21. Hukuk Dairesi 2016/16269 E. , 2018/3491 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : ...İş Mahkemesi
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 15/06/2006-24/04/2015 tarihleri arasında geçen ve ...a bildirilmeyen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen ...la dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.
K A R A R
Dava, davacının 15.06.2006 – 24.04.2015 tarihleri arasında bahçıvan ve ... olarak davalı işveren nezdinde kesintisiz geçen ve ...a bildirilmeyen ...lı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne hükümde yazılı şekilde karar verilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa"nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa"nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de, davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay"ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
506 sayılı Yasanın 79/10. ve 5510 sayılı Yasanın 86/8. maddelerine göre Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları ...ca tespit edilemeyen ...lılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen ... ... toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır. Yasa"da yer alan 5 yıllık süre hak düşürücü olup mahkeme tarafından kendiliğinden nazara alınması gerektiği gibi davacının aynı işyerinde çalışmasını sürdürmesinin veya 5 yıllık hak düşürücü süre içerisinde tekrar aynı işyerine girerek çalışmasının, hak düşürücü sürenin işlemesine engel olmayacağı ve hak düşürücü sürenin, kesilmesi ve durmasının mümkün bulunmadığı hukuksal gerçeği de ortadadır.
İşverenin, çalıştırmış olduğu ...lılara ait hangi belgeleri ...a vermesi gerektiği Kanunun 79/1.maddesinde açıkça ifade edildiği üzere yönetmeliğe bırakılmıştır. ... yapılan ...İşlemleri Yönetmeliği"nin dördüncü kısmında işverence verilecek belgeler düzenlenmiştir. Bunlar, ... ... primleri bildirgesi (...ön.Madde16) , ... ... ... primleri bordrosu (...ön. Madde 17), ...lı hesap fişi (.... Yön. Madde 18) vs.dir. Yönetmelikte sayılan bu belgelerden birisinin dahi verilmiş olması halinde artık Kanun"un 79/10 (eski 8) maddesinde yer alan hak düşürücü süreden söz edilemez. Yargıtay uygulamasında anılan maddenin yorumu geniş tutulmakta; eğer sayılan belgelerden birisi işveren tarafından verilmişse burada ...un işçinin çalışmasından haberdar olduğu ve artık hizmet tespiti davası için hak düşürücü sürenin varlığından söz edilemeyeceği kabul edilmektedir.
Maddede belirtildiği üzere yönetmelikle tespit edilen belgelerin (işe giriş bildirgesi) verilmesi durumunda hak düşürücü süreden bahsedilemeyeceği gibi çalışmaların ... ... ...u ile saptanması durumunda da hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemeyeceği açıktır. Bir ...lının...e gitmeden önce çalıştığı işyerini...liğe müteakip girmesi durumunda hizmet akdi mecburi hizmet nedeniyle kesilmiş olduğundan artık hak düşürücü sürenin oluştuğundan bahsedilemez. Davacıya ödenen ücretten ... primi kesilen hallerde, davacının iş ve ...mevzuatının öngördüğü ... hak ve yükümlülüklerini yerine getirmesi nedeniyle ...un Yasadan kaynaklanan denetim ve inceleme görevini yapmaması karşısında hak düşürücü sürenin işlemeyeceği kabul edilmelidir.
Davacının ...lı çalışmalarının ...a kısmen bildirildiği hallerde, eksik bildirimlere yönelik olarak açılan davada hak düşürücü süre işlemeyecektir. (Hukuk Genel Kurulunun 23.06.2004 gün ve 2004/21-369 E, 2004/371 K. sayılı kararı )
Halen yürürlükte olduğu şekliyle dava açma süresi beş yıl olup, hak düşürücü süredir. 506 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte beş yıl olan hak düşürücü süre 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Kanunun beşinci maddesiyle on yıla çıkarılmışken, 01.06.1994 tarih ve 3995 sayılı Kanunun 3. maddesiyle tekrar beş yıla indirilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacı adına davalı işveren tarafından bildirilen hizmetinin olmadığı, davacının dava dışı birden çok işyerinden 01.05.2007 -24.11.2011 tarihleri arasında kesintili bildirimlerinin olduğu, ... tarafından davalı işyerinde 15.6.2015 tarih ve 2015/052 sayılı denetim ...unun düzenlendiği, ... ile denetim tarihi olan 12.3.2015 tarihinden bir yıl öncesine gidilerek 12.3.2014 tarihi itibariyle davalı ... unvanlı işyerinden ...lı hizmet bildirimlerinin başlatılması gerektiğinin tespit edildiği, tanıkların dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda; davacı adına davalı tarafından bildirim yapılmadığı ve hak düşürücü süreyi kesen belgeler verilmediği ve davacının uyuşmazlık döneminde birden çok dava dışı işyerinden bildirimi de olduğu birlikte değerlendirilerek dava tarihinden önce 5 yıl geriye gidildiğinde davacının dava dışı işyeri ... Gıda Ltd.Şti işyerinde çalışmaya başladığı tarih olan 18.06.2009 tarihi öncesi hak düşürücü süreye uğradığı dikkate alınmadan ve bu süre sonrasına ilişkin ise davacının çalışmalarının; part-time olup olmadığı ve tanık beyanlarında da geçen davacının bir süre eşi ile başka yerde yaşayıp yaşamadığı, belirlenmeden hüküm kurulması hatalıdır.
Yapılacak iş, dava tarihinden geriye 5 yıl gidildiğinde davacının dava dışı başka işveren nezdinde çalışmaya başladığı 18.06.2009 tarihi öncesinin hak düşürücü süreye uğradığına karar vermek; hak düşürücü süreye uğramayan 18.06.2009 tarihi sonrası için ise dava dışı işyerlerinde yapılan çalışmalar dışlandıktan sonra kalan sürelerde tanık beyanlarında yer alan davacının ara verdiği süreyi de dikkate alarak mandalina ağaçlarının bakımı, köpeklerin bakımı ve villa işleri için davacının part-time veya tam süreli çalışıp çalışmadığını belirlemek için ... ...i ve veteriner tarafından düzenlenen bilirkişi ...u alarak çalışma süresini belirleyip yukarıdaki açıklamalar ve toplanan deliller ışığında karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, ... vekilinin ve davalı işverenin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan ..."a iadesine, 09.04.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.