Danıştay 10. Daire 2016/3025 Esas 2021/5868 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/3025
Karar No : 2021/5868


DAVACI : .... Sendikası
VEKİLİ : Av. ...
UETS: ...

DAVALI : ... Bakanlığı / ANKARA

DAVANIN_ÖZETİ : 03/04/2012 tarihli ve 28253 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği'nin 3. maddesinde yer alan "449 uncu maddesine dayanılarak" ibaresinin, 4. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinin, 5. maddesinin 6. fıkrasının ve 7. fıkrasında yer alan "ayrıca fiziki olarak gönderilmez" ve "zorunlu olduğu haller" ibarelerinin, 5. maddesinin 9. fıkrasında geçen "saat 00.00'a kadar" ibaresinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının (d), (f), (k) bentlerinin ve (l) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 4. fıkrasının (c), (g) bentlerinin ve (e) bendinde geçen "dosya inceleme tutanağını düzenlemek" ibaresi ile (h) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 5. fıkrasının (i) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 6. fıkrasının (c) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 36. maddesinin 10. fıkrasının, 39. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinin, 47. maddesinin 1. fıkrasının, 48. maddesinin 1. ve 10. fıkralarının ve 59. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI : Yönetmeliğin çıkarılması için Kanunun emrettiği sürenin geçirildiği, dava konusu Yönetmelikte yer alan söz konusu düzenlemelerin, Anayasanın 10. maddesinde düzenlenen eşitlik ilkesine, dayanağı olan 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine aykırı olması nedeniyle iptalinin gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ_SAVUNMASI : Dava konusu Yönetmelikle getirilen düzenlemelerin hukuka uygun olduğu, haksız ve hukuki dayanağı olmayan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...

DÜŞÜNCESİ : Dava, 3.4.2012 tarihli ve 28253 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliğinin 3. maddesinde yer alan "449. maddesine dayanılarak" ibaresinin; 4. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinin, 5. maddesinin 6. fıkrasının, 7. fıkrasında yer alan "Ayrıca fiziki olarak gönderilmez", "zorunlu olduğu haller" ibarelerinin; 5. maddesinin 9. fıkrasında geçen "saat 00.00 a kadar" ibaresinin, 6. maddesinin; 3. fıkrasının (d), (f), (k) bentlerinin, (l) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 4. fıkrasının (c), (g) bentlerinin ve (e) bendinde geçen "dosya inceleme tutanağını düzenlemek" ibaresinin; anılan fıkranın (h) bendi ile 6. maddesinin 5. fıkrasının (i) bendi ve 6. fıkrasının (c) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibarelerinin, 36. maddesinin 10. fıkrasının, 39. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinin, 47 maddesinin 1. fıkrasının, 48. maddesinin 1. ve 10. fıkralarının, 59. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 124.maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarılabileceği kurala bağlanmıştır.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliğinin, 4. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinde, "Ön büro: Davanın açılmasından başlamak üzere yargılama ile ilgili bütün işlemler ile mahkemelere sunulan veya mahkemelerden talep edilen her türlü evraka ilişkin işlemlerin yapıldığı, genellikle adliyelerin giriş kısımlarında bulunan ve tüm hukuk mahkemelerine hizmet veren yazı işleri birimini ifade eder." şeklinde tanımlanmış olup, yazı işleri müdürünün sorumluluğunda zabıt katiplerince vatandaşların mahkemelerde yapacağı her türlü evraka ilişkin iş ve işlemlerini hızlı şekilde yapmak, mahkeme kalemlerinin ve hakimlerin gereksiz yere meşgul edilmelerinin önlemek ve kalem işlerinin daha sağlıklı yürütülebilmesini temin amacıyla Mahkeme Yönetim Projesi kapsamında kurulan ön büroya ilişkin düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 445. maddesinde:
(1) Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP), adalet hizmetlerinin elektronik ortamda yürütülmesi amacıyla oluşturulan bilişim sistemidir. Dava ve diğer yargılama işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği hâllerde UYAP kullanılarak veriler kaydedilir ve saklanır.
(2) Elektronik ortamda, güvenli elektronik imza kullanılarak dava açılabilir, harç ve avans ödenebilir, dava dosyaları incelenebilir. Bu Kanun kapsamında fizikî olarak hazırlanması öngörülen tutanak ve belgeler güvenli elektronik imzayla elektronik ortamda hazırlanabilir ve gönderilebilir. Güvenli elektronik imza ile oluşturulan tutanak ve belgeler ayrıca fizikî olarak gönderilmez, belge örneği aranmaz.
(3) Elektronik ortamdan fizikî örnek çıkartılması gereken hâllerde tutanak veya belgenin aslının aynı olduğu belirtilerek hâkim veya görevlendirdiği yazı işleri müdürü tarafından imzalanır ve mühürlenir.
(4) Elektronik ortamda yapılan işlemlerde süre gün sonunda biter.
(5) Mahkemelerde görülmekte olan dava, çekişmesiz yargı, geçici hukuki koruma ve diğer tüm işlemlerde UYAP’ın kullanılmasına dair usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
UYAP, adalet hizmetlerinin ve bu bağlamda dava ve diğer yargılama işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği bir bilişim sistemi olup, Anayasanın 141. maddesinin son fıkrasının yargı erkine yüklediği; “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması" görevine yardımcı olması amacıyla bu alt yapıyı kuran ve 2992 sayılı Yasa'nın 22/A maddesinin (i) bendine göre, mahkemeler ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği de yaparak, etkin ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamakla yükümlü olan davalı idarece yargı sürecinin hızlandırılması, adalet hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesi için, UYAP kapsamında yapılacak iş ve işlemlere yönelik olarak getirilen dava konusu düzenlemelerde dayanağı yasa hükmüne aykırılık görülmemiştir.
6100 sayılı Kanunun 89. maddesinde, "Teminat gösterilmesini gerektiren sebep ortadan kalktığı takdirde, ilgilinin talebi üzerine mahkeme, teminatın iadesine karar verir." 159. maddesinde, "Dava ile ilgili mahkemeye sunulan her türlü dilekçe ve belge hâkim veya yazı işleri müdürüne havale ettirildikten sonra, zabıt kâtibi tarafından dosyasına konulur." 298. maddesinde, "(1) Hüküm, hükmü veren hâkim, toplu mahkemelerde başkan veya hükme katılmış olan hâkimlerden başkanın seçeceği bir üye tarafından yazılır.(2) Gerekçeli karar, tefhim edilen hüküm sonucuna aykırı olamaz. (3) Hükümde gerekçesi ile birlikte karşı oya da yer verilir. (4) Hüküm, hükmü veren hâkim veya hâkimler ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır." 333. maddesinde, "(1) Hükmün kesinleşmesinden sonra mahkeme kendiliğinden, yatırılan avansın kullanılmayan kısmının iadesine karar verir. Bu kararın tebliğ gideri iade edilecek avanstan karşılanır. " kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 6. maddesinin; 3. fıkrasının (d) bendinde, "Dava dilekçesini ve havalesi gereken evrakı havale etmek." (f) bendinde, "Hukukî başvuru veya kanun yolları incelemesi için dosyayla ilgili gerekli işlemleri yapmak ya da yaptırmak." (k) bendinde, "Teminatın iadesi gereken hallerde gerekli işlemleri yerine getirmek." (l) bendinde, "Mevzuattan kaynaklanan veya hâkim tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek." yazı işleri müdürünün görevleri arasında sayılmış, 39. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinde, "Dava ile ilgili mahkemeye veya hukuk dairesine sunulan her türlü dilekçe ve belge ön büro veya yazı işlerinde görevli personele teslim edilir." 47. maddesinin 1. fıkrasında, "Yargılama gideri için tahsil edilen paranın kullanılmayan kısmı hükmün kesinleşmesinden sonra yazı işleri müdürü tarafından ilgilisine iade edilir. Hesap numarası bildirilmiş ise iade elektronik ortamda hesaba aktarmak suretiyle yapılır. Hesap numarası bildirilmemiş ise masrafı kalan paradan karşılanmak suretiyle PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak gönderilir," 48. maddesinin 1. fıkrasında, "Kanun yoluna başvuru dilekçesi, ön büro veya yazı işlerinde görevli personele teslim edilir." 59. maddesinde, "İhtiyati tedbir veya ihtiyati haciz taleplerinde teminat olarak yatırılan para, banka mektubu, tahvil veya benzeri evrakın iadesinin istenmesi halinde yazı işleri müdürü teminatın iadesi için kanunî şartların gerçekleşip gerçekleşmediğini araştırıp bu hususu belgelendirerek görüşü ile birlikte dosyayı hâkim ya da daire başkanına sunar. Teminat gösterilmesini gerektiren sebeplerin ortadan kalktığının anlaşılması halinde mahkemece, teminatın iadesine karar verilir." hükümleri yer almıştır.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, dava dilekçesini ve havalesi gereken evrakı havale etme ve kalem hizmetlerinin yürütülmesinde dosya ile ilgili gerekli işlemleri yapma ve yaptırma görevi yazı işleri müdürünün sorumluluğunda bulunan görevler kapsamında olduğundan bu hususa ilişkin dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 118 inci maddesinin ikinci fıkrası, 317 nci maddesinin dördüncü fıkrası, 386 ncı maddesi, 445 inci maddesinin beşinci fıkrası ve 449 uncu maddesine dayanılarak hazırlanan ve adli yargı ilk derece hukuk mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinin yargılama ve yazı işleri hizmetlerinin yürütülmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe konulan Yönetmeliğin dava konusu 6. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde, "Gerekçeli kararları hâkimin bildirdiği şekilde yazmak." (e) bendinde, "Tarafların dosyaları incelemesine nezaret etmek ve dosya inceleme tutanağını düzenlemek." (g) bendinde, "Cevabı gelmeyen müzekkerelerin tekidini yapmak." (h) bendinde, "Mevzuattan kaynaklanan veya hâkim ya da yazı işleri müdürünün vereceği diğer görevleri yerine getirmek", zabıt kâtibinin görevleri içinde yer almış, 5. fıkrasının (i) bendinde, mübaşirin, 6. fıkrasının (c) bendinde ise, hizmetlinin, hâkimin ve yazı işleri müdürünün vereceği diğer görevleri yerine getireceği belirtilmiş olup, mahkeme hakimi veya daire başkanının denetimi, yazı işleri müdürünün yönetiminde yürütülen yazı işleri hizmetlerinin verimli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla getirilen söz konusu düzenlemelerde de hizmet gereklerine ve mevzuata aykırılık görülmemiştir.
Davacının iddiaları dava konusu düzenlemeyi kusurlandırıcı nitelikte bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; 03/04/2012 tarihli ve 28253 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği'nin 3. maddesinde yer alan "449 uncu maddesine dayanılarak" ibaresinin, 4. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinin, 5. maddesinin 6. fıkrasının ve 7. fıkrasında yer alan "ayrıca fiziki olarak gönderilmez" ve "zorunlu olduğu haller" ibarelerinin, 5. maddesinin 9. fıkrasında geçen "saat 00.00'a kadar" ibaresinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının (d), (f), (k) bentlerinin ve (l) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 4. fıkrasının (c), (g) bentlerinin ve (e) bendinde geçen "dosya inceleme tutanağını düzenlemek" ibaresi ile (h) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 5. fıkrasının (i) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 6. maddesinin 6. fıkrasının (c) bendinde geçen "diğer görevleri yerine getirmek" ibaresinin, 36. maddesinin 10. fıkrasının, 39. maddesinin 1. fıkrasının ilk cümlesinin, 47. maddesinin 1. fıkrasının, 48. maddesinin 1. ve 10. fıkralarının ve 59. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
06/08/2015 tarih ve 29437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren "Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik"in 262. maddesiyle, 03/04/2012 tarihli ve 28253 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan dava konusu Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
06/08/2015 tarih ve 29437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik"in 262. maddesiyle, bazı kurallarının iptali istenilen dava konusu Yönetmeliğin yürürlükten kaldırıldığı dikkate alındığında, davanın konusunun kalmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ... TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 29/11/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.