BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi 2020/50 Esas 2022/1203 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
12. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/50
KARAR NO: 2022/1203
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL ANADOLU 6. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 02/04/2019
NUMARASI: 2013/153 Esas - 2019/278 Karar
DAVA: Alacak
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 15/09/2022
Davalı banka hakkındaki davanın kabulüne,diğer davalı hakkındaki davanın reddine ilişkin kararın davalı banka vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine düzenlenen rapor ve dosya kapsamı incelenip gereği görüşülüp düşünüldü;
DAVA: Davacı vekili; müvekkili banka müşterisi ...'in keşide ettiği ... numaralı 13.500-TL bedelli çekin, takas bankası olarak davalı bankanın Sivas Şubesine 23.01.2009 tarihinde ibraz edilerek çek bedelinin ibraz eden davalı ...'a ödendiğini, aynı numarayı haiz çekin bu kez 03.02.2009 tarihinde ve 20.000-TL bedelli olarak müvekkili banka şubesine ibraz edilmesi üzerine davalı bankadan ilk ibraz edilen çek görüntüsünün talep edildiğini, çekte yapılan incelemede çekte yer alan ... logosu ve mıcr çok koyu gözüktüğünü, şube isim ve telefon numaralarının yazı karakterinin farklı olduğu ve sahte olduğunun tespit edildiğini, bankalar arası takas odaları merkez yönetim kurulunca hazırlanan "protokol" gereğince çekin sahteliğine ilişkin gerekli kontrolleri yapmadan ve muhatap banka müvekkilinden teyit alınmadan ödeme yapması nedeniyle söz konusu işlemde davalı bankanın ağır kusuru bulunmasına rağmen, davalı banka tarafından keşidecinin zararının karşılanmadığını,müvekkilinin keşideciye çek bedelinin ödenmek zorunda kalındığını,davalı bankaya ihtar gönderilmesine rağmen ödeme yapmadığını, diğer davalının ise sahte çekin ödenmesi nedeniyle sebepsiz zenginleştiğini, takas protokolünün 9 ve 16. maddeleri gereğince davalı bankanın kusurlu davrandığını belirterek, 13.500-TLnin 22.11.2010 tarihinden itibaren avans faizi işletilerek davalılardan müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP: 1-Davalı banka vekili; müvekkili banka müşterisi ... tarafından tahsil amaçlı olarak tevdi edilen çekle ilgili işlemlerin yasal ve usulüne uygun yapıldığını, çekin müvekkili tarafından elektronik ortamda takas odasına ibraz edildiğini ve davacı tarafından bildirilen "tahsil kodu" çerçevesinde işlemin gerçekleştirildiğini, davacı banka tarafından çekle ilgili olarak karşılıksız, mahkemelik ve sair bir kod bildirilmeyip, aksine tahsil kodu bildirildiğini ve bu kod çerçevesinde işlemin gerçekleştirildiğini, müvekkili bankanın kusuru bulunmadığını,çekin sahte olduğu hususunda herhangi bir mahkeme kararı tebliğ edilmediği, tek taraflı sahtelik beyanı ile çekin sahteliğine karar verilemeyeceğini, yetkili merci kararı olmadan bir çekin ya da herhangi bir belgenin sahteliğine karar verilemeyeceğini, takas protokolünün 16. maddesinde "çekte sahtekarlık bulunduğunun, çekin tahrif edilmiş ve geçersiz olduğunun sabit olması..." gerektiğinin açıkça belirtildiğini, çek bedelinin müşteri ... hesabına aktarıldığını,...'ın söz konusu tutarın hesabına geçmesinden sonra iadesine muvafakat etmediğini belirterek, davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir. 2-Davalı ...; Sivas'ta ikamet etmesi nedeniyle davanın Sivas'ta görülmesi gerektiğini, maddi durumu iyi olmadığından sürekli İstanbul'a giderek davayı takip gücünün bulunmadığını belirterek, yetkisizlik kararı verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; ...'e ait ... numaralı 13.500-TL bedelli çekin davalı ... tarafından takas bankası olarak davalı bankaya 23/01/2009 tarihinde ibraz edilerek bedelinin davacıdan tahsil edildiği, aynı çekin davacı bankaya 03/02/2009 tarihinde 20.000-TL bedelli olarak ibraz edilerek ödendiği, her ne kadar davalı banka vekili tarafından çekin sahte olduğu konusunda mahkeme kararı olmadığı, davacı bankanın tahsil kodu vermesi üzerine işlemlerin yapıldığını ileri sürmüş ise de; uzman bilirkişi heyetince düzenlenen raporda, takas protokolünün 9. maddesi gereğince takas odasına ibraz edilecek çeklerin takasa konulmadan incelenmesi gerektiği; ciro silsilesini, ibraz süresini, çekte tahrifat olup olmadığını, imza dışında sahteciliğin kontrol edilmesinin öngörüldüğü, davalı bankanın gerekli incelemeyi yapmadığının anlaşıldığını, raporda davalı ... yönünden atfı kabil kusur belirlenmediği,davalı bankanın çekin ödenmesinde takas protokolüne aykırı davrandığı, dikkat ve özen borcunu yerine getirmeyerek davacının zararına sebeb olduğu , çek ile ilgili yapılan soruşturma sonunda davalı ... hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verildiği, dava dışı ... hakkında verilen kararın Yargıtay 15.CD 2014/133-2016/5031 E-K sayılı ilamı ile onandığı, ancak yargılamanın yenilenmesi istemi kabul edilerek sanığın beraatine karar verilerek kararın kesinleştiği, sahte ve tahrif edilmiş çeki hamiline ödeyen muhatap bankanın, hamilin iyi niyetli olduğu hallerde TTK 792. maddesi uyarınca ödediği çek bedelini iyiniyetli hamilden geri isteyemeyeceği, ancak hamil kötüniyetli ise ödenen bedelin iadesini talep edebileceği gerekçesiyle, davalı ... aleyhindeki davanın reddine, davalı banka aleyhine açılan davanın ise kabulüne karar verilmiştir.
İSTİNAF NEDENLERİ: Davalı ... vekili; davaya konu çekin müvekkili tarafından elektronik ortamda takas odasına ibraz edildiğini ve davacı tarafından bildirilen "tahsil kodu" çerçevesinde işlem gerçekleştirildiğini, davacı banka tarafından çekle ilgili olarak karşılıksız, mahkemelik ve sair bir kod bildirilmediğini, bu nedenle müvekkiline kusur atfının mümkün olmadığını, müvekkili bankaya talebe konu çekin sahte olduğu hususunda mahkeme kararı tebliğ edilmediğini, tek taraflı sahtelik beyanının dikkate alınamayacağını, bir belgenin sahteliğine ancak yetkili merciler tarafından karar verilebileceğini, müvekkili tarafından takas protokolüne aykırı bir işlem gerçekleştirilmediğini, davacı tarafından müvekkiline gönderilen spesimen kataloğu adı altında gönderilen boş vaziyetteki çek örneği üzerinden işlem yapıldığını, davacı tarafından gönderilen katalogda incelemede kullanılabilecek yazı karakteri, puntosu ve fontlarının gösterilmediğini, hükme esas alınan bilirkişi raporu eksik incelemeye dayalı olup itirazlarının mahkemece dikkate alınmadığını, orijinal çek aslı incelenmeden kriminal tarafından düzenlenen rapora atıf yapılarak çekin sahteliğinin kabul edilmesinin hukuka aykırı olduğunu, ayrıca söz konusu raporda sahteciliğin aldatma kabiliyetini haiz olduğunun ifade edildiğini, ayrıca çek için imza incelemesi yapmayan, çekin ödenebileceğine dair müvekkiline bildirimde bulunan davacı bankanın da kusurunun bulunduğunu belirterek, kararın kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep edilmiştir.
GEREKÇE: Dava, sahte üretilmiş çek bedelinin takas yoluyla muhatap bankaca ödenmiş olması nedeniyle, uğranılan zararın takas bankası ve ibraz eden hamilden tahsili istemine ilişkindir. Bankalara takas yoluyla ibraz edilen çeklerin ödenmesine ilişkin usulün düzenlendiği protokolün 9. maddesinde; muhatap banka dışındaki bankaların, ibraz edilen çeklerin şekil şartlarını, ciro silsilesini, ibraz süresini, çekte tahrifat olup olmadığını, imza dışında sahtelik ve çek hamilinin yetkisi açısından kontrol edecekleri belirtilmiştir. Protokolün 16. maddesinde ise; çek bedeli tahsil edildikten sonra hesap sahibinin itirazı üzerine çekte imza dışında sahtecilik bulunduğunun, çekin tahrif edilmiş veya geçersiz olduğunun sabit olması nedeniyle muhatap bankanın keşideciye çek tutarını iade etmek veya daha fazla bir tutar ödemek zorunda kalması halinde, çekin ibraz edildiği bankanın muhatap bankaya bu tutarı belirtilen faizi ile birlikte ödeyeceği hüküm altına alınmıştır. Somut olayda; davacı banka müşterisi ...'in keşidecisi olduğu ... çek numaralı, 31.01.2019 keşide tarihli ve 20.000-TL bedelli çekin 03.02.2009 tarihinde davacı bankanın Kozyatağı şubesine ibrazında davacı banka tarafından çek bedelinin ödendiği, ancak aynı çek numarasını haiz çekin sahte üretilmek suretiyle 23.01.2009 keşide tarihli, 13.500-TL bedelli olarak düzenlenerek, daha önce takas bankası olan davalı ... Bankası Sivas Şubesine 23.01.2009 tarihinde ibraz edildiği, davalı banka tarafından çek bedelinin ibraz eden diğer davalıya ödendiği, aynı çek numarasını haiz çek bedelinin ikinci kez ibrazı üzerine davacı tarafından ödendiği anlaşılmaktadır. Çekle ilgili olarak açılan kamu davasında 13.500-TL bedelli çekin, çek keşidecisinin ... çek sureti esas alınarak sahte olarak üretildiği tespit edilmiş olup, soruşturma aşamasında alınan Polis Kriminal Laboratuvarı raporunda; çekin matbu basım ve ultraviyole ışık altındaki görünüm özelliklerinin gayrı muntazam yapıda olduğu belirlenmekle sahte olduğu, sahteciliğin ilk bakışta kolaylıkla fark edilemeyecek nitelikte olması nedeniyle aldatma kabiliyetini haiz olduğu mütalaa edilmiştir. Ayrıca orijinal çekte keşideci unvanı "... Tic. ve San. Ltd. Şti" olarak yazılı olmasına rağmen sahte çekte keşideci unvanında "..." ibaresinin "..." olarak, "..." ibaresinin de "..." olarak yazılı olduğu belirlenmiştir.Bu haliyle çekin sahte olarak üretildiği açık olup, çekin ibrazı üzerine davacı banka tarafından gönderilen çek spesimeninde çekin floresan, normal ışık ve mor ışık altındaki görünümü bildirilmiş olmasına rağmen, davalı banka tarafından mor ışık tespitinin yapıldığı konusunda bir iddia ve delil ileri sürülmemiştir.Bu durumda davalı bankanın takas protokolünün 9. maddesinde öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği ve aynı protokolün 16. maddesi gereğince davacı bankanın zararından sorumlu tutulması gerektiği, bu tespitler itibariyle davalı vekilinin kriminal raporunun hükme esas alınamayacağına yönelik istinaf sebebinin de yerinde olmadığı sonucuna varılmakla davalı banka aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, istinaf nedenleri yerinde olmayan davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle: Davalı banka vekilinin istinaf başvurusunun HMK 353(1)b-1 maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE, Alınması gereken 922,18- TL istinaf karar harcından davalı banka tarafından yatırılan 230,54- TL harcın mahsubu ile bakiye 691,64- TL'nin davalı bankadan alınarak hazineye gelir kaydına, Hükümden sonra davacı yan gider avansından karşılanan 248,4‬0-TL posta masrafının davalı bankadan alınarak davacıya verilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK 362(1)-a maddesi uyarınca kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.15/09/2022