MAHKEMESİ : İZMİR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 17. HUKUK DAİRESİ


TÜRK MİLLETİ ADINA


Taraflar arasında görülen davada İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 20/10/2016 tarih ve 2014/381 E- 2016/948 K. sayılı kararın davacı-karşı davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi"nce verilen 19/10/2017 tarih ve 2017/303 E- 2017/1085 K. sayılı kararın Yargıtay"ca incelenmesi davacı-karşı davalı tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 17.09.2019 günü hazır bulunan davacı-karşı davalı vekili Av. ... ile davalı-karşı davacı vekili Av. ... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilince Afganistan"da yerleşik USAİD firmasına ihraç edilen 22 adet tankın Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan- Afganistan güzergahı takip edilerek taşınmak üzere davalı ile 30/06/2011 tarihinde sözleşme imzalandığını, kararlaştırılan 325.600,00-USD taşıma ücretinin ödendiğini, malların teslim edilerek gümrüklendiğini, ancak davalının güzergah dışına çıkarak daha kısa yol olan İran üzerinden taşıma işini gerçekleştirdiğini, böylece kısa yoldan taşıma nedeniyle 127.000,00-USD fazladan ücret tahsil etmiş olduğunu, bu güzergah dışı taşıma sırasında emtiaların hasar gördüğünü, hasar nedeniyle müvekkilinin 8.800,00-USD hasar bedeli ödediğini, teslim olunan 15 tanktan 8 adetini ayrıca seviye göstergesinin sökülmüş olarak teslim edilmiş bulunmasından dolayı 4.000,00-USD ödendiğini, sözleşme dışı güzergah kullanılması nedeniyle muafiyet belgeleri düzenlendiğini, buna göre yeni güzergahtaki gümrüklerde fazladan kalınmasından dolayı 33.500,00-USD ardiye ücreti, gümrüklerde bekletilen 7 adet tankın geç tesliminden dolayı dava dışı USAİD firmasına günlük 700,00-USD"den 49.000,00-USD tazminat ödendiğini, 7 adet tankın hiç teslim edilmemesinden dolayı dava dışı alıcı firma tarafından emtiaların satış bedelinden 140.000,00-USD eksik ödeme yapıldığını, teslim edilmeyen 7 adet tank bulunduğunu ileri sürerek davanın bu şekildeki sözleşmeye aykırılığı nedeniyle oluşan alacak kalemleri olarak 7 adet tankın ücretinden 140.000,00-USD, fazladan ödenmek durumunda kalınan ardiye bedeli olarak 33.500,00-USD, geç teslimden kaynaklanan ve dava dışı alıcı firmaya ödenen tazminat bedeli olarak 49.000,00-USD, emtialarda meydana gelen hasar ile gösterge saatleri için yapılan masraflardan oluşan 12.800,00-USD ve daha kısa yoldan taşıma işlemini gerçekleştirmiş olmasına göre fazla ödenen 127.000,00-USD"nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek ticari faiz ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiş, ön inceleme duruşmasında ise, 7 adet tankın bu aşamada alıcı firmaya teslim edildiğini, bu nedenle tank bedeli olarak istedikleri 140.000,00-USD "nin yerine bu defa teslim edilen bu tankların taşınması için davalıya alıcı firma tarafından ödenen 48.135,00-USD taşıma bedeli olarak tahsilini istenmiştir.
Davalı-karşı davacı vekili, taşıma işi için gümrük çıkış alanlarının belirlenmesiyle gümrükteki muafiyetlerden yararlanılabilmesi için belgelerin düzenlenmesi ve sağlanması işinin CMR Konvansiyonu ve TTK gereği davacıya ait olduğunu, güzergah belirleme işinin davacı tarafa ait bulunduğunu, güzergahın davacı tarafça İran gümrük kapısına yönlendirilmesi neticesinde dava konusu taşımadan sorumlu bulunmayacaklarını, taraflarınca taşımanın süresinde gerçekleştirilmesine rağmen, gümrük kapılarında davacı tarafça hazırlanması gereken muafiyet belgeleri ile diğer gümrük evraklarının vaktinde düzenlenmemesi, eksik ve yanlış düzenlenmesi sonrasında devam edegelen yeni düzenlemeler neticesinde malların gümrük geçişinin yapılamadığını, kendilerinin kusurundan kaynaklanan bir zarar ya da gecikme bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesi ile birlikte taşıma işinden dolayı gümrüklerden müvekkilinin ödemek zorunda kaldığı 31.500,00-USD bekleme ücreti, 10.500,00-USD mal indirme ücreti, ödenmeyen ve faturaya yansımayan 17.600,00-USD navlun farkı ile 5.000,00-USD bakiye navlun alacaklarından oluşan toplam 66.268,00-USD"nin davacıdan tahsiline karar verilmesi talep etmiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, CMR Konvansiyonu 11.maddesi gereğince hazırlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin gönderici üzerinde olduğu, davacı-karşı davalı gönderici tarafça hazırlanan gümrük beyannamelerinde çıkış gümrüğünün Gürbulak olarak belirlendiği, buna göre yol güzergahının davacının sorumluluğunda gümrük beyannamesi düzenlenerek değiştirildiği, güzergah değişikliğinden kaynaklı fazla ödenen navlun bedeli ile diğer gümrüklerde oluşan hasar ve masraflardan davalının sorumlu tutulamayacağı, karşı dava yönünden ise her iki tarafın kayıt ve defterlerinin incelenmesinde davalı-karşı davacının 5.000,00-USD navlun ücreti alacağının tespit olunduğu gerekçeleriyle asıl davanın reddine, karşı davanın ise 5.000,00-USD navlun bedeli yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir. Karara karşı davacı-karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince tüm dosya kapsamına göre; CMR"nin 11.ve sözleşmenin 1.maddesi gereğince her türlü gümrük beyannamesi, muafiyet belgesi ve diğer evrakların hazırlanıp sunulması görevi kendisinde olan taşıtan tarafın taşıma sürecindeki gecikmelerden, buna bağlı ödenen tazminatlar ile ardiye ücretlerinden ve oluşabilecek hasarlardan kendisi sorumlu olduğu, fazla navlun bedeli, hasar ve zayi bedeli ile gecikmeye ilişkin tazminat bedelinin istenemeyeceği, geç teslim edilen tankların taşınma bedeli 48.135,00-USD"lik talep konusunda ise, alıcı firmanın bu bedelin davalı taşıyıcıya ya da onun acentesine ödemiş olduğu hususu ile ödenmiş olsa bile bu bedelin davacının alıcıdan olan alacağından mahsup edilip edilmediği ispat edilememiş olduğundan bu bedelin de istenemeyeceği, karşı dava yönünden ise, 5.000,00-USD navlun bedelinin 30/06/2011 tarihli sözleşmede belirlenen güzergah üzerinden eksik ödendiği, davacının kabulünde bulunduğu gibi her iki tarafın incelenen ticari defterleriyle 5.000,00-USD ödenmeyen navlun bedeli bulunduğunun usulünce tespit olunduğu gerekçesiyle davacı-karşı davalı tarafça yapılan istinaf başvuru sebeplerinin HMK"nın 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı-karşı davalı temyiz etmiştir.
1- Asıl dava, CMR Konvansiyonu kapsamında Türkiye-Afganistan arası taşıma nedeniyle navlun ve tazminat istemine ilişkin olup, karşı dava ise söz konusu taşıma için taşıyıcının yaptığı masrafların tahsili istemine ilişkindir.
Karşı davada, davanın kısmen kabulü ile 5.000,00usd (dava tarihi itibariyle 9.000,00TL) karşı davalıdan tahsiline karar verilmiş olup, Bölge Adliye Mahkemesince de karşı davalının istinaf başvurusu esastan reddedilmiştir. Karar tarihi olan 19.10.2017 itibariyle Bölge Adliye Mahkemesi temyiz kesinlik sınırı 41.530,00 TL olup, 6100 sayılı HMK"nın 362/1-a. bendi uyarınca temyize konu kabul edilen tutar temyiz kesinlik sınırının altında kaldığından ve karşı davada verilen hüküm hakkında temyiz yoluna başvurulamayacağından davacı/karşı davada davalı vekilinin karşı davaya yönelik temyiz isteminin reddi gerekmiştir.
2- Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde asıl dava yönünden İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK"nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından davacı/karşı davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz istemleri yerinde değildir.
3- Asıl davada, İlk Derece Mahkemesince uyuşmazlık konularına ilişkin olarak iki ayrı bilirkişi heyetinden kök ve ek rapor alınmış ve yapılan değerlendirme sonunda, CMR 11. madde ve taraflar arasındaki sözleşmenin 1. maddesine göre gümrük beyannamelerinin sorumluluğunun davacıda olduğu, beyannamelerde çıkış ve giriş gümrüklerinin belirtildiği, sözleşmede belirtilen yol güzergahının davacının sorumluluğunda ve rızası ile değiştirilmiş olduğu, bu nedenle davalının taşıma sözleşmesine aykırı güzergahta taşıma yaptığının söylenemeyeceği gibi davacı tarafın taşıma ücretinin indirilmesi konusunda davalıdan bir talepte bulunmadığı nazara alındığında sözleşmede kararlaştırılan taşıma ücretinin gümrük beyannamelerinde belirtilen rota üzerinden taşıma için de benimsenmiş olduğu sonucuna varılarak davacının güzergah farklılığı nedeniyle fazla ödediği navlunun iadesi talebinin de reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, güzergah değişikliğinden haberdar edilmediği, gümrükleme işlemlerinin davalı tarafından yapıldığı iddia olunmuş ve davalının taşıma işini İran üzerinden gerçekleştirerek daha kısa yoldan Afganistan"a ulaştığı, oysaki sözleşmeyle belirlenen navlunun Gürcistan üzerinden gerçekleşecek taşımaya göre belirlendiğini, Gürcistan-Afganistan güzergahının daha uzun olduğu ancak güvenlik kaygısıyla bu güzergahın seçildiğini ifade etmiştir. Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporlarında, güzergahların km uzunlukları, ortalama yolculuk süresi, transit süresi gibi çeşitli yorumlarda bulunulmuş ve neticeten taşıma ücretinin yeni güzergah için de geçerli olduğu sonucuna varılmış ise de, bilirkişiler arasında uluslararası taşıma işinde uzman kimsenin bulunmadığı, davacının taşıma güzergahına ve fazladan ödenen navlunun iadesi talebine ilişkin işin uzmanlarınca bir değerlendirme yapılmadığı gözetildiğinde, mahkemece aralarında taşıma uzmanı sektör bilirkişisinin de bulunacağı yeni bir heyetten rapor alınarak, Gürcistan ve İran üzerinden Afganistan"a yapılacak taşıma işinde rayiç taşıma ücretlerinin tespiti hususunda değerlendirme yapılması, buna göre davacı tarafından fazladan taşıma ücreti ödenip ödenmediğinin tespiti ile sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı/karşı davada davalı vekilinin karşı davaya yönelik TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE; (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı/karşı davada davalı vekilinin asıl davaya yönelik sair temyiz itirazlarının reddine; (3) numaralı bentte açıklanan nedenlerle İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının davacı/karşı davalı yararına BOZULARAK KALDIRILMASINA, HMK"nın 373/1. maddesi uyarınca dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 2.037,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalı-karşı davacıdan alınarak, davacı-karşı davalıya verilmesine, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davacı-karşı davalıya iadesine, 17/09/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.