Danıştay 10. Daire 2016/13492 Esas 2021/5583 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/13492
Karar No : 2021/5583

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : ...

İSTEMİN_KONUSU : ... Birliği üyesi ve yönetim kurulu başkanı olan davacı tarafından; davalı idarece düzenlenen inceleme raporunda davacının başkanlık görevinden alındıktan sonra olağan üstü genel kurul yapılıncaya kadar yönetim kurulu üyeliğinden tedbiren el çektirilerek yerine yedek üyenin atanması, yeğeni ...'e ödenen ücretlerle ilgili olarak Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulması ve davacıya kamu görevlisi olması nedeniyle ücret ödenemeyeceğinden haksız yere ödendiği belirtilen ücretlerin iadesinin sağlanması ve bu konudaki gerekli iş ve işlemlerin yapılmasının ilgili Birlikten istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı davalı idare işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, ... İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu inceleme raporunda öne sürülen hususların haksız olduğunun mahkeme kararlarıyla ortaya konulduğu, dava konusu işlemde yer verilen iddialar nedeniyle maddi ve manevi yönden zarar gördüğü, kendisinin ...'de görev yaptığı dönemde üzerine düşen tüm görevleri eksiksiz yerine getirdiği, dava konusu inceleme raporunun gerçeği yansıtmadığı ileri sürülerek Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü ile, dava konusu işlemin "yönetim kurulu üyeliğinden el çektirilmesi ve suç duyurusunda bulunulmasına" ilişkin kısmı yönünden Mahkeme kararının bozulmasına, temyiz isteminin kısmen reddi ile dava konusu işlemin diğer kısmı yönünden kesin ve yürütülebilir nitelikte olmaması nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi, sonucu itibariyle yerinde olduğu anlaşılan bu kısmın anılan gerekçeyle onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava; ... Birliği (... ) üyesi ve yönetim kurulu başkanı olan davacı tarafından, başkanlık görevinden alındıktan sonra olağan üstü genel kurul yapılıncaya kadar yönetim kurulu üyeliğinden tedbiren el çektirilerek yerine yedek üyenin atanması, yeğeni ... 'e ödenen ücretlerle ilgili olarak Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulması ve davacıya kamu görevlisi olması nedeniyle ücret ödenemeyeceğinden haksız yere ödendiği belirtilen ücretlerin iadesinin sağlanması ve bu konudaki gerekli iş ve işlemlerin yapılmasının ilgili Birlikten istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde tanımlanan iptal davalarına, idari makam ve mercilerin idari faaliyetlerin yürütülmesine yönelik olarak idare hukuku ilke ve kuralları çerçevesinde, tek taraflı irade beyanıyla kişilerin hukuksal durumlarında değişiklik meydana getiren kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikteki idari işlemler konu edilir.
Kesin ve yürütülmesi zorunlu olan ve idari davaya konu edilebilecek işlemler; idarenin kamu gücüne dayanarak, tek yanlı irade beyanıyla tesis ettikleri, hukuk düzeninde değişiklik yapan, başka bir ifadeyle ilgililerin hukukunu etkileyen işlemlerdir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesinin 3. fıkrasının (d) bendinde; dava dilekçelerinin, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı yönünden inceleneceği, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise; kesin ve yürütülmesi gerekli olmayan işlemlere kaşı açılan davaların reddedileceği kurala bağlanmıştır.
Bakanlıkça tesis edilen dava konusu işlemle, davacının üyesi olduğu ... Birliğinden; davacının olağanüstü genel kurul yapılıncaya kadar yönetim kurulu üyeliğinden tedbiren el çektirilerek yerine yedek üyenin atanmasının, davacı hakkındaki iddialara ilişkin olarak Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasının ve davacıya kamu görevlisi olması nedeniyle ücret ödenemeyeceğinden haksız yere ödendiği belirtilen ücretlerin iadesinin sağlanması konularında gerekli iş ve işlemlerin yapılmasının istenildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemde, mevcut Birlik Yönetim Kurulunca, Bakanlıkça istenilen hususların yerine getirilmemesi halinde Bakanlıkça uygulanacak bir yaptırım veya alınacak bir tedbire yer verilmediği anlaşıldığından; bu haliyle davacının hukuksal durumunda değişiklik meydana getiren kesin ve uygulanabilir nitelikte olmayan dava konusu işlemin iptal davasına konu olamayacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, idari yargıda iptal davasına konu olabilecek kesin sonuç doğuran ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliği taşımadığı anlaşılan işlemin iptali istemiyle açılan davanın, 2577 sayılı Yasanın 15. maddesinin 1/b bendi uyarınca reddine karar verilmesi gerekirken, uyuşmazlığın esası incelenerek davanın reddi yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında, sonucu itibarıyla isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddi yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/11/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

(X)-KARŞI OY :
Dava, ... Birliği (... ) üyesi ve yönetim kurulu başkanı olan davacı tarafından; davalı idare tarafından yapılan inceleme sonunda düzenlenen inceleme raporunda davacının başkanlık görevinden alındıktan sonra olağan üstü genel kurul yapılıncaya kadar yönetim kurulu üyeliğinden tedbiren el çektirilerek yerine yedek üyenin atanması, yeğeni ...'e ödenen ücretlerle ilgili olarak Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulması ve davacıya kamu görevlisi olması nedeniyle ücret ödenemeyeceğinden haksız yere ödendiği belirtilen ücretlerin iadesinin sağlanması ve bu konudaki gerekli iş ve işlemlerin yapılmasının ilgili Birlikten istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun "Meslek birliklerinin denetimi" başlıklı 42/B maddesinde; "Meslek birlikleri, idarî ve malî açıdan Bakanlığın denetimine tâbidir. Bakanlık, meslek birliklerinin bu Kanunla belirlenmiş görev ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini her zaman kendisi denetleyebileceği gibi bu denetimin bağımsız denetim kuruluşlarına yaptırılmasını meslek birliklerinden de isteyebilir. Bu kuruluşlarca yapılan denetimlere ilişkin raporların bir örneği Bakanlığa gönderilir.(...)
Meslek birlikleri tarafından;
1. Bu Kanunun 42 ve 42/A maddeleri ile bu maddede belirlenen görev ve yükümlülüklerin yerine getirilmediği,
2. Sözleşmelere uygun tahsilat veya dağıtımın yapılmadığı ya da yanlış ve haksız dağıtım yapıldığı,
3. Tarifelerin bu Kanunun 42/A maddesinin üçüncü fıkrasında belirlenen esaslara göre düzenlenmediği,
Tespit edildiği takdirde, bu birlikler Bakanlıkça yazılı olarak bir defa uyarılır, uyarının tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde kusurun giderilmemesi halinde, meslek birliği ikinci kez uyarılır.
Yukarıdaki fıkrada bahsi geçen kusurların ikinci uyarıyı takip eden otuz gün içinde de giderilmemesi veya yapılan denetimlerde, birlik kayıtlarında ve diğer iş ve işlemlerinde mevzuata aykırılık tespit edilmesi halinde, Bakanlık en geç üç ay içinde olağanüstü genel kurul yapmak üzere üyeleri davet eder. Olağanüstü genel kurul yapılıncaya kadar, birliğin iş ve işlemlerinde suiistimali görülenler tedbiren işten el çektirilir, Bakanlıkça yerine atama yapılır veya sırası gelen yedek üye göreve çağrılır." hükmü yer almaktadır.
Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük'ün "Denetim" başlıklı 72. maddesinde, "(Değişik: 13/8/2002-2002/4683 K.) Birlikler ve federasyonlar idari ve mali yönden Bakanlığın denetimine tabidir.
Birlik ve federasyonların yönetim yerleri, şubeleri ve her çeşit eklentileri, defterleri, hesap ve işlemleri Bakanlık tarafından her zaman denetlenebilir.
Denetleme sırasında, denetim yapmakla görevlendirilenler tarafından istenecek her türlü defter, belge ve yazıların, birlik veya federasyon yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, kasa veya veznenin kontrol ettirilmesi, yönetim yerleri, şubeler ve eklentilerine girme isteminin yerine getirilmesi zorunludur.
İşlemlerde usulsüzlük görülmesi, sahtecilik veya inancı kötüye kullanma suçlarının işlendiğinin tespiti halinde ilgililer hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
Yapılan denetimin sonucu Bakanlık tarafından birliklere ve federasyonlara yazı ile bildirilir.
Birlikler ve federasyonların genel kurul toplantılarında Bakanlık bir temsilcisini gözlemci olarak görevlendirebilir." kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı idarece yapılan inceleme sonucu çeşitli usulsüzlükler tespit edildiği belirtilerek dava dışı meslek birliğinden olağan üstü genel kurul yapılıncaya kadar davacının yönetim kurulu üyeliğinden tedbiren el çektirilerek yerine yedek üyenin atanması, davacının yeğeni ... 'e ödenen ücretlerle ilgili olarak Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulması ve davacıya kamu görevlisi olması nedeniyle ücret ödenemeyeceğinden haksız yere ödendiği belirtilen ücretlerin iadesinin sağlanması ve bu konudaki gerekli iş ve işlemlerin yapılmasının istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, Bakanlıkça yapılacak denetim sonucunda birlikçe yapılan işlemlerde usulsüzlük görülmesi halinde söz konusu iş ve işlemlerde suistimali görülenlerin olağanüstü genel kurul yapılıncaya kadar tedbiren işten el çektirilme yetkisinin ve sahtecilik veya inancı kötüye kullanma suçlarının işlendiğinin tespiti halinde ilgililer hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunma yetkisinin doğrudan Kültür Bakanlığı'na ait olduğu, buna karşın dava konusu işlemde Kanun ve tüzük ile davalı idareye tanınan bu yetkilerin bizzat kullanılmayıp, dava dışı ... birliğinden davacının yönetim kurulu üyeliğinden tedviren el çektirilmesi ve davacı hakkında suç duyurusunda bulunulmasının istenildiği görüldüğünden, dava konusu işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenle, davacının temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi gerekirken aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyorum.

(XX)-KARŞI OY :
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, davacının temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın gerekçeli olarak onanmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden temyize konu İdare Mahkemesi kararının aynen onanması gerektiği oyuyla kararın gerekçeli olarak onanmasına ilişkin çoğunluk kararına bu yönden katılmıyorum.