Danıştay 6. Daire 2021/6860 Esas 2021/12478 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/6860
Karar No : 2021/12478

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : I- (DAVACILAR) 1- ...
2- ...
3- ...
4- ...
VEKİLLERİ : Av. ...
II- (DAVALI) ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF : 1- ... Bakanlığı
2- ...
3- ...
4- ...
5- ...
İSTEMİN ÖZETİ : Samsun İli, Atakum İlçesi, ... Mahallesi. ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın maliki ve hissedarı olan davacıların, taşınmazın imar planında "ilköğretim alanı" olarak belirlenmesine ilişkin işlem sonucu söz konusu taşınmazın uzun süre kamulaştırılmaması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00-TL tazminatın (ıslah sonrası 291.518,50-TL) dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılan davada, davacıların tazminat talebinin kabulü yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararına karşı, davanın kabulüne ilişkin kısmı hakkında davalı idare tarafından, davacılar lehine maktu harç ve vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısım hakkında davacılar tarafından yapılan istinaf başvurularının reddi, kararın, ıslah dilekçesi ile arttırılan 281.518,50-TL'ye miktar arttırım dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren yasal faiz yürütülmesine ilişkin kısmına karşı davacılar tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulü, kararın bu kısmının kaldırılması, 281.518,50-TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesi yolunda ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının düzeltilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin birinci fıkrasının ikinci bendinde, temyiz incelemesi sonucu Danıştay'ın kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararı düzelterek onayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tam yargı davaları, adli yargıdaki fiili el atma nedeniyle açılan kamulaştırmasız el atma davalarından farklı olarak; 3194 sayılı Kanun kapsamında açılan davalar olduğundan hükmedilecek faizin; dava açma tarihi itibarıyla talep edilen miktar için dava tarihinden, miktar artırım (ıslah) dilekçesiyle artırılan kısım için ise ıslah tarihinden itibaren hesaplanması gerekmektedir.
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında istinaf incelemesi yapılan Mahkeme kararına dayanak alınan bilirkişi raporunda, davaya konu taşınmazın değerinin dava açma tarihi dikkate alınarak, 12.09.2018 tarihi itibarıyla hesaplandığı, ıslah dilekçesinin ise 21.12.2019 tarihinde Mahkeme kayıtlarına girdiği, Mahkemece ıslah edilen kısım yönünden faiz başlangıcı ıslah dilekçesinin davalı idareye tebliğ tarihi olarak belirlendiği ancak temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında, faiz başlangıcının ıslah edilen kısım yönünden de dava tarihi olarak belirlenmek suretiyle düzeltildiği anlaşılmakla, dosyanın geldiği aşama dikkate alınmak suretiyle, temyiz incelemesi yapılan Bölge İdare Mahkemesi kararındaki ''Kararın, tazminatın ıslah dilekçesiyle arttırılan kısmının miktar artırımı dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine ilişkin kısmına gelince;'' başlıklı bölümün karar metninden çıkarılması, kararın hüküm paragrafında yer alan '' kararın, ıslah dilekçesi ile arttırılan 281.518,50-TL'ye miktar arttırım dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren yasal faiz yürütülmesine ilişkin kısmına karşı davacılar tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, kararın bu kısmının kaldırılmasına, 281.518,50-TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesine, davalı idare tarafından yapılan 186,60-TL yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına, davacılar tarafından yapılan yargılama giderinin 70,00-TL'lik kısmının davalı idare tarafından davacılara ödenmesine, kalan kısmın davacılar üzerinde bırakılmasına,'' şeklindeki ifadenin, ''...davacıların faiz başlangıcına ilişkin istinaf başvurularının reddine, başvuru aşamasına ilişkin yargılama giderlerinin başvuranlar üzerinde bırakılmasına...'' şeklinde düzeltilmesi suretiyle, ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın düzeltilerek ONANMASINA, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın kararı veren ilk derece Mahkemesine gönderilmesine 15/11/2021 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

KARŞI OY (X):
İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca parselasyon planlarının hazırlanması ile bir yandan düzenlemeye giren kadastral parselden daha fazla değere sahip imar parselleri oluşturulmakta, diğer taraftan düzenlemeye tabi tutulan bölgenin gereksinimi olan hizmet ve tesisler için kullanılmak üzere umumi hizmet alanlarının (Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi) elde edilmesi sağlanmaktadır. Kamu/umumi tesislere ayrılan alanlara ait parseller ise (hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi) eşit oranda hisselendirme yapılmak suretiyle oluşturulmaktadır.
Bu çerçevede, imar planında umumi hizmetlere ayrılan alanlar kapsamına girmeyen ancak, imar planında yer verilen hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi alanların oluşturulacağı parsellerin elde edilmesi ve oluşacak parsellere yapılacak tahsislerin mülkiyet hakkı yönünden irdelenmesi gerekmektedir.
Düzenlemeye tabi tutulan bölgenin gereksinimi olan hizmet ve tesislerden umumi hizmet alanları arasında yer almayan ancak, imar planı kararları ile düzenleme bölgesine de hizmet verecek nitelikte olan düzenleme sınırı içerisinde yer alan kamu/umumi tesislerin ya da kamu kuruluşları/hizmetlerin yer almasının öngörüldüğü durumda; plan öngörüsü olarak oluşturulan parsele yapılacak tahsisler, düzenlemeye giren kadastral parsellerden eşit oranda pay verilmek suretiyle gerçekleştirilecektir.
Bu suretle kamu/umumi tesis alanlarından paydaş kılınma; kentsel yerleşim yerlerinin iyileştirilmesi, sosyal ve teknik altyapı açısından ulaşılması öngörülen düzeye ulaşılması, kent yaşamı yönünden önem taşıyan kamu yararının gerçekleştirilmesi ve sosyal yarar sağlamak amaçlı olduğu; bu alanlara dengeli şekilde katılım sağlayan, bu parseldeki tesisin gerçekleştirilmesi aşamasında kamulaştırma yoluna başvurularak, düzenleme alanında kentsel yaşamın ve bu ihtiyaçların karşılanmasına kadar geçen süreçte, bu alanlarda paydaşlar bu taşınmazı yapılaşmaya dönük kullanamamakla birlikte, yapılaşma imkanının kadastral parsele karşılık olarak imar parseli yapılan tahsis üzerine yapı yapma dahil, kendisine tahsis edilen ve denkliği gözetilen bu imar parselinde tasarrufta bulunma hakkının sağlaması, kamu ortaklık payı uygulamasının demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmayan şekilde öngörülmesi ve kentleşmenin gereği olan kamu/umumi tesisler için elde edilmesine dönük olması nedenleriyle, kamu külfetine eşit olarak katlanma şeklinde oluşan sınırlandırmanın malikin mülkiyet hakkının özüne dokunduğundan söz edilemez.
Bu halde parselasyon işlemi sonucunda kamu ortaklık payı olarak düzenleme sahası içerisindeki parsel maliklerinin hisselendirilmesi suretiyle oluşan parsellerde hisse sahibi olan kişiler açısından mülkiyet hakkının belirsiz ve uzun bir süre kısıtlanması durumu ortadan kalkmıştır. Zira idare imar planıyla kamu alanına ayırmış olduğu kök parseli düzenlemeye tabi tutarak kök parsel sahibine ortaklık payının kesilmesinden sonra kalan hissesine mukabil yapılaşmaya elverişli parsel tahsis ederek davacının imar planıyla kök parseli açısından oluşan kısıtlılığını gidermektedir.
Düzenlenme yapılan alandaki diğer parsel malikleri ile eşit oranda kamu külfetine katlanma yükümlülüğü gereği kamu hizmetlerinin karşılanmasına, düzenleme sınırı içinde parselleri bulunanların katılımı sağlanmaktadır. Kamu ortaklık payı olarak ayrılan taşınmazlarda idare, kamu hizmetine ihtiyaç duyulduğunda (bölgedeki nüfus ve yapılaşma durumu dikkat alınarak) yapılan program dahilinde kamulaştırmayı gerçekleştireceğini kabul etmektedir.
İdarenin yeni bir hukuki karar alarak imar planının uygulanması kapsamında İmar Kanunundan doğan yükümlülüğünü parselasyon işlemi yaparak yerine getirmesi durumunda, artık uzun yıllar programa alınmama, imar planının fiilen hayata geçirilmemesi nedeniyle kamulaştırma ya da takas cihetine gitmeme, pasif ve suskun kalınmak ve işlem tesis edilmemek suretiyle taşınmaza müdahale edilme olarak tanımlanan ve mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir niteliğe sahip bulunan kamulaştırmasız el koyma olgusundan söz edilemeyeceği, idarece mülkiyet hakkı üzerindeki belirsizliğin giderildiği, dolayısıyla idarenin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirerek aldığı hukuki karar sonucunda imar uygulaması yaparak ilgililerin imar haklarının verilmesi halinde tazminat ödenmesini gerektirecek koşulların oluşmayacağı açıktır.
Uyuşmazlıkta, dava tarihi itibariyle yürürlükte olan İmar Kanununun 18 inci maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Kamu tesisleri arsalarına tahsis'' başlıklı 12. maddesine göre yapılan parselasyon işlemi sonucu kamu ortaklık payı (KOP) olarak oluşturulan taşınmazdaki hisse için açılan davada, kamu ortaklık payı olarak hisse tahsisinin yapıldığı parselasyon işleminde, davacıya ayrıca tasarruf edebileceği başka bir yer tahsisinin yapılıp yapılmadığı araştırılarak elde edilen sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucu verilen kararın bozulması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına katılmıyorum.
Öte yandan; temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında, mahkeme kararının kabul edilen bedelin ıslah edilen kısmı yönünden uygulanacak faiz başlangıcına ilişkinin kısmı kaldırılarak, ıslah edilen rakama da dava tarihinden itibaren faiz uygulanması şeklinde düzeltildiği anlaşılmakla, usul ve yasaya uygun olan bu düzeltmenin onanması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına bu yönden de katılmıyorum.