MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatı ve davalı-...İşletmeciliği Ltd. Şti. avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.
KARAR
Davacı, davalılardan ...İşletmeciliği Ltd. Şti.’nin işleteni diğer davalının ise donatanı olduğu ...gemisinde 4. mühendis olarak iş aktine bağlı gemi adamı sıfatıyla görev yaptığını, sefer duraklarından biri olan Amerika Birleşik Devletleri Tampa limanında deniz kirliliğine sebebiyet verme suçu nedeniyle diğer sekiz gemi adamıyla birlikte 20.10.2009 tarihinde tutuklandıklarını, davalılar tarafından 14.05.2010 tarihinden sonra maaşlarının ödenmediğini, 16.11.2009 tarihinden yurda dönüş tarihine kadar bir otelde gözetim altında tutulduklarını ve bu süreçte maddi ve manevi sıkıntılara katlanmak zorunda oldukları gibi aile ve evlerinden de uzak kaldıklarını ileri sürerek 10.400 Amerikan doları maaş alacağı, 2.000,00 TL maddi ve 10.000,00 TL manevi tazminat talebinde bulunmuş; 09.06.2015 tarihli ıslah dilekçesi ile 2.000,00 TL olan maddi tazminat talebini 6.0000 Amerikan Dolarına yükseltmiştir.
Davalılar, davanın reddinin gerektiğini savunmuşlardır.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile, 10.400,00 Dolar ücret alacağı, 6.000,00 TL maddi tazminat ve 5.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan tahsiline karar verilmiş; hüküm, davacı ve davalılardan .... tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyanın incelenmesinde; mahkemece 11.06.2015 tarihli celse 3 numaralı ara kararı ile “Eksiklikler giderildiğinde yeniden bilirkişi incelemesi yaptırılıp yaptırılmayacağı hususu celse arasında değerlendirilip karar oluşturulmasına,” şeklinde temyiz eden davalı vekilinin yargılama safhasında o ana dek alınan raporlar arasında çelişki olduğuna ve yeni rapor alınmasına dair talebine ilişkin bir karar alınmış olduğu,
Takip eden 22.10.2015 tarihli celse tutanağında kayıtlı “Bilirkişi incelemesinin eksik gider avansı nedeniyle yapılamadığı görüldü.” açıklaması gereğince dosyanın bilirkişiye tevdiinin eksik avans nedeniyle yapılamadığının görüldüğü; yine aynı celse 2 numaralı ara kararı ile davalılardan ... Ltd.Şti.’ne bilirkişi ücretini yatırması için kesin süre verildiği, temyiz eden davalı ... Ltd. Şti.tarafından bilirkişi ücretine ilişkin bir ödeme yapılmış olduğu 22.10.2015 tarihli celse tutanağında yazılı bu davalı vekili beyanından anlaşılmıştır.
Aynı zamanda kararın tefhim edildiği 23.02.2016 tarihli celse tutanağının incelenmesinde ise; ara karar ile “Davalı tarafın kesin süreye rağmen bilirkişi ücreti için belirlenen gideri yatırmadığı anlaşıldığından ve mevcut delil durumu da dikkate alınarak bilirkişi raporuna itirazdan vazgeçmiş sayılmasına karar verildi.” şeklinde karar verilip devamında kısa kararın tefhim edilmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Dava 24.12.2010 tarihinde açılmıştır. Davanın açıldığı tarih itibariyle yürürlükte olan 1086 sayılı HUMK"nda gider avansı alınmasına yönelik bir düzenleme mevcut değildir. 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı HMK’nun 114/g maddesinde ise, gider avansı dava şartı olarak düzenlenmiştir. HMK’nun harç ve avans ödenmesi başlıklı 120/2. maddesinde avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
6100 sayılı HMK’nun delil ikamesi için avans başlıklı 324 maddesinde ise, taraflardan her birinin ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansı, verilen kesin süre içinde yatırmak zorunda olduğu, verilen kesin sürede yatırılmadığı takdirde talep olunan delilin ikamesinden vazgeçilmiş sayılacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
Öte yandan, Anayasanın 36. maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının en önemli unsuru olan hukuki dinlenilme hakkı, adil yargılanma hakkı içinde teminat altına alınmıştır. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 27. maddesinde belirtilen hukuki dinlenilme hakkı, bu ifadeleri de kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir. Kamu düzeni ile ilgili olan bu hak çerçevesinde, tarafların gerek yargı organlarınca gerekse karşı tarafça yapılan işlemler konusunda bilgilendirilmeleri zorunludur.
Yargılamanın hukuka uygun ve sağlıklı bir biçimde sürdürülebilmesi, iddia ve savunmanın özgürce ileri sürülebilmesi ve delillerin eksiksiz olarak toplanıp tartışılabilmesi, Anayasa ve ülkemizin taraf olduğu uluslar arası sözleşmeler ile güvence altına alınmış olan bu adil yargılanma hakkının esaslı unsurlarıdır.
Somut olayda, mahkemece celse arasında yeni bilirkişi raporu alınmasına karar verilmiş olduğu ve bu rapor için bilirkişilere ödenecek olan ücretin davalılarca karşılanmasına hükmedildiği, buna ilişkin temyiz eden davalı ... Ltd. Şti. tarafından bilirkişi ücretinin kendilerine düşen kısmının mahkeme veznesine yatırıldığı ve ancak diğer davalı ... Ltd.Şti. tarafından mahkemece verilen kesin süreye rağmen bilirkişi ücretine ilişkin bir ödeme yapmadığı, mahkemeninde karar celsesinde ara karar ile davalıların bilirkişi raporuna itirazdan vazgeçmiş sayılmasına karar verilerek hüküm kurulduğu görülmüştür. Öncelikle yapılan ihtar usulüne uygun bir ihtar olmayıp, HMK"nın 324.maddesi doğrultusunda davalıya bilirkişi ücretini yatırması için bilirkişi ücreti, tebligat giderleri ve posta masrafları açıkça belirtilmek suretiyle delil avansının süresi içinde yatırılmasının sonuçları da hatırlatılarak kesin süre verilmesi gerekir. Bu hususa riayet edilmediği gibi, davalılardan ...İşletmeciliği Ltd. Şti. tarafından bilirkişi ücretinin bir kısmı yatırılmış iken diğer davalı tarafça delil avansının yatırılmaması nedeniyle bilirkişi raporuna vaki itirazdan vazgeçilmiş sayılmasına karar verilerek temyiz eden davalı ... Ltd. Şti.’nin savunma ve adil yargılanma hakkı da kısıtlanmış olmaktadır. O halde mahkemece yapılacak iş yukarıda gösterildiği şekilde ihtar yaparak eksik delil avansının tamamlanması noktasında davalılardan ... Ltd.Şti.’ni bu eksikliği gidermeye davet etmek, bu davete uyulmaması halinde ise davalılardan ...İşletmeciliği Ltd. Şti.’ne de iddiasını ispat için eksik kalan bu ücretin tamamlanıp tamamlanmyacağının sorularak bu davalı tarafından kabulü halinde süre verilerek delil avansını tamamlattırdıktan sonra dosya içerisinde bulunan ve çelişki barındıran raporlar arasındaki çelişkiyi gderecek mahiyette ve dosya içinde bulunan Rize 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmüş olan 2011/2720 esas sayılı dosyasını da nazara alacak şekilde bir sonuca gidilmesi gerekirken, eksik inceleme neticesinde yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
2-Bozma nedenlerine göre, davacının temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentde açıklanan nedenlerle temyiz eden davalının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, 2.bentte açıklanan nedenlerle davacının temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, peşin alınan 29,20 TL harcın davacıya, 463,20 TL harcın davalı-...İşletmeciliği Ltd. Şti."ne iadesine, HUMK’nun 440/I maddesi uyarınca tebliğden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11/02/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi