Mahkemesi : Kayseri 2. İş Mahkemesi
Tarihi : 28.03.2013
No : 2010/378-2013/178

Dava, Kurum müfettiş raporuna istinaden resen tahakkuk ettirilen fark prim borcunun iptali ile yersiz tahsil edilen tutarın iadesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde isteğin reddine, karar verilmiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi .. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
506 sayılı Yasanın 79. maddesi, “Bu Kanunun 83. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü işler, gerçek veya tüzel kişilerce yapılan inşaatlardan dolayı yeterli işçilik bildirmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır...” düzenlemesini içermekte olup; aynı Yasanın 83. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar ise, “Genel ve katma bütçeli kuruluşlar, il ve belediyeler veya sermayesinin en az yarısı genel ve katma bütçeli kuruluşlar ile il ve belediyelere ait olan teşekkül ve müesseseler, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri, kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak kurulan kurum ve kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar…” olarak belirtilmiştir.
Davalı Kurum müfettişince yapılan inceleme sonucunda davacı şirketin İstanbulda Topçular ve Samadıra semtlerinde yer alan işyerleri ile Kayseri’deki davaya konu şeker paketleme ve küp şekeri imalatı işyerinde yapılan incelemeler sonucunda her üç işyeri ile ilgili olarak yapılan ölçümleme sonucunda, eksik işçilik bildirimi tutarı üzerinden, fark prim tahakkuk ettirildiği anlaşılmakta olup; Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş ise de, verilen kararın eksik araştırmaya tabi olduğu anlşılmaktadır.
Kurum tarafından, davacının şeker imalatı, paketleme, şehir içi, şehirlerarası yük taşıma ve şehirlerarası yolcu taşıma ve farklı illerdeki tüm işyerlerine ilişkin olarak yapılan inceleme sonucu işyerlerine ait çalışan sayıları, kapasite raporları, üretim araçları ve makineler dikkate alındıktan sonra özellikle müfettiş raporunun 22 ve 24 nolu tablosu içeriği ile davaya konu işyerinde çalışması gereken işçi sayısının ve sigorta primlerine esas kazançlarının tüm işyerlerine oranla belirlendiği ve buna göre bildirilen çalışan sayısı ve prime esas kazanç tutarından az olduğu gerekçesi ile fark işçilik alacağı tahakkuk ettirildiği anlaşılmaktadır.
506 sayılı Yasanın konuya ilişkin 130. maddesinde yer alan, “İşverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun Kurumca saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarı, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, iş yerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurları dikkate alarak sigorta müfettişi tarafından tespit edilir.” düzenlemesi; kayıt dışı çalışmadan kaynaklanan prim kaybının önüne geçilebilmesi yönünden, 506 sayılı Yasanın 79. maddesindeki yöntem ve asgari işçilik oranlarıyla bağlı kalınmaksızın, eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının tespitine olanak vermektedir.
Mahkemece, davalı Kurum müfettişinin raporundaki iddiaların ayrıntılı şekilde irdelenmek ve davaya Konu Kayseri’deki işyeri bakımından raporun aksinin yazılı delillerle ispatının mümkün olduğu dikkate alınmak suretiyle, Kuruma yapılması gereken işçilik bildirim miktarının eksik olup olmadığı ve varsa belirlenmesi için aralarında yeminli mali müşavirin de bulunacağı uzmanlardan oluşturulacak bilirkişi kurulundan rapor aldırılmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Diğer taraftan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 06.12.2013 gün, 2013/10-433 Esas ve 2013/1649 Karar sayılı ilamında benimsendiği üzere; zamanaşımının başlangıcının ve buna bağlı olarak, somut uyuşmazlıkta uygulanacak kanun hükmünün saptanmasında, muacceliyet anının belirlenmesi önem taşımaktadır.
Muacceliyet, bir borç ilişkisinde, alacaklının edimi isteyebileceği ve borçlunun da bu isteme uyarak, edimi ifa etmekle yükümlü olduğu anı belirler. Bir başka deyişle, söz konusu anda borç, ifa kabiliyeti kazanır ve alacaklı yine o anda edimi kabul etmekle yükümlü olur. Bir alacağın ya da borcun muaccel olması, ilke olarak edimin ifası için öngörülmüş bulunan vadenin dolmasıyla gerçekleşir. Borcun ifası için öngörülen vade; kanundan, işin özelliklerinden ya da dürüstlük kuralından çıkarılamıyorsa, bu durumda, Borçlar Kanunu m. 74 hükmü gereğince, borcun “hemen ifa ve derhal icrası talep edilebilir” hükmü uygulama bulacaktır.
506 sayılı Kanunun 80. maddesi, prim borcunun en geç ertesi ayın sonuna kadar Kuruma ödeneceğini hükme bağlanmış olup, prim borcunun vadesinin belirlenmiş olması karşısında, kurum alacağının anılan tarihte muacceliyet kesbedeceği belirgindir.
Zamanaşımı süresi bakımından, 08.12.1993 günü öncesine ve 06.07.2004 sonrasına ilişkin prim ve diğer alacaklar yönünden Kurumun alacak hakkı, Borçlar Kanununun 125. maddesinde öngörülen (10) yıllık zamanaşımı süresine tabi olup, zamanaşımının başlangıç tarihi, anılan Kanunun 128. maddesi gereğince alacağın muaccel olduğu tarihtir ve zamanaşımının kesilmesi ile durmasına ilişkin 132. ve ardından gelen maddelerindeki düzenlemeler de uygulama alanı bulmaktadır. 08.12.1993 – 05.07.2004 dönemine ait prim ve diğer alacaklar yönünden ise, 6183 sayılı
Kanun"un “Tahsil zamanaşımı” başlığını taşıyan 102. ve ardından gelen maddeleri uygulanmakta, anılan madde hükmüne göre (5) yıl olan zamanaşımı süresinin başlangıcı da, alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılbaşı olarak kabul edilmelidir.
Yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular dikkate alındığında, davacı avukatının zamanaşımı iddiası yönünden, Kurumun süresi içerisinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsil zamanaşımı, diğer bir ifade ile zamanaşımının süresi ve başlangıç tarihi; alacağın doğduğu, tahakkuk ettirildiği (muaccel olduğu) tarihte yürürlükte bulunan kurallara göre belirlenir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 20.09.2006 gün ve 2006/21–546 E. 2006/565 K. ile 20.12.2006 gün ve 2006/21–806 E. 2006/814 K. sayılı kararları).
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın, eksik araştırma ve hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 03.11.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.