Danıştay 6. Daire 2018/4511 Esas 2021/12866 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/4511
Karar No : 2021/12866

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVACI) : 1- ... 2- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- ...Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

2- ...Bakanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

3- ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı tazminat isteminin kabulüne ilişkin kararın bozulmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 22/11/2017 tarih ve E:2016/13540, K:2017/9862 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: . Ankara İli, Altındağ İlçesi, ...Mahallesi, ...ada ,...parsel sayılı taşınmazın imar planında "idari tesis /sağlık alanı" olarak ayrılmasına rağmen çok uzun bir süredir kamulaştırma yapılmadığı, mülkiyet hakkının belirsiz bir süreyle olarak kısıtlandığından bahisle 109.910,00 TL(Islah edilmiş haliyle) tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararla, İdare Mahkemesince, dava dosyasının ve mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan raporun birlikte değerlendirilmesinden; taşınmazdaki mülkiyet hakkı kısıtlandıktan sonraki beş yıllık süre içinde kamulaştırılmamak suretiyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz bir zaman diliminde kısıtlanması durumunun davacı açısından gerçekleştiği, taşınmaz malın değerinin hesaplanarak ilgilisine ödenmesi dışında başka bir yolun kalmadığı gerekçesiyle tazminat isteminin kabulüne karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalı idareler tarafından işin esası bakımından, davacılar tarafından vekalet ücreti bakımından temyiz edilmesi üzerine Danıştay Altıncı Dairesince,2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa 07.09.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6745 sayılı Kanunun 33. maddesi ile eklenen ek madde 1 ile 6745 sayılı Kanunun 34. Maddesi ile eklenen geçici 11. madde uyarınca bu aşamada hukuken uyuşmazlığın esası hakkında karar verme olanağı bulunmadığından, İdare Mahkemesince bu hususlar göz önünde bulundurularak yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle temyize konu karar hukuk ve usule aykırı bulunmuş ve kararın bozulmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI :
Davacı tarafından, Danıştay Altıncı Daire kararına gerekçe oluşturan 6745 sayılı yasanın 33 ve 34. Maddesinin Anayasaya aykırı olduğu, Anayasa Mahkemesine başvurulması ve başvuru sonucunun bekletici mesele yapılması gerektiği mülkiyet hakkının ihlal edildiği ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Davalı Sağlık Bakanlığı vekili tarafından, düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Altındağ Belediye Başkanlığı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Davacı tarafından Anayasaya aykırılık iddiasında bulunulmuş ise de, bu konuda Anayasa Mahkemesince karar verilmiş olması nedeniyle istem hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 22/11/2017 tarih ve E:2016/13540, K:2017/9862 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Ankara ili, Altındağ ilçesi, ...Mahallesi, ...ada ...parsel sayılı taşınmazda davacıların 379,00 m² hissesi bulunduğu, Altındağ Belediye Meclisinin ...tarihli, ...sayılı kararı ile kabul edilen Karapürçek-...Mahalleleri Gecekondu Islah İmar Planında "idari tesis /sağlık alanı" olarak ayrılmasına rağmen, davalı idareler tarafından kullanım amacı doğrultusunda kamulaştırma görevinin yerine getirilmeyerek mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere taşınmazın değerine karşılık 109.910,00 TL (ıslah edilmiş haliyle) tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle,
ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Kamu kullanımına ait sosyal, kültürel ve teknik altyapı alanlarının, Hazine veya kamu mülkiyetindeki alanlarla trampa yapılması hâlinde, şahıs veya özel hukuk kişilerinden hiçbir vergi, resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir.
" düzenlemesi yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun Ek 1. maddesinde; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun Ek 1. maddesinin yukarıda açıklanan kısımlarının ve Geçici 11. maddesinin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olması karşısında davacılar için mülkiyet hakkının belirsiz bir süre ile kısıtlandığı sabit olup, mülkiyet hakkı engellenen davacılara mülkiyetin bedele çevrilmesi yoluyla tazminat ödeneceği açıktır.
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "idari tesis alanı/sağlık tesis alanı" olarak kullanıma ayrılmasına rağmen idari tesis alanının kamulaştırılmasından sorumlu olmayan Sağlık Bakanlığının da hasım mevkiine alındığı görüldüğünden taşınmazın tamamının hangi alanda kaldığının tespit edilerek idarelerin sorumluluğuna göre tazminat miktarının hesaplanması gerektiği anlaşılmıştır .
Ayrıca bakılan davada, uyuşmazlık konusu taşınmazın dava sırasında yapılan imar planı değişikliği ile "özel idari tesis/sağlık tesis alanı" kullanımı getirilmesi nedeniyle kamulaştırma zorunluluğu kalmadığı iddia edilmiş ise de, dosyadaki bilgi ve belgelerden dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planındaki kullanımının "özel idari tesis/sağlık tesis alanı" olarak değiştirildiğine dair belediye meclisi kararı, plan değişikliğine ilişkin dava konusu taşınmazın işaretli olduğu imar planı paftasına rastlanılmamıştır.
Bu durumda, dava konusu taşınmazın güncel ve yürürlükte olan 1/1000 ölçekli uygulama imar planındaki durumunun ne olduğu araştırılarak ve ilgili bilgi ve belgeler getirtilerek tespitinin yapılması gerekmektedir.
Yapılan tespit sonucunda dava konusu taşınmazın güncel ve yürürlükte olan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında kamu kullanımı olan ve kamulaştırılması gereken bir alanda kaldığının tespiti halinde anılan kamu kullanımına göre sorumlu idare belirlenerek mülkiyet hakkının kullanılamaması nedeniyle tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekmektedir.
Yapılan tespit sonucunda dava konusu taşınmazın güncel ve yürürlükte olan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında kamu kullanımı olmayan, dolayısıyla kamulaştırılma zorunluluğu bulunmayan bir alanda kaldığının tespiti halinde taşınmazdaki kısıtlılığın sona ermiş olması nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla tazminat isteminin kabulü yolundaki idare mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun buluna davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Tazminat isteminin kabulüne ilişkin .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararının 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 23/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.