Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2021/12820 Esas 2022/143 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Davacı, fark kıdem tazminatı ile işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde taraflar vekillerince temyiz edilmiştir.
Dairemizin 04.11.2020 tarihli ve 2016/30347 esas, 2020/14723 karar sayılı kararı ile tarafların sair temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, boşta geçen süre ücretinin net değil brüt ücret üzerinden hesaplanması ve davacının ücretinin daha önce kesinleşen alacak dosyasında kabul edildiği gibi net 1.100,00 USD kabul edilmesi gerektiğine yönelik gerekçelerle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozmaya uyan Mahkemece, davacının net ücreti 1.100,00 USD kabul edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde davalı vekilince ve katılma yoluyla temyize başvuran davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Dairemizce duruşmalı olarak yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairenin 28.09.2021 tarihli ve 2021/6614 esas, 2021/13139 karar sayılı kararı ile tarafların sair temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, bozmaya uyulmasına rağmen bozma gereğinin yerine getirilmeyerek boşta geçen süre ücretinin yine net ücret üzerinden hesaplanıp hüküm altına alınmasının ve kıdem tazminatı ile boşta geçen süre ücreti hesabına esas ücrete 900,00 USD net ücret dışında 200,00 USD yemek ve barınma gideri eklenmesinin hatalı olduğu gerekçeleriyle hükmün bozulmasına karar verilmiş, davacı vekili kararın maddi hataya dayandığı gerekçesiyle ortadan kaldırılması isteğinde bulunmuştur.
Maddi hatanın giderilmesi isteğini içeren dilekçe ve ekleri incelendi.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.02.1988 gün ve 1987/2-520 esas, 1988/89 sayılı kararında belirtildiği üzere Yargıtayca temyiz incelemesinin yapıldığı sırada dosyada bulunan bir belgenin gözden kaçırılması, maddi hata sebebi olarak açıklanmıştır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 04.02.1959 gün ve 1957/13 esas, 1959/5 karar, ve 09.05.1960 gün ve 1960/21 esas, 1960/9 sayılı kararlarında açıklandığı üzere Yargıtayca maddi hata sonucu verilen bir karara mahkemece uyulmasına karar verilmesi halinde dahi usulü kazanılmış hak oluşmaz ve Yargıtayın hatalı bozma kararından dönülmesi mümkündür.
Somut uyuşmazlıkta; Dairemizce bozma kararına, aynı gün temyiz incelemesi yapılan diğer dosya davacısı ...’in dosyasına ait bilgilerin yazıldığı ve ücret tespiti hususunda da ...’in ücreti üzerinden bozma yapıldığı, ayrıca ilk bozma kararından önce verilen Mahkeme kararında ve davacının daha önce açtığı ve Yargıtay incelemesinden de geçerek kesinleşen dosyasında aylık 200,00 USD yemek ve barınma yardımı yapıldığı kabul edilerek hüküm kurulduğu, bu hususun davacı lehine usuli kazanılmış hak oluşturduğunun da Dairemizce gözden kaçırıldığı anlaşıldığından, Dairemizin 28.09.2021 tarihli ve 2021/6614 esas, 2021/13139 karar sayılı bozma kararının maddi hataya dayanması sebebiyle ortadan kaldırılmasına karar verildi.
Hüküm süresi içinde taraflar vekilleri tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin, davalı iş yerinde 20.04.2010-20.05.2011 tarihleri arasında rafineri ustası olarak çalıştığını ve işten çıkartıldığını, ... 12. İş Mahkemesinin 2012/7 esas sayılı dosyası üzerinden görülen işe iade davasının kabulüne dair verilen kararın kesinleştiğini, 27.11.2013 tarihinde ... 57. Noterliğinin 21968 yevmiye numaralı ihtarnamesiyle işe başlatılması için başvuruda bulunduğunu ihtarnamenin davalıya 02.12.2013 tarihinde tebliğ edildiğini ancak işe başlatmadıklarını ve son ücretinin aylık net 2.000,00 USD olduğunu beyanla davalarının kabulü ile kıdem tazminatı ile işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının Türkmenistan'daki iş yerlerinde rafineri ustası olarak çalıştığını aylık ücretinin 794,00 USD ve son ücretinin aylık net 1.100,00 USD olduğunu, ... 3. İş Mahkemesinin 2012/249 esas 2013/725 karar sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporunda davacının ücretinin 1.100,00 USD olarak tespit edildiğini ve diğer iddiaların doğru olmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan kanıtlara ve aldırılan bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Yargıtay Bozma Kararı ve Bozma Sonrası Verilen Mahkeme Kararının Özeti :
Kararın taraflar vekillerince temyizi üzerine Dairemizin 04.11.2020 tarihli bozma kararı ile tarafların sair temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, boşta geçen süre ücretinin net değil brüt ücret üzerinden hesaplanması ve davacının ücretinin daha önce kesinleşen alacak dosyasında kabul edildiği gibi net 1.100,00 USD kabul edilmesi gerektiğine yönelik gerekçelerle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozmaya uyan Mahkemece, davacının net ücreti 1.100,00 USD kabul edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar, süresi içerisinde davacı ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin yeniden incelenmesine hukukça ve yasaca imkan bulunmamasına göre, davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Boşta geçen süre ücreti hesabına esas alınacak ücretin tespiti hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.

Bilindiği üzere; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda (keza mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda) "usuli kazanılmış hak" kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Yargıtay İBK 9.5.1960 tarih 21/9, RG. 28.6.1960-10537) Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usulü kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
Somut olayda, Mahkemece hükmüne uyulan bozma kararında işaret edildiği üzere dava konusu boşta geçen süre ücreti talebinin brüt ücret üzerinden hesaplanıp hüküm altına alınması gerekirken, davacı taraf yararına doğan usuli kazanılmış hak dikkate alınmaksızın net ücret üzerinden yapılan hesaplamaya itibarla karar verilmesi hatalı olmuştur. Belirtilen sebeple, boşta geçen süre ücreti hesaplanırken davacının net 1.100,00 USD ücreti brüte çevrilmeli ve belirlenen brüt ücrete 200,00 USD sosyal yardım eklenerek tespit edilecek miktar üzerinden alacak hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır. Bozmaya uyulmasına rağmen bozma gereklerinin yerine getirilmemesi ve davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hakların dikkate alınmaması isabetsiz olup yeniden bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, davacı yararına takdir edilen 3.050,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 12.01.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.