Danıştay 10. Daire 2016/5232 Esas 2021/5873 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/5232
Karar No : 2021/5873

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVACI) : … Köyü Tüzel Kişiliği / … / …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği / …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesinin 22/02/2016 tarih ve E:2015/14202, K:2016/1064 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı köy tüzel kişiliği tarafından, Kastamonu ili, Tosya ilçesi, Keçeli köyü, Karapınar Mevkii adıyla düzenlenen tapuların Kastamonu ili, Taşköprü ilçesi, Pirahmetli köyü ... Mahallesi adıyla düzenlenmesini teminen sınır anlaşmazlığının giderilerek Tosya ilçesi ile Taşköprü ilçesi arasındaki iki ilçe sınırının yeniden belirlenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Kastamonu ili, … ilçesi, … köyü, … Mevkii adıyla düzenlenen tapuların Kastamonu ili, … ilçesi, … köyü, … Mahallesi adıyla düzenlenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine yönelik olan uyuşmazlığın tapu kaydındaki tescilin düzeltilmesine ilişkin olduğu ve uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli yargı mercilerinin görev alanında bulunduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME
TALEP EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, … Mahallesinin, … köyünün mahallesi olduğu, düzeltilmesi istenen tapu kayıtlarının bu mahallede bulunduğu, başvuru üzerine Tapu Kadastro Bölge Müdürlüğünün idari sınırda çelişki olduğu, iki ilçe sınırının yeniden çizilmesi ve kroki ile gösterilmesi halinde tapu kayıtlarının düzeltilebileceği belirtilmesine rağmen idarece anlaşmazlığın yayla anlaşmazlığı olduğundan bahisle başvurunun reddedildiği, işlemin hukuka aykırı olduğu, mahkemenin görev ret kararının da yerinde olmadığı, işlemin adli yargının görev alanına girmediği, talep edilen değişikliğin idarece yapılmasının hukuken mümkün olduğu ileri sürülerek onama kararının kaldırılarak mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi istenilmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesinin 22/02/2016 tarih ve E:2015/14202, K:2016/1064 sayılı kararı kaldırılarak davacının temyiz istemi yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı köy tüzel kişiliği tarafından Kastamonu Valiliğine yapılan 06/02/2014 tarihli başvuruda; Tosya ilçesi, … köyü, … Mevkii adıyla düzenlenen tapulardaki yanlışlığın düzeltilmesi yönündeki 09/09/2013 tarihli başvuruya verilen Tapu ve Kadastro 19. Bölge Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı cevabi yazısında, il idare kurulunca yeni bir sınır tespitine ihtiyaç duyulduğu, belirlenecek sınıra ilişkin karar ve sınırı gösterir kroki ile müracaat edilmesi halinde talebin değerlendirileceğinin belirtildiği, ancak Kastamonu Valiliği İl İdare Kurulu tarafından Taşköprü ve Tosya Kaymakamlıklarına yazılan … tarih ve … sayılı yazıda; … Mahallesi, … ilçesi, … köyünün mahallesi olduğundan … ilçesi, … köyünden çıkan tapuların … köyü olarak düzeltilmesi hususunda gereğinin yapılmasının istenildiği, bu işlemin iptali istemiyle Keçeli köyü tarafından açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile işlemin idarenin iç yapısı ve işleyişi ile ilgili olduğu gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine karar verildiği, kararın Danıştay Sekizinci Dairesi tarafından onandığı ve davacının karar düzeltme isteminin de reddedildiği, bu nedenle mahkeme kararına uyulması ve bu doğrultuda işlem yapılması gerektiği belirtilerek Kastamonu ili, Tosya ilçesi, Keçeli köyü, Karapınar Mevkii adıyla düzenlenen tapuların Kastamonu ili, … ilçesi, … köyü, … Mahallesi adıyla düzenlenmesi için gerekli işlemlerin yapılması istenilmiştir.
Davalı idare tarafından, dava konusu … tarih ve … sayılı işlem ile davacının 06/02/2014 tarihli başvurusu üzerine Tapu ve Kadastro 19. Bölge Müdürlüğünden alınan … tarih ve … sayılı yazıda "… ilçesi, … köyü ile … ilçesi, … köyü arasındaki sınırlarda çelişki olduğu, iki sınırın birbiri ile çakıştığı gerekçe gösterilerek iki köy arasındaki sınırın, dolayısıyla iki ilçe arasındaki sınırın 442 sayılı Köy Kanunu gereğince yeniden çizilmesi ve kroki ile gösterilmesi halinde tapu kayıtlarının düzeltileceği" hususunun belirtildiği, iki köy arasındaki kadastro çalışma alanı sınırlarına ilişkin 04/10/2007 tarihli tutanağın her iki köy muhtarınca imzalandığı ve muhtarlara kadastro çalışma alanı ile ilgili 7 gün içinde Kadastro Mahkemesine itiraz edebileceklerinin tebliğ edildiği, bu süre geçtikten sonra idari makamların konuya ilişkin herhangi bir yetkisinin bulunmadığı; öte yandan, Sınır Anlaşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleştirme ile Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinde, "Anlaşmazlığın orman, mer'a, otlak, yaylak, kışlak veya su anlaşmazlığı mahiyetinde olup olmadığı araştırılır. Anlaşmazlığın bu gibi sebeplerden kaynaklandığı anlaşılırsa dosya düzenlenmez ve ihtilafın 5442 sayılı Kanun kapsamı dışında olduğu belirtilerek sözü edilen konularla ilgili mevzuata göre işlem yapılmasının gerektiği taraflara duyurulur." hükmü olduğu, buna göre her iki köy ve dolayısıyla iki ilçe arasında yeniden sınır tespiti yönünden, Karapınar Yaylasına ilişkin bulunan anlaşmazlığın Yönetmeliğin 5. maddesine istinaden "yayla anlaşmazlığından" kaynaklandığı değerlendirildiğinden Valilikçe yapılacak bir işlem bulunmadığı şeklinde cevap verilmiştir.
Bakılan dava, başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 2. maddesi, (B) bendinde, bucak kurulması, kaldırılması, merkezinin belirtilmesi, il, ilçe ve bucak sınırlarının ve bucak adlarının değiştirilmesi, bir köyün veya kasabanın veya bucağın başka bir il ve ilçeye bağlanması, mühim mevki ve tabii arazi adlarının değiştirilmesi İçişleri Bakanlığının kararı ve Cumhurbaşkanının onayı ile; (02/07/2018 tarih ve 703 sayılı KHK’nin 138'inci maddesiyle, bu bentte yer alan “İçişleri Bakanlığının kararı ve Cumhurbaşkanının tasdiki” ibaresi “Cumhurbaşkanı onayı” şeklinde değiştirilmiştir.); (D) bendinde de, kaza kurulmasında ve kaldırılmasında, bir kazanın başka bir vilayete bağlanmasında ve merkezinin belirtilmesinde, sınırlarının değiştirilmesinde ve (B, C, Ç) fıkralarında yazılı hallerde ilgili vilayetler idare heyetleriyle umumi meclislerinin mütalaaları alınır.''düzenlemelerine yer verilmiştir.
Sınır Anlaşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleştirme ile Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmeliğin "Sınırın Değişmezliği" başlıklı 4. maddesinde, "5442 sayılı İl İdaresi Kanununa göre belirlenmiş sınırların değişmezliği esastır. Mevcut sınırların değiştirilmesi ancak sınır noktalarının belirginlik ve değişmezlik niteliklerini yitirmiş olması, idari birimlerin sosyal, ekonomik, idari ve coğrafi durumlarında eskiye oranla farklılıkların meydana gelmesi ve bu sonuçların sınır anlaşmazlığına yol açmış olduğunun Bakanlıkça tespit edilmesi halinde mümkündür."; "Müracaat ve İlk İnceleme" başlıklı 5. maddesinde, "5442 sayılı İl İdaresi Kanunu kapsamına giren sınır anlaşmazlıklarıyla ilgili olarak valiliklere intikal eden müracaatlar üzerine valilikçe;
A) İhtilaflı yerde daha önce 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa, 442 sayılı Köy Kanununa veya 1580 sayılı Belediye Kanununa göre çizilmiş bir sınırın mevcut olup olmadığı araştırılır.
B) İhtilaflı yerde daha önce kararname ile çizilmiş bir sınır bulunup bulunmadığının kesin olarak belirlenmesi amacıyla Bakanlıktan arşiv incelemesi istenir.
C) Bu şekilde çizilmiş bir sınır varsa uygulama imkanlarının bulunup bulunmadığı araştırılır. Uygulama imkanları bulunamıyor ve yeniden sınır çizilmesi gerekiyorsa bunun hukuki bir idari sebepleri açıklığa kavuşturulur.
D) Anlaşmazlığın orman, mer'a, otlak, yaylak, kışlak veya su anlaşmazlığı mahiyetinde olup olmadığı araştırılır. Anlaşmazlığın bu gibi sebeplerden kaynaklandığı anlaşılırsa dosya düzenlenmez ve ihtilafın 5442 sayılı Kanun kapsamı dışında olduğu belirtilerek sözü edilen konularla ilgili mevzuata göre işlem yapılmasının gerektiği taraflara duyurulur." kuralları yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, idari dava türleri; idari işlemlere karşı açılan iptal davaları, idari eylem ve işlemlerden dolayı açılacak tam yargı davaları ve idari sözleşmelerden dolayı çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar olarak belirlenmiştir.
İdari işlem; idarenin, hukuk âleminde değişiklik, yenilik doğuran irade açıklaması olup, bir tasarruf veya kararın idari işlem sayılabilmesi için, idari makamca verilmiş olması ve idarenin, idare hukuku alanında gördüğü idari faaliyete ilişkin olması gerekmektedir.
İdari makamların, idari faaliyetin görülmesi sırasında kullandıkları kamu gücü ise, söz konusu makamlara, bireyler ile girdikleri ilişkilerde, onların iradesinden bağımsız bir şekilde, hatta karşıt iradelerine rağmen, tek yanlı olarak hukuki sonuçlar ve etkiler yaratabilecek işlemler yapabilme yetki ve yeteneği tanıdığından, kamu gücünün kullanılmasından doğan uyuşmazlıkların idari yargı yerinde görülmesi gerektiği açıktır.
Başka bir ifadeyle, idare hukuku kuralları içinde kamu hizmetinin yürütülmesi amacıyla, kamu gücü kullanılarak tek yanlı irade beyanıyla tesis edilen idari işlemler, idari eylemler ve idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklar nedeniyle açılan davaların görüm ve çözümü, idari yargının görev alanında bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin incelenmesinden; il, ilçe ve bucak sınırlarının değiştirilmesinin İçişleri Bakanlığının kararı ve Cumhurbaşkanının onayı ile yapılabildiğinin, İl İdaresi Kanununa göre belirlenmiş sınırların değişmezliğinin esas olduğunun, mevcut sınırların değiştirilmesinin ancak sınır noktalarının belirginlik ve değişmezlik niteliklerini yitirmiş olması, idari birimlerin sosyal, ekonomik, idari ve coğrafi durumlarında eskiye oranla farklılıkların meydana gelmesi ve bu sonuçların sınır anlaşmazlığına yol açmış olduğunun Bakanlıkça tespit edilmesi halinde mümkün olduğunun ve İl İdaresi Kanunu kapsamına giren sınır anlaşmazlıklarıyla ilgili olarak valiliklere intikal eden müracaatlar üzerine valilikçe yapılacak işlemlerin neler olduğunun düzenlendiği görülmektedir.
Uyuşmazlık; Kastamonu ili, … ilçesi, … köyü, … Mevkii adıyla düzenlenen tapuların Kastamonu ili, … ilçesi, … köyü … Mahallesi adıyla düzenlenmesini teminen sınır anlaşmazlığının giderilerek Tosya ilçesi ile Taşköprü ilçesi arasındaki iki ilçe sınırının yeniden belirlenmesi istemine ilişkin bulunmaktadır.
Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden; davacının başvurusu üzerine Tapu ve Kadastro 19. Bölge Müdürlüğünce … ilçesi, … köyü ile … ilçesi, … köyü arasındaki sınırlarda çelişki olduğu, iki sınırın birbiri ile çakıştığı gerekçe gösterilerek iki köy arasındaki sınırın, dolayısıyla iki ilçe arasındaki sınırın yeniden çizilmesi ve kroki ile gösterilmesi halinde tapu kayıtlarının düzeltileceği hususunun belirtildiği, ancak davalı idare tarafından, dava konusu işlem ile kadastro çalışma alanı ile ilgili 7 gün içinde Kadastro Mahkemesine itiraz edilebileceği, bu süre geçtiği için idarelerinin konuya ilişkin bir yetkisinin bulunmadığı ve anlaşmazlığın "yayla anlaşmazlığından" kaynaklandığı değerlendirildiğinden Valilikçe yapılacak bir işlem bulunmadığı şeklinde cevap verildiği görülmektedir.
Bu durumda, her ne kadar İdare Mahkemesince uyuşmazlığın adli yargı mercilerinin görev alanına girdiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiş ise de; davacının talebinin dava konusu işlem ile Sınır Anlaşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleştirme ile Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesi gereği anlaşmazlığın "Yayla Anlaşmazlığından" kaynaklandığı yönünde işlem tesis edilmek suretiyle reddedilmiş olduğu görülmekte olup, bu haliyle dava konusu işlemin İl İdaresi Kanunu ve Sınır Anlaşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleştirme ile Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmelik hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gereken idari bir işlem olduğu ve işbu davanın görüm ve çözümünün idari yargı yerine ait olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen nedenlerle, dava konusu işlemin her iki köy ve dolayısıyla iki ilçe arasındaki sınırın yeniden tespitine yönelik kısmının idari yargıda görülüp çözümlenmesi gerekmekte olup, davanın görev yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın görev yönünden reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 29/11/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.