Danıştay 10. Daire 2016/12905 Esas 2021/5423 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/12905
Karar No : 2021/5423


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Ticari ve Sınai Ürünler Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş.


KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı / …
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri V. …

İSTEMİN_KONUSU : Davacı şirket tarafından, ithalatını gerçekleştirmek istediği eşyaya ilişkin olarak 2008/19 sayılı ithalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ uyarınca gözetim belgesi düzenlenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğe ve hukuki güvenlik ilkesine aykırı Tebliğ hükmüne göre işlem tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, menşe ülkesi Çin Halk Cumhuriyeti, birim CIF kıymeti 4,9579 ABD Doları/brüt kilogram olarak belirtilen, 8211.93.00.00.10 GTİP numaralı maket bıçağı eşyasının ithalatının gerçekleştirilmesi amacıyla 2008/19 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ hükümleri uyarınca gözetim belgesi düzenlenmesi istemiyle gözetim belgesi başvuru formu ile 17/04/2015 tarihinde davalı Bakanlık İthalat Genel Müdürlüğü'ne başvurulmuştur.
Davalı Bakanlıkça, söz konusu başvuru üzerine üretici sertifikasının üretici firma yetkililerince tam ve eksiksiz olarak doldurularak imzalanıp kaşelenmesini müteakip ilgili ülkedeki makamlara içeriğinin onaylattırılması ve onaylayan makamın imzasının T.C. Büyükelçiliği veya Konsolosluklarından birine tasdik ettirilmesinin ardından yeniden müracaat edilmesi halinde talebin tekrar değerlendirmeye alınabileceğine ilişkin … tarih ve …sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan şeklinde 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 55. maddesinde, Bakanlar Kurulunun, kamu düzeni, kamu güvenliği gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabileceği hükme bağlanmış; anılan Kanun hükmü ile 1567 sayılı Kanun, 474 sayılı Kanun, 3283 sayılı Kanun ve 2976 sayılı Kanun hükümlerine istinaden Bakanlar Kurulunca çıkarılan 10/05/2004 tarih ve 2004/7304 sayılı "İthalatta Gözetim Uygulanması Hakkında Karar", 29/05/2004 tarih ve 25476 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İthalatta Gözetim Uygulanması Hakkında Kararın 1. maddesinde, Kararın, bir malın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi amacıyla o malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin usul ve esasları kapsayacağı belirtildikten sonra; 3. maddesinde, bu Karar kapsamında; ithalatta gözetim uygulanmasına, gözetim uygulamasının usul ve esaslarını belirlemeye, yürürlükteki gözetim uygulamalarını değiştirmeye veya kaldırmaya, ithal mallarla ve yapılan beyanın doğruluğuyla ilgili incelemeleri yapmaya veya yaptırmaya, uygulamaya ilişkin ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon sağlamaya ve talimat vermeye, Yönetmelikler ve tebliğler çıkarmaya Dış Ticaret Müsteşarlığının yetkili olduğu; 4. maddesinde ise, ''Bir malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin karar, başvuru üzerine veya re'sen yapılacak bir değerlendirme sonucunda Müsteşarlık (İthalat Genel Müdürlüğü) tarafından verilir. Yapılacak değerlendirmede ithalatın gelişimi, ithal şartları ve ithalatın yerli üreticiler üzerindeki etkisi dikkate alınır. Gözetim kararı, Gözetim Belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabilir. İleriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra "Gözetim Belgesi" de aranır.'' kurallarına yer verilmiş; 6. maddesinde, Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
02/07/2018 tarih ve 703 sayılı KHK’nın 30. maddesiyle adı “Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” iken "Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" olarak değiştirilen 637 sayılı KHK'nın işlem tarihinde yürürlükte bulunan 2. maddesinin (e) bendinde "İthalatın ülke ekonomisinin yararına gerçekleştirilmesi ve yerli sanayinin korunması ile ilgili gerekli tedbirleri almak ve ticaret politikası savunma araçlarını uygulamak" Bakanlığın görevleri arasında; 8. maddesinin (ç) bendinde ise "İthalatı iç piyasa ve sanayinin ihtiyaçlarını iç ve dış ekonomik gelişmeleri dikkate alarak izlemek ve ithal mallarına uygulanacak malî yüklere ilişkin hazırlıkları yürütmek ve uygulanmasını sağlamak." İthalat Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
06/06/2004 tarih ve 25486 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İthalatta Gözetim Uygulanması Yönetmeliği'nin "gözetim uygulaması" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında, bir malın ithalatında gözetim uygulanmasına ilişkin kararın, başvuru üzerine veya re’sen yapılacak bir değerlendirme sonucunda Müsteşarlık (İthalat Genel Müdürlüğü) tarafından verileceği, yapılacak değerlendirmede ithalatın gelişimi, ithal şartları ve ithalatın yerli üreticiler üzerindeki etkisinin dikkate alınacağı; 2. fıkrasında, gözetim kararının Gözetim Belgesi düzenlenmesi yoluyla ileriye yönelik olarak veya gerçekleşen ithalatı değerlendirmek üzere geçmişe dönük olarak uygulanabileceği; 3. fıkrasında, bir malın ithalatı geçmişe dönük gözetime tabi tutulduğunda bu malın ithalatı sırasında Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde kayıt tutulacağı; 4. fıkrasında, İleriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra "Gözetim Belgesi"nin de aranacağı; 5. fıkrasında ise, Gözetim uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile başvuru sahiplerinden alınacak olan taahhütnamelerin Tebliğlerle belirleneceği hükümleri yer almaktadır.
3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun'un "önlem alınmasını gerektiren haller" başlıklı 3. maddesinde, "Önlem alınmasını gerektiren haller; dampinge veya sübvansiyona konu olan ithalatın Türkiye'de bir üretim dalında maddi zarara yol açması veya maddi zarar tehdidi oluşturması veya bir üretim dalının kurulmasını fiziki olarak geciktirmesidir. Ancak, sübvansiyona konu ithalata karşı önlem alınabilmesi için, sübvansiyonun Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması'nın 2 nci maddesi çerçevesinde bir firma/firma grubu veya bir üretim dalı/üretim dalı grubuna yönelik olduğunun da tespit edilmiş olması gerekir." hükmü bulunmaktadır.
29/08/2008 tarih ve 26982 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2008/19 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan haliyle 2. maddesinin 1. fıkrasında, Tebliğin 1. maddesinde belirtilen eşyanın ancak Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca (İthalat Genel Müdürlüğü) düzenlenecek gözetim belgesi ile ithal edilebileceği, gözetim belgesinin gümrük beyannamesinin tescilinde ilgili gümrük idaresince aranacağı, gözetim belgesinin bir örneğinin gümrük beyannamesine ekleneceği; 2. fıkrasında, bir gümrük beyannamesi kapsamında ilgili gümrük tarife istatistik pozisyonundan brüt 5 (beş) kilogram veya daha az miktarda yapılacak olan ithalatın, CIF kıymetine bakılmaksızın gözetim uygulamasından muaf olduğu; 3. maddesinin 1. fıkrasında, gözetim belgesi taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirmeye alınabilmesi için EK I’de yer alan "Gözetim Belgesi Başvuru Formu"nun usulüne uygun bir şekilde doldurulması ve EK II’deki belgelerle birlikte tam ve eksiksiz bir şekilde İthalat Genel Müdürlüğüne iletilmesi gerektiği, İthalat Genel Müdürlüğünün, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebileceği; 2. fıkrasında, yapılan beyanın gerçeğe aykırı olduğunun veya başvurularda sunulan bilgi ve belgelerde tutarsızlık bulunduğunun tespit edilmesi halinde gözetim belgesi düzenlenmeyeceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bakanlar Kurulu Kararlarıyla ve Tebliğlerle getirilen gözetim önlemleri ile bir malın aynı veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde, zarar tehdidi yaratan miktar ve/veya şartlarda ithal edilmesi halinde, söz konusu malın ithalatının, ithalattaki gelişmelerin gözlemlenmesi suretiyle ilerde alınabilecek önlemlerin (dampinge karşı vergi, kota vb.) kapsam, nitelik ve çerçevesinin çizilebilmesine olanak sağlayacak verilerin elde edilmesi (eşyanın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi) amaçlanmaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, ithalatta bir malın gözetim uygulamasına ilişkin kararları almaya, gözetim uygulamasının usul ve esaslarını belirlemeye, bir malın normal değerinden (ihracatçı veya menşe ülkedeki iç piyasa satış fiyatından) daha düşük bir fiyatla ihraç edilmesi (damping) halinde ise dampinge konu olan ithalatın yerli üretim dalına zarar vermesinin söz konusu olduğu durumlarda, söz konusu ithalata karşı Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat kapsamında mevzuatta öngörülen önlemleri almaya yönelik düzenlemeler yapmaya davalı Bakanlığın yetkili olduğunda tereddüt bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, 8211.93.00.00.10 GTİP numaralı maket bıçağı eşyasının, birim CIF kıymetinin 12 ABD Doları/Brüt Kg altında ithal edilmesi halinde gözetim belgesi alınması zorunluluğunun anılan Tebliğle getirildiği; davacı şirket tarafından Çin Halk Cumhuriyeti'nden, birim CIF kıymeti 4,9579 ABD Doları/brüt kilogram olan maket bıçağı eşyasının ithal edilmek istenilmesi nedeniyle gözetim belgesi düzenlenmesi için davalı Bakanlığa başvurulduğu; davalı Bakanlıkça, üretici firma yetkililerince tam ve eksiksiz olarak doldurulmuş, imzalanıp kaşelenmiş ardından ilgili ülkelerdeki makamlara içeriği onaylattırılmış, onaylayan makamın imzasının ise T.C. Büyükelçiliği veya Konsolosluklarından birince tasdik edilmiş üretici sertifikasının istenildiği anlaşılmaktadır.
10/01/2012 tarih ve 28169 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2012/1 sayılı İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliğin benzer şekildeki 3. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, "Gözetim belgesi taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirmeye alınabilmesi için EK-1’de yer alan Gözetim Belgesi Başvuru Formunun doldurulması ve EK-2’deki belgelerle birlikte eksiksiz bir şekilde İthalat Genel Müdürlüğüne iletilmesi gerekmektedir. İthalat Genel Müdürlüğü, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebilir." hükmündeki, "İthalat Genel Müdürlüğü, gerekli görmesi halinde, ek bilgi ve belgeler isteyebilir." şeklindeki son cümlesinin iptali için davacı şirket tarafından açılan davada; kapsamı sınırlı olan İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğlerde; gerek 2009/15169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin açık hükmü, gerekse hukuki güvenlik ilkesi dikkate alınarak, gözetim kapsamında istenilecek belgelerin sayma suretiyle, somut olarak belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle Dairemizce 17/12/2015 tarih ve E:2012/1187, K:2015/6023 sayılı iptal kararı verilmiş, anılan karar İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 22/10/2018 tarih ve E:2016/2087, K:2013/4394 sayılı kararıyla onanmıştır.
Olayda, davalı Bakanlık tarafından anılan iptal kararında belirtildiği üzere 2009/15169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesine ve hukuk güvenliği ilkesine aykırı şekilde davacı şirketten ek belge istenilip istenilmediğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
2008/19 sayılı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğin ekinde yer alan EK I Gözetim Belgesi Başvuru formu incelendiğinde, bu formda, ithal edilen ürünün GTİP numarasının, menşe ülkesinin, miktar ve birim fiyatının, tedarikçi ülkedeki ihracatçı ile üreticiye ilişkin ad/unvan ve iletişim bilgilerinin yer aldığı; EK II'nin Gözetim Belgesi Başvuru Formuna Eklenecek Belgelere ilişkin olduğu, bu belgeler arasında ithal edilecek eşyaya ait proforma veya ticari faturanın da yer aldığı görülmektedir. Davalı Bakanlığın üretici sertifikası olarak isimlendirdiği "üretici/ihracatçı bilgi formu" belgesi incelendiğinde, üretici firmanın unvan ve iletişim bilgileri dışında bu firmanın; üretime başlama tarihine, faaliyet alanına, üretimde kullandığı lisanslara, toplam ciroya, yabancı sermaye oranına, yıllık işgünü sayısına, haftalık ortalama çalışma saatine, toplam çalışan sayısına, üreticinin ulusal ya da uluslararası kalite sertifikalarına, aylık işçi ücretine ilişkin bilgileri içerdiği ve bu formun alt kısmında ise firma sahibinin veya firma adına tam yetkili kişinin ad soyad ve imza kısmının yer aldığı görülmektedir.
Bu durumda davalı Bakanlık tarafından, ithalatın gerektirdiği gözetim uygulamasının sağlıklı bir şekilde kontrolünün ve yürütülmesinin sağlanabilmesi ve gerektiğinde İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Mevzuat kapsamında gereken tedbirlerin mevzuata uygun şekilde uygulanabilmesi amacıyla, ithalatçı firmaların ithalatını gerçekleştireceğini beyan ettiği ürünlerin gerçek menşeini ve fiyatını belirlemeye yönelik üretici sertifikasının, davacı şirketten istenilen ek belge olarak kabul edilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar sonucu itibariyle usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/11/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.