Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilâmında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar Kurum ve ... Spor Eğitim ve Sosyal Eğitim Vakfı vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanun’un 79. maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 86 maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Kanunun 4. maddesinde ise, “sigortalıları çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler” işveren olarak tanımlanmıştır. ”Çalıştıran” olgusu, tespiti istenen sürelere ilişkin hizmet akdinin tarafı konumunda olan ve hizmet akdini düzenleyen “işvereni” ifade etmektedir. Sigortalının taraf olduğu hizmet akdinin alt işverenler tarafından düzenlenmiş olması durumunda, hizmet tespitine yönelik davanın, anılan Yasa"nın 79/10. maddesine göre, sigortalıyı fiilen çalıştıran işverenlere yöneltmesi gerekir.
İnceleme konusu davada; Davacı, 01/08/2006 - 31/07/2012 tarihleri arasında davalı vakıf tarafından işletilen halı sahada çalıştığının tespitini talep ettiği, Davalı işveren, davacının dava konusu dönemde çalıştığını iddia ettiği halı sahanın ... Kulübüne ait olduğunu, 15.07.2005 ile 15.07.2008 tarihleri arasında 3 yıllığına davalı işverence halı sahanın dahili davalı ...’a kiraya verildiğini beyan ederek buna ilişkin sözleşmeleri sunduğu bu tarihten sonra ise kiraya verilmeyerek Şanlıurfa Spor Kulübü tarafından işletildiğini belirttiğinden Mahkemenin davanın kısmen kabulü ile davacının 01/08/2006-31/01/2012 ve 01/05/2012-31/07/2012 tarihleri arasında asgari ücretle davalı ... Spor Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı nezdinde çalıştığının tespitine, davalı ... yönünden davanın reddine dair karar davalıların temyizi üzerine Dairemizin 07.11.2018 tarihli ilamı ile eksik araştırma yönünden bozulduğu, mahkemece bozma ilamına uyularak davanın kısmen kabulüne, dahili davalı ... yönünden davanın reddine, davacının 01.08.2006-31.01.2012 ve 01.05.2012-31.07.2012 tarihleri arasında davalı Vakıf nezdinde sigortalı sayılmasının gerektiğinin tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargitay İçtihadı Birleştirme kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir Mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; Mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar. Bu hukuki aşama "usuli kazanılmış hak" olarak adlandırılır. Bu hukuki müessese Mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararındaki esaslar ve istenilenler kapsamında işlem yapmak ve hüküm kurma zorunluluğunu getirir.
Somut davada; Dairemiz bozma ilamına uyularak karar verilmiş ise de bozma gereği yerine getirilmeden ve 15/07/2005 ile 15/07/2008 tarihleri arasında mevcut kira sözleşmeleri bulunması karşısında gerçek işverenin tespiti konusunda yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan hüküm kurulmuştur.
Mahkemece bozma ilamı kapsamında davacının beyanının alındığı, başka bir araştırma yapılmadan hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır. Davacı duruşmada alınan beyanında kendisini o dönemde vakıf başkanı olan ..."in işe aldığını, halı sahanın tüm gelirlerinin kendisinde toplandığını ve bu paradan ayılık maaşını alarak kalan kısmı vakıf müdürü ..."a verdiğini, aldığı maaşın ... tarafından getirilen bir deftere işlendiğini ve imzasının alındığını beyan etmiştir.
Somut dosyada; 01/08/2006 - 15/07/2008 dönemine ilişkin davalı vakıf ile dahili davalı ... arasında kira sözleşmesinin bulunması karşısında; bu dönemdeki gerçek işverenin titizlikle araştırılarak tespit edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamında halı sahanın vergi kayıtları celp edilmeli, ilgili Belediyeden ve gençlik ve spor il müdürlüğünden halı sahaya ilişkin bilgi ve belgeler istenilmeli, davalı Vakıfa ait kayıtlar dosya içerisine getirtilerek incelenmeli, komşu iş yeri veya bu iş yerlerinde çalışanlar tespit edilerek dinlenilmeli, davacının beyanında belirttiği kişilerin ve bu dönemde vakıf bünyesinde çalışan veya vakıf yönetiminde yer alan kişilerin tanık olarak beyanları alınmalı, yapılan araştırma ile davacının 01.08.2006-15.07.2008 döneminde kimin nezdinde çalıştığı tereddütsüz bir şekilde tespit edilmek suretiyle ..."ın ve vakıfın işverenlik sıfatı tam olarak belirlenmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yaparak elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum ve davalı ... Spdr Eğitim ve Sosyal Eğitim Vakfı vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istem halinde davalı ..."na iadesine, 22.09.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.