Danıştay 6. Daire 2021/4354 Esas 2021/12593 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4354
Karar No : 2021/12593


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Samsun İli, Atakum İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı, davacının hissedarı olduğu taşınmazın 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında "ilköğretim okul alanı" olarak belirlenerek uzun süre kamulaştırılmaması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zarar karşılığı (taşınmaz değeri) 10.000,00-TL tazminatın (ıslah sonucu 300.991,23-TL) dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; davacının tazminat talebinin kabulü ile 300.991,23-TL maddi tazminatın; ıslah dilekçesi öncesi istenen 10.000,00-TL'lik kısmının dava tarihi olan 26/06/2019 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte, ıslah edilen 290.991,23-TL'lik kısmının ise ıslah dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği 13/02/2020 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Taşınmaza fiilen el atılmadığı, ortada mevcut bir zarar bulunmadığı, husumetin Hazineye yöneltilmesi gerektiği, belirlenen bedelin fahiş olduğu, davalı idare aleyhine yargılama giderlerine hükmedilmesinin Harçlar Kanunu hükümlerine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'nun DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Samsun İli, Atakum İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı, davacının hissedarı olduğu taşınmazın 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında "ilköğretim okul alanı" olarak belirlenerek uzun süre kamulaştırılmaması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zarar karşılığı (taşınmaz değeri) 10.000,00-TL tazminatın (ıslah sonucu 300.991,23-TL) dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11. maddesinde; 15. madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulunca, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın; a) Cins ve nevini, b) Yüzölçümünü, c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini, d) Varsa vergi beyanını, e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini, f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini, g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini, h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını, ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerininin tespit edileceği belirtilmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın ve Dairemizin E:2021/7257, E:2021/5347, K:2020/8148 sayılı dosyalarının (dava konusu taşınmazın diğer hissedarları tarafından açılan davalar ) UYAP kayıtları ile birlikte incelenmesinden: Samsun İli, Atakum İlçesi, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı davacının hissedarı olduğu taşınmazın, Atakum Belediye Meclisi'nin 15.06.2000 tarih ve 9/5 sayılı kararı ile kabul edilen 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında "ilköğretim alanı" olarak belirlendiği, uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan alanda Atakum Belediye Encümeni'nin …tarih ve …sayılı kararıyla yapılan imar uygulaması ile dava konusu …ada, …sayılı parselin oluştuğu, uyuşmazlığın çözümü için İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan 24.01.2020 havale tarihli bilirkişi raporunda özetle; "dava dosyasında bulunan Atakum Tapu Müdürlüğünün …tarih …sayılı yazısı ve eki tapu kaydının incelenmesinde; tapuda Samsun İli, Atakum İlçesi, …Mahallesinde …ada …parsel no ile kayıtlı 9.305,00 m2 yüzölçümlü arsa vasfındaki taşınmazın davacı …adına kayıtlı hisse payının 230/9305 (230,00 m²) olduğu ve davacının parseldeki mülkiyet hakkını tapunun …tarih …yevmiye nolu imar (TSM) işlemi sonucu elde ettiğinin tespit edildiği, ilk plan tarihinden sonra söz konusu “ilköğretim alanında” herhangi bir değişiklik olmadığı, parselin meskûn saha içerisinde yer aldığı, çevresinde çok katlı konutlar ve boş arsalar bulunduğu, topoğrafik olarak hafif eğimli arazi yapısına sahip olduğu, belediyenin sağladığı tüm hizmetlerden yararlandığı, elektrik, su, telefon, kanalizasyon ve ulaşım problemi bulunmadığı, keşif tarihi itibarıyle boş arsa niteliğinde olup, üzerinde herhangi bir yapı bulunmadığı, taşınmazın değerinin belirlenmesinde "Emsal Karşılaştırma Yönteminin" kullanıldığı, emsal taşınmazların m² değerinin 1.329,00.-TL olarak hesaplandığı, bölgedeki arz ve talepler ile bölgenin gelişim potansiyeli, taşınmazın konumu ve imar durumu dikkate alınarak yapılan değerlemede dava konusu taşınmazın arsa m² birim değerinin de 1.300,00.-TL olarak belirlendiği, keşif tarihi itibarıyla (16/01/2020) taşınmazın değerinin; 9.305 m² x 1.300,00 TL/m² = 12.096.500 TL olduğu, dava tarihi olan 26.06.2019 tarihi itibariyle değerinin 12.096.500 TL x 33.151,89/32.932,57=12.177.058,19.-TL, davacıya ait hisse payının değerinin: 12.177.058,19 TL x 230/9305= 300.991,23.TL olduğu" görüş ve tespitlerine yer verildiği, İdare Mahkemesince anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak davanın kabulüne, davacının hissesi karşılığı uğradığı toplam 300.991,23 TL zararın, ıslah dilekçesi öncesi istenen 10.000,00.TL'lik kısmının dava tarihi olan 26.06.2019 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte, ıslah edilen 290.991,23-TL'lik kısmının ise, ıslah dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği 13/02/2020 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince, hükme esas alınan bilirkişi raporunda keşif tarihi itibarıyla satılık parsel/emlakçı ilanlarının emsal taşınmaz olarak esas alınması suretiyle dava konu taşınmazın değer tespitinin yapıldığı, daha sonra bulunan söz konusu değerin geriye doğru fiyat taşıması yoluyla dava tarihine uyarlandığı ve bilirkişi raporunda belirlenen bedel üzerinden tazminat isteminin kabulü yolunda karar verildiği anlaşılmaktadır.
Olayda, uyuşmazlık konusu taşınmaz bedelinin tespiti için emsal taşınmaz belirlenirken öncelikle, dava konusu taşınmazın çevresinin imar durumu özellikleri dikkate alınarak, dava konusu taşınmaza yakın mesafede, aynı yapılaşma koşullarına sahip, eş değer özellikleri olan, mümkün olduğunca dava tarihine en yakın tarihli satışı gerçekleşmiş ve satış bedeli belirli olan taşınmazların seçilmesi suretiyle değer tespitinin yapılması gerekmektedir.
Diğer yandan, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararı yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden de temyiz edilmiş ise de, bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu hususlar hakkında yeniden değerlendirme yapılacağı tabiidir.
Bu durumda, temyize konu İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; temyize konu kararda, tazminat bedelinin kabulüne ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verildiği, bu kararın, sadece davalı idare tarafından temyiz edildiği hususu birlikte dikkate alındığında, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesinin, bozma kararına uymak veya ilk kararında ısrar etmek olanağının bulunduğu, bozma kararına uyan İdari Dava Dairesinin de ancak bozmada gösterilen esaslara uygun olarak işlem yapmak ve hüküm vermek mecburiyetinde olduğu; İdari Dava Dairesince, bozma kararına uyulmakla taraflardan birisi lehine ve diğeri aleyhine olmak üzere, kesinleşen kısımları da aşacak şekilde karar verilemeyeceği, önceki aşamada verilen kabul kararındaki miktarın aşılmasının davalı yönünden aleyhe bozma yasağı ilkesine aykırılık teşkil edeceği hususu da göz önüne alınarak karar verilmesi gerektiği açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi…. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/11/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.