Danıştay 6. Daire 2020/1502 Esas 2021/12206 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/1502
Karar No : 2021/12206

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Çekmeköy ilçesi, …Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda 12.12.2014 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Ömerli Mahallesi Merkez ve Koçullu Köyü Nazım İmar Planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporundaki tespitler ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, 12.12.2014 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Ömerli Mahallesi Merkez ve Koçullu Köyü Nazım İmar Planının İstanbul ili, Çekmeköy ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin kısım yönünden şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Uyuşmazlıkta, her ne kadar davacı tarafından dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının, uygulama imar planına karşı açılan davada … Belediye Başkanlığı tarafından verilen savunma dilekçesinin tebliği üzerine öğrenildiği iddia edilmekte ise de askı süresi içerisinde plana herhangi bir itirazı olmayan davacının en son …Belediye Başkanlığının davacıya ait parselin plandaki fonksiyonunu bildirdiği (26.04.2017) tarihte 1/5000 ölçekli nazım imar planından haberdar olduğunun kabulü gerektiğinden, bu tarihten itibaren dava açma süresi içinde açılması gerekirken bu süre geçirildikten sonra 25.09.2017 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasının incelenme olanağı bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun gerekçeli reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planından, … Belediye Başkanlığı'na karşı … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında açılan davada davalı idarenin cevap dilekçesinin tebliği ile haberdar olduğu ve bu tarihten itibaren yasal süresinde bakılan davayı açtığı, dava konusu işlemin eşitlik ilkesine aykırı olduğu, kazanılmış hakkını ihlal ettiği, 5403 sayılı Kanun'un geçici 4. maddesi hükümlerinden yararlandığı, bu husus dikkate alınmaksızın taşınmazının tamamının yeşil alan olarak planlandığı, bir tarafı akaryakıt alanı diğer tarafı ticaret alanı olarak planlanan taşınmazın zemininin betonla kaplı olduğu ve üzerinde çelik konstrüksiyondan yapılmış iş yeri bulunduğu, bu nedenle uygulamada bu alanın yeşil alan olarak düzenlenmesinin teknik olarak mümkün olmadığı, uygulamaya tabi tutulan alanda yeterli miktarda yeşil alan olduğu, taşınmazının yeşil alan olarak planlanmasında zorunluluk ve gereklilik bulunmadığı, … Belediye Başkanlığı tarafından daha sonra yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatı ile taşınmazının yeşil alan vasfından çıkartıldığı, bu plan tadilatının Büyükşehir Belediyesi onayına sunulduğu, …Belediye Başkanlığı'nın uygulama imar planındaki yeşil alana ilişkin kullanım kararından vazgeçmiş olması hususu dikkate alınmaksızın verilen kararın, anayasaya, kanuna ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Uyuşmazlık konusu parselin 15.06.2009 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planında kentsel ve bölgesel yeşil ve spor alanı lejandında kaldığı ve parselin bulunduğu planlama alanının orman alanları ve tarım alanlarına sahip kırsal nitelikli bir yerleşme alanı olduğu, dava konusu nazım imar planının üst ölçekli plan ile ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan güncel veriler doğrultusunda hazırlandığı ve Büyükşehir Belediye Başkanınca 12.12.2014 tarihinde onaylanarak 05.03.2015-05.04.2015 tarihleri arasında askıya çıkarıldığı, askı süresi içerisinde uyuşmazlık konusu parsele ilişkin yapılmış herhangi bir itiraz bulunmadığından kesinleşmiş imar planının öğrenilmesi veya uygulanması üzerine yasada öngörülen süreler geçirildikten sonra açılan davanın süresinde olmadığı, Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ: 05.03.2015-05.04.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılan dava konusu imar planına askı süresinde itiraz etmeyen davacı tarafından, uygulama işlemi niteliğinde olmayan işlem üzerine, imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük süre geçtikten sonra 25.09.2017 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunduğundan, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, 16.03.2017 tarihinde … Belediye Başkanlığı'na yapılan başvuru ile; uyuşmazlık konusu parsele ilişkin imar planının tasdik tarihinin, askıya çıkış ve iniş tarihlerinin, plan pafta örneğinin ve plan notlarının talep edilmesi üzerine, Çekmeköy Belediye Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı cevabı yazısında; uyuşmazlık konusu parselin 09.12.2014-09.01.2015 tarihleri arasında askıya çıkartılan ve 21.07.2014 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli Çekmeköy Ömerli Mahallesi, Merkez ve Koçullu Köyü Uygulama İmar Planı ile 3194 sayılı Kanun'un 18. maddesi kapsamında uygulama sınırı içerisinde kaldığının belirtildiği ve imar planı paftası ve plan notlarının yazı ekinde sunulduğu, davacı tarafından 1/1000 ölçekli uygulama imar planından bu yazı cevabı ile haberdar olunduğu ileri sürülerek iptali istemiyle … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında açılan davada davalı …Belediyesi tarafından verilen savunma dilekçesinin 24.07.2017 tarihinde tebliği üzerine dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planından haberdar olunduğu ileri sürülerek 25.09.2017 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Öte yandan, davacı tarafından, 05.03.2015-05.04.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile bu plana dayanılarak hazırlanan ve 09.12.2014-09.01.2015 tarihleri arasında askıya çıkartılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planına askı süreleri içerisinde itiraz edilmemiştir.

İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanununun "Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde: "İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar." hükmü yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasında; dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay'da ve idare mahkemelerinde altmış gün olduğu, 4. fıkrasında; ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı, ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri kuralı bulunmaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununda tanımı yer almayan imar durum belgesi; taşınmazın imar planı kapsamında olup olmadığını, taşınmaz için planda öngörülen arazi kullanım kararı ile yapılaşma koşullarını detaylı bir şekilde gösteren, imar planı ve/veya yönetmelik hükümlerine uygun olarak tespit edilen kat adedi, bina yüksekliği, bina derinliği, ön bahçe, arka bahçe ve yan bahçe mesafeleri, bina cephesi gibi hususların rakam ve kroki ile yer aldığı, varsa imar planı ve plan notları ile dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği ya da Plansız Alanlar Tip İmar Yönetmeliği uyarınca düzenlenen belgedir. İdarelerce, uygulama imar planına göre imar durum belgesi düzenlenmesi üzerine imar durumunun dayanağı düzenleyici işlem mahiyetindeki planların iptali istenebilecektir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İmar Kanununa göre imar planları arasındaki hiyerarşi kapsamında bir bölgede çevre düzeni planı varsa, o bölgede yapılacak olan imar planlarının (nazım imar planı ve uygulama imar planı) bu plana uygun olması ve yine çevre düzeni planına uygun yapılan nazım imar planından sonra yapılacak olan uygulama imar planının da üst ölçekli planlara uygun yapılması gerekmektedir.
İmar planları arasındaki hiyerarşik ilişkinin diğer düzenleyici işlemlerden farklı olduğu ve alt ölçekli planların üst ölçekli planların uygulanması amacıyla tesis edildiği, dolayısıyla üst ölçekli plan varsa alt ölçekli planın (düzenleyici işlem olmakla birlikte) uygulama işlemi niteliğinde olduğu ve bunun sonucunda da nazım imar planı veya uygulama imar planı yapıldıktan sonra henüz subjektif işlem tesis edilmemiş olsa dahi bu planlar ile birlikte üst ölçekli plana dava açılabileceği, aksi halde 1/1000 ölçekli planın nazım imar planına uygun tesis edilmiş olması durumunda uygulama programlarını direk etkilemesine karşın bu planların iptali için açılan davalarda işin esasının incelenmesi suretiyle yargısal denetim yapılamayacaktır.
Bu durumda, yukarıdaki yer verilen açıklamalar ve 2577 sayılı Kanunun 7. maddesi hükümleri karşısında imar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise davanın, 2577 sayılı Kanunun 7. maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde açılması gerektiği, ancak bu süreler içerisinde dava açılmamış olması halinde 1/1000 ölçekli uygulama imar planının uygulanmaya konulması ya da planların uygulanması suretiyle işlem (uygulama işlemi) tesis edilmesi üzerine, bu işlem ile birlikte 1/1000 ölçekli imar planına ve üst ölçekli nazım imar planlarına veya doğrudan işlemin dayanağı olan imar planlarına karşı yeniden dava açma hakkının bulunduğu ve bu aşamada dava açma süresinin uygulama işleminin süresine tabi olduğunda tartışma bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacı tarafından, parsele yönelik imar planı, askıya çıkış ve iniş tarihleri, plan pafta örneği ve plan notlarının verilmesi yolunda yapılan 16.03.2017 tarihli başvuru üzerine parselin 21.07.2014 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı kapsamında kaldığının bildirilmesine yönelik Çekmeköy Belediye Başkanlığı'nca tesis edilen … tarih ve … sayılı yazının imar durum belgesi ya da bir uygulama işlemi niteliğinde kabul edilemeyeceği, sadece bilgi verme niteliğinde olduğu, dolayısıyla bu nitelikteki bir başvuru üzerine tesis edilen işlemin dava açma süresini ihya etmeyeceği açıktır.
05.03.2015-05.04.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılan dava konusu imar planına askı süresinde itiraz etmeyen davacı tarafından, uygulama işlemi niteliğinde olmayan işlem üzerine, imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük süre geçtikten sonra 25.09.2017 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunduğu sonucuna ulaşılmış, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.
Öte yandan, davaya konu 1/5000 ölçekli nazım imar planına karşı, bu planın uygulanması niteliğinde bulunan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı üzerine de dava açılabileceği kabul edilmekle birlikte, davacı tarafından uyuşmazlık konusu parseli kapsayan alanda 21.07.2014 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli Çekmeköy Ömerli Mahallesi, Merkez ve Koçullu Köyü Uygulama İmar Planının iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, Danıştay Altıncı Dairesi'nin 08.11.2011 tarih ve E:2020/1789, K:2021/12207 sayılı kararı ile davada süre aşımı bulunduğundan reddi gerektiği gerekçesiyle onanması karşısında, görülmekte olan davanın bu nedenle de süresinde bulunmadığı kuşkusuzdur.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 08/11/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.