Danıştay 6. Daire 2021/8300 Esas 2021/12128 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/8300
Karar No : 2021/12128


TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
2- MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) … Genel Müdürlüğü
VEKİLLERİ : Av. …
KARŞI TARAF : I- (DAVACILAR)
1- … 2- …
VEKİLLERİ : Av. …
II- MÜDAHİLLER (DAVACILAR YANINDA)
1- … 2- …
3- … 4- … 5- … 6- … 7- … 8- … 9- … 10- … 11- … Mahalle Muhtarlığı
12- … 13- … 14- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Balıkesir İli, Burhaniye İlçesi, … Mahallesi mevkiinde yapılması planlanan "Reşitköy Barajı ve Sulama Projesi" ile ilgili olarak, Balıkesir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilen 02/04/2015 tarihli, 2140 sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir" kararının iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 20/09/2018 tarih ve E:2018/2169, K:2018/5518 sayılı kararıyla bozulması ve İdare Mahkemesince bozma kararına uyulmayarak davanın reddi yolunda verilen kararda ısrar edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04/04/2019 tarih ve E:2019/492, K:2019/1557 sayılı kararıyla, ivedi yargılama usulü kapsamındaki uyuşmazlıklarda Mahkemelerce ısrar kararı verilemeyeceğinden bahisle, uyuşmazlık hakkında temyiz incelemesi yapmak üzere dosyanın Danıştay Altıncı Dairesine gönderilmesi üzerine, Danıştay Altıncı Dairesinin 26/12/2019 tarih ve E:2019/19762, K:2019/15315 sayılı kararı ile İdare Mahkemesi kararının bozulması üzerine, bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz istemlerinin reddi ile anılan kararın ONANMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına,
03/11/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.




KARŞI OY (X):
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A maddesinin birinci fıkrasında; 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alının kararlarda ivedi yargılama usulünün uygulanacağı; ikinci fıkrasının (i) bendinde ise, bu davalarda temyiz üzerine, Danıştayın evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar vereceği, aksi halde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar vereceği, ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hallerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri göndeceği ve temyiz üzerine verilen kararların kesin olduğu hükmüne yer verilmiştir
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 2. maddesinde, "Çevresel Etki Değerlendirmesi: Gerçekleştirilmesi plânlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları; Proje Tanıtım Dosyası: Gerçekleşmesi plânlanan projenin yerini, özelliklerini, olası olumsuz etkilerini ve öngörülen önlemleri içeren, projeyi genel boyutları ile tanıtan bilgi ve belgeleri içeren dosyayı ifade eder.'' hükmüne; 10. maddesinde ise, "Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez." hükmüne yer verilmiştir.
25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 4. maddesinde, "Çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı", "Seçme Eleme Kriterlerine Tabi Projeler hakkında yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı" olarak; "Çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararı", "Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hakkında Komisyon tarafından yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı" olarak tanımlanmış; "Geçiş süreci" başlıklı geçici 1. maddesinde ise, "Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Valiliğe ya da Bakanlığa sunulmuş projelere bu Yönetmeliğin lehte olan hükümleri ve/veya başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; Balıkesir İli, Burhaniye İlçesi, … Mahallesi mevkiinde yapılması planlanan "Reşitköy Barajı ve Sulama Projesi" hakkında Balıkesir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilen 02/04/2015 günlü, "ÇED Gerekli Değildir" kararının iptali istemiyle açılan davada, İdare Mahkemesince uyuşmazlığın çözümü amacıyla jeoloji mühendisi, ziraat mühendisi, harita mühendisi, biyolog ve çevre mühendisinden oluşan bilirkişi heyetiyle yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonrası düzenlenen kök ve ek raporlarında, dava konusu projeye ilişkin başvurunun yapıldığı tarihte yürürlükte olan ve 03/10/2013 günlü, 28784 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümleri uyarınca dava konusu projenin, doğrudan çevresel etki değerlendirmesi uygulanması gereken projelerden olduğu yönündeki değerlendirmenin hükme esas alınabilecek nitelikte olmadığı, buna karşın raporun diğer kısımlarına yapılan itirazların raporun tamamını kusurlandıracak nitelikte bulunmadığı ve raporun hükme esas alınabilecek nitelikte bulunduğu kanaatine varıldığı; proje tanıtım dosyasında; her ne kadar proje kapsamında balıklar açısından ve gen akışının devamlılığının sağlanması bakımından baraj gövde yüksekliği nedeniyle yakala-taşı uygulaması önerilmiş ise de, proje alanı ve yakın çevresinde tespit edilen dünyada sadece Ege bölgesindeki akarsularda yaşayan ve Avrupa Kırmızı Listesine göre hassas kategorisinde endemik bir tür olan "copoeta bergamae" balık türü de dikkate alınarak balık geçidi yapılması gerekip gerekmediği hususlarında yeterli değerlendirmelerde bulunulmadığı, kaldı ki yakala-taşı yönteminin hangi şartlarda ve nasıl yapılacağına dair teknik bilgilerin eksik olduğu, proje kapsamındaki su kaynaklarına, bölgenin tektonik yapısı ve depremselliğine yönelik değerlendirmenin yetersiz olduğu, proje kapsamında çalıştırılması taahhüt edilen personelin unvan bakımından eksik olduğu, işletme ve inşaat aşamasındaki olumsuz çevresel etkilerin giderilmesine yönelik alınacak önlemlere ilişkin değerlendirmenin detaylandırılmadığı, çevresel etkileri bakımından proje için Çevresel Etki Değerlendirme Raporu hazırlanması gerektiği, dolayısıyla projeye ilişkin verilen dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verildiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta; İdare Mahkemesince, bilirkişi raporunun dava konusu projenin, doğrudan çevresel etki değerlendirmesi uygulanması gereken projelerden olduğu yönündeki değerlendirme dışındaki kısmı hükme esas alınmak suretiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de; anılan raporun çevre mühendisliği disiplini açısından değerlendirmeleri içeren kısmında, uyuşmazlık konusu projenin doğrudan çevresel etki değerlendirmesi uygulanması gereken projelerden olduğuna yönelik değerlendirme haricinde bir değerlendirmeye yer verilmediği; harita mühendisliği disiplini açısından değerlendirmeleri içeren kısımda ise, proje kapasitesinin, su toplama havzasında kalan yerleşim yeri, zeytinlik alanları ve arkeolojik sit alanları göz önünde bulundurularak ve gerekli incelemelerin yapılarak karar verilmesi için çevresel etki değerlendirmesinin gerekli olduğu yolunda görüş bildirildiği görülmekte olup; çevre mühendisliği disiplini açısından yapılan değerlendirmelerin esas itibarı ile dava konusu projenin, doğrudan çevresel etki değerlendirmesi uygulanması gereken projelerden olduğu yönündeki değerlendirmeden ibaret olduğu, bunun dışında herhangi bir değerlendirme yapılmamış olmasının önemli bir eksiklik olduğu; harita mühendisliği açısından ise, kendi uzmanlık alanı dışında değerlendirmeler yapıldığı görülmektedir.
Bu durumda; dava konusu projenin, alanın niteliğine, flora-faunaya, duyarlı yörelere etkisi ile proje tanıtım dosyasının ve alınacak önlemlerin teknik ve bilimsel açıdan yeterliliğinin tespiti amacıyla çevre mühendisi, hidroloji alanında uzman jeoloji mühendisi, ziraat mühendisi, harita mühendisi ve biyologdan oluşan yeni bir bilirkişi heyeti ile Dairemizce 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin (i) bendi uyarınca keşif ve bilirkişi incelemesinin yaptırılması ve buna göre uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerektiği sonucuna varıldığından; yeterli olmayan bilirkişi raporuna dayalı olarak dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının onanmasına ilişkin çoğunluk kararına katılmıyorum.