Danıştay 8. Daire 2019/9406 Esas 2021/5285 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9406
Karar No : 2021/5285


DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : …Odası
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU :
1-TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasına tescilli "Bursa Jeoloji Mühendislik ve Sondaj Uygulamaları" adlı davacıya ait büronun, "Büro Tescil Belgesinin" 1 (bir) ay süreyle askıya alınmasına ilişkin davalı Oda Yönetim Kurulunun …tarih ve …sayılı kararı ile,
2- TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 18/ç maddesinin iptal istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
25/04/2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2012/2 sayılı Genelge yayımlandığı, Genelge hükmüne dayanarak 01/12/2012 tarihinden itibariyle evraklarını mesleki denetimden geçirmek amacıyla odaya iletmediği, faaliyetlerine ek sicil durum belgesi almadığı, hakkında tesis edilen işlem üzerine Bakanlıktan görüş istediği ve Bakanlık cevabi yazısında tutumunda herhangi bir yanlışlık olmadığı yönünde görüş bildirildiği, 6235 sayılı Kanunun Ek 4. maddesi ve Genelge gereği jeoloji mühendislerinin ürettikleri projeleri oda kuruluşlarınca inceletme ve vizeletme zorunluluğu ortadan kalkmış olduğundan, dava konusu Yönetmelik ve hakkında tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu iddia edilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, meslek mensuplarının ve bu mesleki faaliyetlerden faydalananların hak ve menfaatlerini koruyarak belli bir meslek disiplini sağlama amacına yönelik olarak örgütlendikleri, bu amacın gerçekleştirilmesi adına kendi görev alanları ile ilgili konularda odaların yönetmelik çıkarma yetkilerinin bulunduğu, davacı hakkında alınan idari yaptırım kararının da Anayasanın 135. maddesine ve ilgili yönetmeliklere uygun olduğu ileri sürelerek davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasına tescilli "Bursa Jeoloji Mühendislik ve Sondaj Uygulamaları" adlı davacıya ait büronun, "Büro Tescil Belgesinin" 1 (bir) ay süreyle askıya alınmasına ilişkin davalı Oda Yönetim Kurulu'nun …tarih ve …sayılı kararı ile TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 18/ç maddesinin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 21/02/2018 tarih ve E:2013/6874, K:2018/977 sayılı kararının davacı tarafından temyizi üzerine; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 13/06/2019 tarih ve E:2018/2668, K:2019/2991 sayılı kararı ile temyiz istemi kabul edilerek Daire kararının bozulmasına karar verildiği anlaşıldığından, bozma kararı üzerine dosya yeniden incelendi:
Uyuşmazlıkta, Jeoloji Mühendisleri Odası'na kayıtlı serbest mühendis olarak çalışan davacıya ait "Bursa Jeoloji Mühendislik ve Sondaj Uygulamaları" adlı büro tarafından hazırlanan zemin ve temel etüt raporlarının, Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutulmaksızın ilgili idarelere sunulduğu ve söz konusu raporların sicile işletilmediğinden bahisle, …tarih ve …sayılı Oda Yönetim Kurulu kararıyla uyarılan davacı tarafından bu yazıya rağmen, raporların Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutmamaya devam edildiğinden bahisle, davacıya ait büronun büro tescil belgesi'nin TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 20. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 1 ay süreyle askıya alınarak, söz konusu büroda görev yapan sorumlu jeoloji mühendislerinin hizmet üretmesi, rapor veya belge hazırlaması, imzalaması ve ilgili idarelere verme yetkisinin kaldırılmasına ilişkin Oda Yönetim Kurulunun …tarih ve …sayılı işleminin tesis edildiği, davanın bu işlemle, dayanağı Yönetmeliğin 18. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin iptali istemiyle açıldığı anlaşılmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 4. bendi ile 50. maddesinin 5. bendinde, Danıştay'ın ilk derece Mahkemesi sıfatıyla baktığı davaların temyizen incelenmesi sonucunda İdari Dava Daireleri Kurulu'nca verilen kararlara uyulmasının zorunlu olduğu kuralı yer almaktadır.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun bozma kararında da belirtildiği üzere; 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu gereği, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yapılabileceği ancak bu denetimin, meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi, yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmayıp, mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim olarak anlaşılması gerekeceği, dava konusu yönetmeliğin "mesleki denetim" kavramına ilişkin hükümlerinin mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olmadığı, meslek mensubunun yeterliliğinin ve meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğinde olduğu, serbest jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri kuruluşlarının, bu Yönetmelik kapsamına giren tüm serbest jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri ürünlerini, işveren, ilgili idare veya onay makamınca istensin veya istenmesin mesleki denetimden geçireceği ve onaylatacağı yolundaki dava konusu Yönetmeliğin 18/ç maddesinde ve davacıya ait büro tarafından hazırlanan zemin ve temel etüt raporlarının, Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutulmaksızın, ilgili idarelere sunulduğundan bahisle tesis edilen dava konusu bireysel işlemde, hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun bozma kararında belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem ve dayanağı Yönetmelik kuralının iptaline karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
MADDİ OLAY :
Jeoloji Mühendisleri Odası'na kayıtlı serbest mühendis olarak çalışan davacıya ait "Bursa Jeoloji Mühendislik ve Sondaj Uygulamaları" adlı büro tarafından hazırlanan zemin ve temel etüt raporlarının, Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutulmaksızın ilgili idarelere sunulduğu ve söz konusu raporların sicile işletilmediğinden bahisle, Oda Yönetim Kurulunun …tarih ve …sayılı kararıyla davacıya uyarı yazısı gönderilmiştir.
Ancak söz konusu uyarı yazısına rağmen, hazırladığı raporları Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutmamaya devam edildiğinden bahisle, Oda Yönetim Kurulunun …tarih ve …sayılı kararıyla, davacıya ait büronun büro tescil belgesinin TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 20. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 1 ay süreyle askıya alınarak, söz konusu büroda görev yapan sorumlu jeoloji mühendislerinin hizmet üretmesi, rapor veya belge hazırlaması, imzalaması ve ilgili idarelere verme yetkisinin kaldırılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine söz konusu bireysel işlemin ve işleme dayanak olan anılan Yönetmeliğin 18. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.
Danıştay Sekizinci Dairesinin 21/02/2018 tarih ve E:2013/6874, K:2018/977 sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından temyizi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 13/06/2019 tarih ve E:2018/2668, K:2019/2991 sayılı kararıyla, dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Temyiz" başlıklı 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun "İdari ve vergi dava daireleri kurullarının görevleri" başlıklı 38. maddesinde, İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği; 2577 sayılı Kanun'un "Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar" başlıklı 49. maddesinin 4. fıkrasında da, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Bu nedenle, bozma kararı gözönünde bulundurularak karar verilmesi gerekmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasanın, "Yönetmelikler" başlıklı 124. maddesinde; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabileceği, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları" başlıklı 135. maddesinde de; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşlarının, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleri olduğu, hükmüne yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinde, "Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir.
Birliğin kuruluş amacı:
a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek;
Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak;
b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak;
c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir.
Birlik ve organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar." hükmüne yer verilmiştir.
6235 sayılı Kanun'un 39. maddesinde ise; "Bu Kanun hükümleri müteşebbis heyetlerce ihzar ve Birlik Umumi Heyetince tasvip edilecek bir talimatname ile tatbik olunur." hükmü yer almıştır.
18/10/2006 tarih ve 26323 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (ç) bendinde, mesleki denetim uygulamasının; meslek hak ve çıkarlarının korunması, geliştirilmesi, serbest jeoloji mühendisliği hizmetlerinin yetkili meslek mensuplarınca yapılması, haksız rekabetin önlenmesi, eşit rekabet koşullarının oluşturulması, nitelikli, güvenilir ve yüksek teknik özelliklere sahip olmasını sağlamak amacıyla mesleki ürünün yönetmelik ve ekleri çerçevesinde, Oda tarafından incelenmesi, denetlenmesi ve bunların kayıtlarının Jeoloji Mühendisleri Odası bilgi işletim sistemi kapsamında tutulması işlemini ifade ettiği belirtilmiş, "Mesleki denetim" başlıklı 17. maddesinde, "(1) Oda, SJMMH’in amacının sağlanmasına yönelik olarak gerekli gördüğü önlemleri alır.
(2) Mesleki denetimde, SJMMHK’ların ve SJM’nin mesleki faaliyeti, Oda kaydının devam edip etmediği, SJM imzasının doğruluğu, kesilen faturanın veya serbest meslek makbuzunun Oda Asgari Ücret Yönetmeliğine ve eki fiyat tablolarına uygunluğu, hizmetin standartlar, yönetmelikler ve Odanın teknik esaslarına, çizim standartlarına uygunluğu konularında inceleme yapar. Yapılan bu mesleki denetim ve onaylama, SJMMH’nin teknik içeriğini ve hesaplarını denetleme ve onaylama değildir. Sorumluluk, SJM’ye aittir.
(3) Oda birimleri mesleki denetim için gelen mesleki ürünü en geç üç işgünü içinde inceler. Uygun ise onaylar, değilse gerekçesi ile beraber ilgiliye iade eder.
(4) Oda, jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri tescil belgesi alan tüzel kişilikleri tescil süresi içerisinde herhangi bir zamanda; merkez, şube, il/ilçe temsilciliği, mesleki denetim komisyonlarından görevlendirdiği üyelerle yılda en az bir kez olmak üzere denetler.
(5) Oda, gerektiğinde SJMMHK’ları her türlü yayın organı kanalıyla tanıtmaya, bu konuda iş sahiplerine bilgi vermeye yetkilidir.
(6) Mesleki denetim uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Oda Yönetim Kurulu tarafından çıkarılacak yönergeyle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin "Serbest jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri tescil belgesi alan kuruluşların yetki ve sorumlulukları" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde, "SJMMHK’lar, bu Yönetmelik kapsamına giren tüm SJMMH ürünlerini işveren, ilgili idare veya onay makamınca istensin veya istenmesin mesleki denetimden geçirecek ve onaylatacaktır." hükmü, "İdari yaptırımlar" başlıklı 20. maddesinin 2. fıkrasında ise, "SJMMH’ni yürütürken, meslek onuru ve mesleki davranış kurallarıyla bağdaşmayan durumları saptananlar ve bu Yönetmelik hükümlerine uymayanlar yazılı olarak uyarılırlar. Uyarıya rağmen durumunu düzeltmeyenlerin büro tescil belgesi, Oda yönetim kurulu kararı ile bir aydan altı aya kadar askıya alınır." hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinin (b) fıkrası uyarınca, meslek odaları, meslek mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bir takım kurallar koyabilir.
Bu bağlamda, meslek odasınca meslek mensuplarına yönelik mesleki denetim yapılabilmesi mümkün ise de, bu denetimin, meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi, yahut meslek mensubunun yeterliliğinin denetlenmesi niteliğinde olmayıp, meslek mensubunca bulundurulması gerekli bazı belge ve bilgilerin bulundurulup bulundurulmadığı, meslek mensubunun Oda üyelik kaydının bulunup bulunmadığı, kısıtlılığının olup olmadığı, bürosunun tescilini yaptırıp yaptırmadığı gibi mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim olarak anlaşılması gerekeceği açıktır.
Bu itibarla, dava konusu TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin "mesleki denetim" kavramına ilişkin hükümlerine bakıldığında, söz konusu hükümlerin mesleki disiplini sağlamaya yönelik şekli bir denetim niteliğinde olmadığı, meslek mensubunun yeterliliğinin ve meslek mensubunun sunduğu hizmetin içeriğinin denetlenmesi niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, serbest jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri kuruluşlarının, bu Yönetmelik kapsamına giren tüm serbest jeoloji mühendislik ve müşavirlik hizmetleri ürünlerini, işveren, ilgili idare veya onay makamınca istensin veya istenmesin mesleki denetimden geçireceği ve onaylatacağı yolundaki dava konusu Yönetmeliğin 18/ç maddesinde ve davacıya ait büro tarafından hazırlanan zemin ve temel etüt raporlarının, Odanın mesleki denetimine ve onayına tabi tutulmaksızın, ilgili idarelere sunulduğundan bahisle tesis edilen dava konusu bireysel işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği'nin 18/ç maddesinin İPTALİNE,
2. Oda Yönetim Kurulunun …tarih ve …sayılı dava konusu işleminin İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, idare tarafından yürütmenin durdurulmasına itiraz aşamasında yapılan masrafın üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
11/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.