Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2016/1787 Esas 2016/3537 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davanamede, davalı derneğin faaliyetten alıkonulması istenilmiştir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
... Cumhuriyet Başsavcılığının 07.04.2014 tarihli davanamesiyle; ... Kaymakamlığı tarafından yapılan ihbara göre ..."ne yönelik yapılan denetimlerde ilgili derneğin amaçları doğrultusunda bir faaliyet göstermeyip dernek merkezinin içkili lokanta haline dönüştürüldüğünün ve müşterilere alkollü içki ve meze servis edildiğinin tespit edildiği, faaliyetlerinin kanuna ve ahlaka aykırı hale geldiği belirtilerek davalı derneğin faaliyetten alıkonulmasına karar verilmesi istenmiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 6. maddesinde; genel yetkili mahkemenin, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olduğu, yerleşim yerinin, Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre belirleneceği, 14/2. maddesinde, dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağı, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu"nun 51. maddesinde; tüzel kişinin yerleşim yerinin, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yer olduğu, 5253 sayılı Dernekler Kanunu"nun 2. maddesinde ise; bu Kanunun uygulanmasında, derneğin yerleşim yerinin, derneğin yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri, dernek merkezinin ise derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi ifade ettiği hükme bağlanmıştır.
Davacı sıfatı, kural olarak dava konusu hakkın sahibine aittir. Ancak özel kanun hükümleri ile bazı hallerde dava konusu hakkın sahibi olmayan üçüncü kişiye de dava açma hak ve yetkisi tanınmıştır. Bu haller istisnai niteliktedir ve ancak özel bir kanun hükmüne dayanabilir. Bu hallerden birisi de kamu yararı düşüncesi ile Cumhuriyet savcılarına bazı hukuk davalarını açma hak ve yetkisinin tanınmış olmasıdır. Cumhuriyet savcılarının görev ve yetkileri ile açabilecekleri özel hukuk davaları da dahil tüm davalar kanunda gösterilmiştir. Dolayısıyla, Cumhuriyet savcıları dava açma hak ve yetkisini kanundan alır ve ancak kanunla verilmiş bu hak ve yetkiyi kullanarak dava açabilirler, açılan dernek davaları da üyelerin açtığı davalarla aynı kurallara tabidir.
Somut olayda, Cumhuriyet savcısı tarafından davaname ile Türk Medenî Kanunu"nun 90. maddesi uyarınca davalı derneğin faaliyetten alıkonulması istemiyle ..."de dava açıldığı, davalı derneğin tüzüğünde merkezinin Konya olarak belirtildiği anlaşılmaktadır. Derneklerle ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup kamu düzenine ilişkin olduğundan mahkemece re"sen gözönüne alınması gerekir.
Yukarıda gösterilen yasal düzenlemeler ve yapılan açıklamalar dikkate alındığında, Cumhuriyet savcısının özel hukuk alanında derneğin faaliyetten alıkonulması istemiyle açtığı davada kesin yetki kuralı gözetilerek derneğin merkezinin bulunduğu ... Asliye Hukuk Mahkemesinin yetkili olduğundan davanamenin yetki yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile şimdilik diğer yönleri incelenmeksizin hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, temyiz peşin harcının istek halinde temyiz edene iadesine, işbu kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 01.03.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.