Üye Aidatları ile Birlik Paylarının Tespitine Ait Yönetmeliğin 6. maddesinin (b) fıkrası yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yönetmeliğinin 16. maddesinin (b) fıkrasının 2. bendinin İPTALİNE,
3. Davacının adına beş adet faaliyet belgesi düzenlenmesi istemiyle yapmış olduğu 20.10.2017 tarihli başvurunun nispi aidat borcu bulunduğu gerekçesiyle reddine yönelik … tarih ve … sayılı işlem yönünden, KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
4. Davalı İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası'nın … tarih ve … sayılı işleminin nispi aidat borcunun tahsiline ilişkin kısmı yönünden İPTALİNE,
5. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, davalı idarelerin yaptığı yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,
6. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın istemi halinde taraflara iadesine,
8. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
03/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.