Danıştay 8. Daire 2019/2980 Esas 2021/5626 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/2980
Karar No : 2021/5626

DAVACI : ...
VEKİLLERİ : Av. ...
Av. ...

DAVALI : ...Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...

DAVANIN KONUSU :
07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Motorlu taşıt sürücü kursu sahibi davacı tarafından, dava konusu Yönetmelik maddesi ile Kanunda öngörülmeyen bir yaptırıma yer verildiği, düzenlemenin kurslar hakkında haksız cezai uygulamalara yol açacağı, çalışma ve sözleşme hürriyetine sınırlamalar getirdiği ve ölçülülük ilkesi ile bağdaşmadığı, değerlendirmenin ve oran hesabının ne şekilde yapılacağının açık olmadığı, objektif olmayan değerlendirmelerin kursların kapanmasına ve tekelleşmeye yol açacağı, ayrıca düzenlemenin yalnızca “B” sınıfı ehliyeti kapsaması yönüyle eksik ve çelişkili olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca direksiyon uygulama sınavlarına ilişkin usul ve esasları ve kurallara aykırılık halinde uygulanacak yaptırımların sınırlarını belirleme yetkilerinin bulunduğu, 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede de 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ile düzenlenen motorlu taşıt sürücü kurslarının işleyişi ve denetimi ile ilgili konularda Bakanlığa idari düzenleme yapma konusunda açıkça yetki verildiği, usta öğretici tarafından kursiyerin sınava girecek düzeye ulaştığına karar verildiğinde onay verileceği, bu nedenle kursiyere yeterli eğitimi vermeden onun sınava girmesine neden olan kurs için 5580 sayılı Kanunun 7. maddesinde yer alan yaptırımların uygulanacağı, belirlenen %55 oranının direksiyon eğitimi dersi programında belirtilen becerilerin o dönemde kursta kayıtlı toplam aday sayısından fazlasına kazandırılmamış olduğunu gösterdiği ve o sürücü kursunun kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediğine karine teşkil edeceği, bu yöntemin Bakanlığın kurslar üzerinde denetim ve gözetim yetkisini yerine getirmesini sağladığı, direksiyon
eğitimi dersi sınavında yer alacak görevlilerin Yönetmelikte yer alan usullere göre belirlendiği ve bu kişilerin Bakanlıkça belirlenen eğitim programını başarıyla tamamlamaları halinde sınavlarda görev alabildikleri, kursiyerin hangi gün ve saatte, hangi araçla ve usta öğretici ile sınava katılacağı hususlarının kurslar tarafından belirlendiği, sınav gözetmenleri tarafından değerlendirmenin ise yine Yönetmelikte öngörüldüğü şekilde EK-3 ve EK-4’te yer alan kriterler gözetilerek yapıldığı, bu kriterlerin ise yoruma ve tereddüde yol açmayacak şekilde belirlendiği, objektif değerlendirme yapıldığı, kursiyerin daha önceden sürücü belgesinin olmaması ve ilk defa araç kullanmayı öğrenmek için kursa kayıt olmasının uygun eğitim verilip verilmediğinin tespitini sağlayacağı, daha önce yıllarca araç kullanıp sadece farklı sertifika almak için kursa kayıt yaptıran kursiyerlerin zaten araç kullandıkları göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alınmadıkları, bu nedenle "B" sınıfı için düzenleme yapıldığı, dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Yönetmelik maddesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...

DÜŞÜNCESİ : Dava; 07/03/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 123. maddesi ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'na dayanılarak hazırlanan ve 29/05/2013 tarihli ve 28661 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğin 7. maddesinin 1. fıkrasında; bütün sertifika sınıflarında, direksiyon eğitimi derslerine ise direksiyon eğitim alanında veya simülatör üzerinde 2 saatten az olmamak kaydıyla direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar devam edileceği belirtilerek bu düzeye gelen kursiyerlere akan trafikte en az verilecek direksiyon eğitimi ders süreleri gösterilmiş; 2. fıkrasında; birinci fıkrada belirtilen direksiyon eğitimi derslerinin, şehir içi ve/veya şehirlerarası karayollarında akan trafikte yapılacağı, 6. fıkrasında ise ikinci fıkrada belirtilen süreler kadar eğitim verilmediğinin tespit edilmesi hâlinde dersi veren usta öğretici ve kurs hakkında işlem yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmelik maddesi ile anılan 7. maddeye 8. fıkra eklenerek "Direksiyon eğitimi dersi sınavında Özel MTSK Modülü üzerinden il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda, kursun bir dönemde “B” sertifika sınıfında sınava giren kursiyerlerinden Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda ilgili kurs hakkında Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Ancak kursun değerlendirmeye alınan kursiyer sayısı 10’un altında ise işlem yapılmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2. maddesinde motorlu taşıt sürücüleri kurslarının bu Kanun kapsamında bir kurum olduğu, "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; özel öğretim kurumunun bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması hâlinde kuruma brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası, fiilin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı ve fiillin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava konusu düzenleme ile kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında başarısız olması hâlinde kayıtlı olunan kurslara yaptırım öngörülmüştür. Ancak mevzuat kapsamında sınavı değerlendirilen kursiyer, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) belirlenen kriterlere uygun araç kullanamaması durumunda zaten başarısız sayılacaktır. Yine kurs tarafından kursiyere mevzuata uygun eğitim verilip verilmediği hususu da davalı idarece mevzuatta verilen yetki ve görev ile denetim mekanizmaları işletilerek denetlenebilecektir. Nitekim anılan Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasında, öngörülen eğitimi vermeyen kurslar için yaptırım uygulanabileceği belirtilmiştir. Kaldı ki bir özel öğretim kurumu niteliğinde olan motorlu taşıt sürücüleri kursları hakkında 5580 sayılı Kanun, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve sair mevzuat kapsamında, belirlenen kurallara aykırılık hâlinde yaptırım uygulanabileceği de tabiidir.
Bu durumda davalı idarece, kurslar üzerindeki denetim yetkisi ve görevi mevzuatta yer alan denetim mekanizmaları ile yerine getirilebiliyor ve sürücü belgesi almak için yetersiz olduğu kanaatine varılan kursiyer sınavda başarısız sayılabiliyor iken; ayrıca belli sayıda ki kursiyerlerin sınavda başarısız olması sonucuna bağlı olarak kurslar hakkında idari para cezası ve tekerrür halinde kurum açma izninin iptaline varan yaptırımların uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmamakla birlikte, motorlu taşıt sürücü kursuna kayıtlı kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavındaki başarı durumu kursun başarı değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak kabul edilebilir ise de, kursun mevzuatta aranan tüm koşulları yerine getirmesine ve gerekli eğitimi vermesine rağmen, kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında gereken dikkat, özen ve çabayı sarf etmemesinin veya heyecan, stres gibi nedenlerle başarısız olmasının sorumluluğunun, kursiyerle herhangi organik bir bağı bulunmayan eğitim kuruluşuna yüklenmesi hakkaniyete de aykırılık teşkil etmektedir.
Bu itibarla, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kursların kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırım ile karşı karşıya kalması sonunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, hukuka ve hakkaniyete aykırı dava konusu düzenlemenin iptaline karar verilmesi gerektiği gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 24.11.2021 tarihinde, davacı vekili Av. ...'ın geldiği, davalı idareyi temsilen gelen kimsenin olmadığı ve Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa dayanılarak çıkarılan, 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
29/05/2013 tarih ve 28661 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, davanın açıldığı tarihteki haliyle, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinin 7. maddesinin 1. fıkrasında; bütün sertifika sınıflarında, direksiyon eğitimi derslerine ise direksiyon eğitim alanında veya simülatör üzerinde 2 saatten az olmamak kaydıyla direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar devam edileceği belirtilerek bu düzeye gelen kursiyerlere akan trafikte en az verilecek direksiyon eğitimi ders süreleri gösterilmiş; 2. fıkrasında; birinci fıkrada belirtilen direksiyon eğitimi derslerinin, şehir içi ve/veya şehirlerarası karayollarında akan trafikte yapılacağı, 6. fıkrasında ise ikinci fıkrada belirtilen süreler kadar eğitim verilmediğinin tespit edilmesi hâlinde dersi veren usta öğretici ve kurs hakkında işlem yapılacağı kurala bağlanmıştır.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2. maddesinde motorlu taşıt sürücüleri kurslarının bu Kanun kapsamında bir kurum olduğu, "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; özel öğretim kurumunun bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması hâlinde kuruma brüt asgari ücretin beş katı idari para cezası, fiilin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı ve fiillin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır.
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
Dava konusu Yönetmelik maddesi ile anılan 7. maddeye 8. fıkra eklenerek "Direksiyon eğitimi dersi sınavında Özel MTSK Modülü üzerinden il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda, kursun bir dönemde “B” sertifika sınıfında sınava giren kursiyerlerinden Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda ilgili kurs hakkında Kanunun 7 nci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Ancak kursun değerlendirmeye alınan kursiyer sayısı 10’un altında ise işlem yapılmaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava konusu Yönetmelik maddesinin dayanağı olan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 42. maddesinin 3. fıkrası ile 123. maddesinin 2. fıkrasında; sürücülerin eğitimleri ve sınavları, eğitimlerin ve sınavların süresi, içeriği ve yapılacağı yerlerin özellikleri, sınav yapıcıların nitelikleri ve eğitimi ile diğer usul ve esasların, sürücü kurslarının sürücü belgesi cinslerine göre sınıflandırılması, hangi sınıf kursun kimler tarafından açılabileceği, öğretim ve eğitim konuları ile metodu, kurs süreleri, kurslar için eğitim ve öğretimde kullanılacak bina, araç, gereç ve teçhizatın nitelik ve niceliği, teminat miktarları, sertifika sınavlarının esas ve usulleri, sertifika aranmayacak sürücü belgesi sınıfları ve bunların sınavlarının İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine davalı Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiş olduğundan Dairemizin E:2021/1670 sayılı dosyasında aynı dava konusu düzenlemenin iptali istemiyle açılan davada, 28.05.2021 tarihli ara kararla dava konusu Yönetmelik değişikliği yapılırken İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşünün alınıp alınmadığı sorulmuş, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sunulan bilgi ve belgelere göre dava konusu Yönetmelik değişikliği hakkında İçişleri Bakanlığı'nca 16.01.2017 tarih ve 215 sayılı yazıyla görüş sunulduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemin tesisinde usul ve şekil kurallarına aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu düzenleme ile direksiyon eğitimi dersi sınavında kursiyerlerin başarısız olması hâlinde kayıtlı olunan kurslara yaptırım öngörülmüştür. Ancak mevzuat kapsamında sınavı değerlendirilen kursiyer, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) belirlenen kriterlere uygun araç kullanamaması durumunda zaten başarısız sayılacaktır. Ayrıca kurs tarafından kursiyere mevzuata uygun eğitim verilip verilmediği hususu da davalı idarece yine mevzuatta verilen yetki ve görev ile denetim mekanizmaları işletilerek denetlenebilecektir. Nitekim anılan Yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasında, öngörülen eğitimi vermeyen kurslar için yaptırım uygulanabileceği belirtilmiştir. Kaldı ki bir özel öğretim kurumu niteliğinde olan motorlu taşıt sürücüleri kursları hakkında 5580 sayılı Kanun, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve sair mevzuat kapsamında, belirlenen kurallara aykırılık hâlinde yaptırım uygulanabileceği de tabiidir.
Bu durumda davalı idarece, kurslar üzerindeki denetim yetkisi ve görevi mevzuatta yer alan denetim mekanizmaları ile yerine getirilebiliyor ve sürücü belgesi almak için yetersiz olduğu kanaatine varılan kursiyer sınavda başarısız sayılabiliyor iken; kursiyerlerin sınavda başarısız olması sonucuna bağlı olarak kurslar hakkında idari para cezası ve tekerrür halinde kurum açma izninin iptaline varan yaptırımların uygulanmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Ayrıca, motorlu taşıt sürücü kursuna kayıtlı kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavındaki başarı durumu kursun başarı değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak kabul edilebilir ise de kursun mevzuatta aranan tüm koşulları yerine getirmesine ve gerekli eğitimi vermesine rağmen, kursiyerlerin direksiyon eğitimi dersi sınavında gereken dikkat, özen ve çabayı sarf etmemesinin veya heyecan, stres gibi nedenlerle başarısız olmasının sorumluluğunun, kursiyerle herhangi organik bir bağı bulunmayan eğitim kuruluşuna yüklenmesi de hakkaniyete aykırılık teşkil etmektedir.
Bu nedenle, Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Değerlendirme Formunda (EK-4) kırmızı renkli kutu ile gösterilen davranışlardan başarısız olanların oranının %55 ve üstünde olması durumunda kursların kurallı ve istikrarlı bir eğitim vermediği ön kabulü ile kursların yaptırım ile karşı karşıya kalması sonucunu doğuran dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık bulunmadığı gibi düzenlemenin, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile de bağdaşmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu 07.03.2017 tarih ve 30000 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, davanın açılması sırasında fazladan alınan ...-TL harcın istemi halinde davacıya iadesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 24/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.