Danıştay 6. Daire 2020/3266 Esas 2021/12895 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/3266
Karar No : 2021/12895


TEMYİZ EDEN TARAFLAR : I- (DAVACILAR) 1- …
…
5- …
VEKİLLERİ : Av. ...

II- DAVALILAR 1- ...Bakanlığı
2- ...Valiliği
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF : 1- … Bakanlığı
…
7- …

İSTEMİN KONUSU : ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Trabzon ili, Akçaabat ilçesi, ...Mahallesi, ...mevkii ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın imar planında "ilkokul alanı" olarak belirlenmesine rağmen beş yıllık imar programına alınmaması sonucu kamulaştırılmaması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 631.395,00 TL zararın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın kısmen kabulü, kısmen reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 07/12/2016 tarih ve E:2016/8066, K:2016/8117 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesince 09/11/2017 tarih ve E:2017/5396, K:2017/8754 sayılı kararıyla onanması üzerine, Anayasa Mahkemesinin mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ve ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına ilişkin ...İdare Mahkemesine gönderilen ...tarih ve ...başvuru numaralı karar uyarınca kararı uyarınca ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı sayılı davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kararının kaldırılarak, hak ihlali sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla yeniden yargılama yapılmak suretiyle davacının 631.395,00 tazminat isteminin; 378.837,00-TL'lik kısmının kabulüne, 252.558,00-TL'lik kısmının reddine, kabul edilen 378.837,00-TL tazminat isteminin, 1.000,00-TL'lik kısmı yönünden dava tarihi olan 29/01/2015 tarihinden itibaren, 377.837,00-TL'lik kısmı yönünden ıslah dilekçesinin davalı idarelere tebliğ tarihi olan 05/01/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya hissesi oranında ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; uyuşmazlığa konu taşınmazın mahkemece belirlenen birim metrekare fiyatının taşınmazın gerçek değerinin çok altında olduğu, çok düşük bir bedele hükmedildiği, ıslah tarihinden faiz işletilmesinin hatalı olduğu, nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı idareler tarafından; Anayasa Mahkemesinin kararı üzerine İdare Mahkemesince herhangi bir inceleme yapılmadan eski karar üzerinden hüküm kurulduğu, sorumluluğun kendi idarelerinde olmadığı gerekçesiyle davanın husumet bakımından reddi gerektiği, taşınmazın kullanılabilir olduğu, bilirkişi raporunun eksik ve hatalı olduğu ayrıca rapora yapılan itirazlarının değerlendirilmeden karar verildiği, ıslah dilekçesinin ve ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesinin usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından; davacıların temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davacılar tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Trabzon ili, Akçaabat ilçesi, ...Mahallesi, ...mevkii ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın imar planında "ilkokul alanı" olarak belirlenmesine rağmen beş yıllık imar programına alınmaması sonucu kamulaştırılmaması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 631.395,00 TL zararın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 04/07/2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Kamu kullanımına ait sosyal, kültürel ve teknik altyapı alanlarının, Hazine veya kamu mülkiyetindeki alanlarla trampa yapılması hâlinde, şahıs veya özel hukuk kişilerinden hiçbir vergi, resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir.
" düzenlemesi yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun Ek 1. maddesinde; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, dava konusu Trabzon ili, Akçabat ilçesi, ...Mahallesi, ...mevkii, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın imar planında "ilkokul alanı" olarak ayrıldığı ve söz konusu planda ilkokul alanı olarak ayrılan alandaki diğer parsel maliklerince de davalar açıldığı görülmüş olup, açılan davalara ilişkin olarak Dairemizin bu dosyası ve E:2019/14176 (...ada, ...parsel, eski ...parsel), E:2021/895 (...ada, ...parsel), E:2020/13843 (...ada, ...parsel), E:2021/6043 (...ada, ...parsel), E:2021/7972 (...ada, ...parsel, eski ...parsel) ve E:2021/1907 (...ada, ...parsel) sayılı dosyalarının birlikte incelenmesine karar verilmiştir.
Dava konusu taşınmaz mailkleri ve "ilkokul alanı" olarak ayrılan alandaki diğer taşınmaz maliklerince Trabzon İdare Mahkemesinde açılan dosyaların bazısında keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak bilirkişi raporu düzenlendiği, bazı dosyalarda ise diğer dosyalarda düzenlenen bilirkişi raporlarının emsal olarak kullanıldığı, buna rağmen her dosyanın m2 bazında tazminata esas taşınmaz değerinin farklı belirlendiği görülmüştür.
Bu durumda, öncelikle vefat eden taşınmaz malikleri açısından hak sahipliklerinin devam edip etmediğinin incelenmesi, davaya devam etmek isteyen yeni malikler açısından dosyada taraf teşkilinin sağlanması, güncel tapu bilgilerinin kontrol edilmesi suretiyle, ödeme yapılan dosyalarda ödeme yapılan taşınmaza ilişkin olarak hak sahipliğinin devam edip etmediği veya davanın konusuz kalıp kalmadığına da bakılarak, İdare Mahkemesince yukarıda bahsedilen tüm dosyalar birlikte incelenmek suretiyle, bakılan davaların açıldığı tarihler esas alınarak; aralarında gayrimenkul değerleme uzmanının da bulunduğu bir bilirkişi kurulunca, taşınmazın dava tarihindeki cins ve nevi, yüzölçümü, kıymetini etkileyecek bütün nitelik ve unsurları, her unsurun ayrı ayrı değeri, varsa vergi beyanı, varsa resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri, taşınmazın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri, özel amacı olmayan emsal (uyuşmazlığa konu taşınmazın çevresinin imar planındaki kullanım biçimi, yapılaşma koşulları ve konumları açısından benzer özellikleri olan taşınmazlar arasından seçilmeli, davaya konu taşınmaz kadastro parseli ise; emsal alınacak taşınmaz da kadastro parseli olmalı ya da emsal parsel imar parseli ise, emsal taşınmazda kesilen düzenleme ortaklık payı oranı ölçüsünde davaya konu taşınmaz bedeli düşülerek taşınmazın gerçek bedeli belirlenmeli) satışlara göre satış değeri, bedele etki eden tüm kanuni veriler, imar verileri, taşınmazın özgün nitelik ve kullanım şekli, değeri etkileyen hak ve yükümlülükleri, gayrimenkul üzerinde ayni ve şahsi ittifak hakları ve gayrimenkul mükellefiyetleri vb. bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçülerin belirlenmesi suretiyle taşınmaz bedeli tespit edilerek uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, bozma kararı üzerine verilecek yeni mahkeme kararında, hukuki el atma nedeniyle açılan tam yargı davaları, adli yargıdaki fiili el atma nedeniyle açılan davalardan farklı olarak, 3194 ve 2942 sayılı Kanunlar kapsamında açılan davalar olduğundan, hükmedilecek faizin; dava açma tarihi itibariyle talep edilen miktar için, dava tarihinden geçerli olmak üzere, ıslah edilen kısım için ıslah tarihi itibariyle hesaplanması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen kabulüne ilişkin temyize konu ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 23/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.