Mahkemesi : Mardin 2. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Tarihi : 22.05.2014
No : 2011/68-2014/263

Dava, iptal ve tespit istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi .. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
27.08.2008 tarihli tahsis talebine istinaden 01.08.2008 tarihinden itibaren 1479 sayılı Yasa kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan davacı, aylık bağlanırken 506 Sayılı Yasa kapsamında geçip de, Kurumca dikkate alınmayan 1649 gün sigortalılığın dikkate alınması ile 506 sayılı Kanun kapsamından yaşlılık aylığı bağlanması gerekmesine rağmen, kurumca yapılan aksine işlemin iptalini ve 14000 TL prim tutarının iadesini istemiş ve mahkemece aldırılan bilirkişi raporu doğrultusunda kısmen kabule karar verilerek, davacıdan fazla tahsil edilen 5.991,07 TL sigorta priminin 21.12.2009 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tahsiline karar verilmiş ise de verilen kararın eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirmeye tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Eldeki davada; davalı Kurumca, davacının tahsis talebine istinaden 20.04.1982–29.07.1997, 26.11.1998–31.12.2002 ve 12.01.2004–31.12.2006 tarihleri arasında 1479 Sayılı Yasa kapsamında; 01.05.1980–30.09.1980, 01.11.1980–30.11.1980, 01.01.1981–30.07.1981 tarihleri arasında ise 506 Sayılı Yasa kapsamında sigortalılık süreleri dikkate alındığı, 01.07.1983–30.09.1986 01.01.1999–31.12.2002 ve 01.06.2004–31.12.2006 tarihleri arasında gerçekleşen 506 sayılı Yasa kapsamındaki sürelerinin ise çakışma nedeniyle Kurumca dikkate alınmadığı ve kabul edilen sürelere ilişkin prim borçlarının da tahsili suretiyle aylık bağlandığı, davacının ise 506 sayılı Yasa kapsamında geçen sigortalı süresinin dikkate alınamak suretiyle, aynı yasa kapsamında aylık bağlanmasını ve primlerin iadesini istediği anlaşılmaktadır.
Sosyal Güvenlik Hukukumuzda, "sosyal sigortalarda çokluk", bir başka anlatımla bireylere olabildiğince sosyal sigorta hakkı tanıma, "yararlanmada ve yükümlülükte teklik" ilkesi egemendir. Buna göre, aynı tarihlerde farklı sosyal güvenlik kuruluşları kapsamında bulunulamaz. Çifte sigortalılık olarak adlandırılan
bu statü, kanun hükümleriyle engellenmiştir. Belirtilmelidir ki, anılan düzenlemelerde yer alan "emekli sandıklarına aidat ödemekte olanlar" ibareleri, "başka sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olanlar" şeklinde anlaşılmalı, "sosyal güvenlik kuruluşları ibarelerinin de aynı zamanda "sosyal güvenlik kanunları" terimlerini içerdiği kabul edilmelidir.
01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren, 5510 sayılı Kanunun 53’üncü maddesi uyarınca; sigortalının aynı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerinden birden fazlasına aynı anda tabi olunmasını gerektirecek şekilde çalışması halinde; öncelikle (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında sigortalılık yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılacaktır.
5510 sayılı Kanunun anılan 53’üncü maddesi, 6111 sayılı Kanunun 33’üncü maddesiyle değiştirilmiş; sigortalının 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statülerine aynı anda tabi olunmasını gerektirecek şekilde çalışması halinde; öncelikle (c) bendi kapsamında, (a) ile (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde çalışması halinde ise (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı düzenlemesi getirilmiş; ancak, değişikliğe ilişkin anılan 33’üncü madde de ayrıca söz konusu değişikliğin maddenin yürürlük tarihinden öncesi için uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır. 6111 sayılı Kanunun yürürlüğe dair 215/b maddesiyle; “...33... maddesi yayımı takip eden ayın birinci günü yürürlüğe gireceği düzenlenmiştir. 6111 sayılı Kanun 25.02.2011 tarihinde yayımlanmış olup; bu durumda anılan değişiklikler 01.03.2011 tarihinden itibaren uygulanabilecektir. Başka bir deyişle 5510 Sayıllı Kanunun 53. maddesi ve bu maddede yapıılan değişikliklerin ancak yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren uygulanabilecekleri dikkate alınmalıdır.
5510 sayılı Kanunun yürürlükte olmadığı 01.10.2008 tarihi öncesine ilişkin olarak bu tür çakışan (ikili) sigortalılığa ilişkin uyuşmazlıkların çözümü için ise, gerçek ve fiili çalışmanın, başka bir anlatımla baskın sigortalılık olgusunun hangi Kurum ve Kanun kapsamında gerçekleştiği belirlenmeli, aynı döneme rastlayan gerçek ve fiili çalışmalardan hangisinin sigortalının hayatında ekonomik olarak baskın çalışma niteliği taşıdığı ortaya konulmalıdır. Şu durumda 506 sayılı (hizmet akdine dayalı olarak işveren/işverenler tarafından çalıştırılma) ve 1479 sayılı (hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışma) Kanunlar kapsamında veya 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri çerçevesinde birleşen (çakışan) zorunlu sigortalılık olgusuna ilişkin olarak; 5510 sayılı Kanunun yürürlükte olmadığı 01.10.2008 tarihi öncesi dönem yönünden, baskın sigortalılığa üstünlük tanınmalı, 01.10.2008 – 01.03.2011 dönemi yönünden 5510 sayılı Kanunun 53. maddesi gereğince ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınmalı, 01.03.2011 tarihinden itibaren ise anılan maddede 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik gözetilerek hizmet akdine dayalı çalışmaya değer verilmelidir.
Yukarıdaki yasal düzenleme ve açıklamalar ışığında, eldeki davada da, 01.07.1983–30.09.1986, 01.01.1999–31.12.2002 ve 01.06.2004–31.12.2006 tarihleri arasında gerçekleşen aralıklı hizmetlerdeki çakışmanın giderilebilmesi için bu dönemde yöntemince baskın sigortalılık olgusu araştırması yapılmalı, davacının, bu dönemlerdeki kesintili çalışmları dikkate alınmalı, gerçek ve fiili çalışmalardan hangisinin kişinin hayatında ekonomik olarak baskın çalışma niteliği taşıdığı hususunda, vergi ve maliye kayıtları getirtilmek, belirtilen dönemde beyan edilen gelirler saptanmak suretiyle, bu çerçevede, davacı; emek ve mesaisini ağırlıklı olarak hangi sigortalı çalışmaya tahsis ediyorsa, ekonomik yönden geçimini hangi çalışmadan sağlıyorsa, o çalışmaya üstünlük tanınmalı, açıklanan ilkelere göre belirlenen gerçek ve fiili çalışmanın tabi olduğu sigortalılık gözetilerek 2829 sayılı Kanun hükümleri ve prim borcu yönünden değerlendirme yapılarak elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece, eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın reddine karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 17.11.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.